روابط تنگاتنگ اسرائیل و جمهوری آذربایجان موضوع پنهانی نیست اما جنگ قره‌باغ ابعاد آن را بیش از پیش آشکار می‌کند. اسرائیل چهل درصد نفت خام مورد نیازش را از آذربایجان وارد می‌کند و مهم‌ترین صادرکننده جنگ‌افزار به آن است. ….

——————————————————–

نخست‌وزیر اسرائیل و رئیس جمهوری آذربایجان در سفر سال ۲۰۱۶ نتانیاهو به باکو

پیدا و پنهان “دوستی واقعی” اسرائیل و جمهوری آذربایجان

دویچه وله:
با آغاز دوره تازه درگیری‌های نظامی در منطقه کوهستانی قره‌باغ پرواز هواپیماهای ترابری میان اسرائیل و جمهوری آذربایجان افزایش یافته است.

روزنامه “زوددویچه” دووشنبه دوم نوامبر (۱۲ آبان) به بررسی روابط دو کشور پرداخته و به نقل از گزارش‌های رسانه‌ای محموله این هواپیماها را جنگ‌افزارهای ساخت اسرائیل عنوان می‌کند. بنا بر این گزارش نزدیکی آذربایجان به اسرائیل می‌تواند برای این کشور در جنگ با ارمنستان در قفقاز جنوبی یک امتیاز تعیین‌کننده باشد.

دولت اسرائیل به طور معمول درباره صادرات جنگ‌افزار زیاد و به صراحت صحبت نمی‌کند، اما از سالیان پیش آشکار شده که اسرائیل از مهم‌ترین تامین‌کنندگان تسلیحات جمهوری آذربایجان است.

“دوستی واقعی” میان اسرائیل و کشوری با اکثریت شیعه
در نگاه اول روابط تنگاتنگ و همکاری‌های نزدیک و راهبردی میان اسرائیل با کشوری که اکثریت شهروندان آن مسلمان و شیعه هستند اندکی حیرت‌آور به نظر می‌رسد ولی ریشه‌های این نزدیکی را باید در دوران استقلال جمهوری آذربایجان پس از فروپاشی شوروی سابق دید.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل ۱۸ اکتبر، در بحبوحه جنگ قره‌باغ در پیام شادباشی به رهبران باکو سالروز استقلال جمهوری آذربایجان را “از صمیم قلب” تبریک گفت.

به گزارش خبرگزاری آذربایجانی “توران”، نتانیاهو در پیام تبریک خود تاکید کرد که اسرائیل افتخار می‌کند یکی از نخستین کشورهایی بوده که استقلال آذربایجان را به رسمیت شناخته و از آن زمان یک “دوستی واقعی” میان مردم دو کشور شکل گرفته است.

نفت در برابر جنگ‌افزار
دو طرف تا کنون از این “دوستی” به خوبی بهره برده‌اند. اسرائیل چهل درصد نفت خام مورد نیاز خود را از آذربایجان تامین می‌کند. این نفت از طریق خط ‌لوله از باکو به بندر سیهان ترکیه در کنار دریای مدیترانه و از آنجا به اسرائیل منتقل می‌شود. در مقابل آذربایجان بخش مهمی از نیاز تسلیحاتی خود را از اسرائیل تامین می‌کند.

موسسه تحقیقات بین‌المللی صلح استکهلم (Sipri) برآورد می‌کند که ۶۰ درصد جنگ‌افزار وارداتی جمهوری آذربایجان از اسرائیل خریده می‌شود.
رئیس جمهوری آذربایجان، الهام علی‌اف در جریان بازدید نتانیاهو از باکو در سال ۲۰۱۶ به ابعاد عظیم این تجارت اشاره کرده و گفته بود که دو کشور برای خرید جنگ‌افزار به مبلغ پنج میلیارد دلار توافق کرده‌اند.
بنابر گزارش‌ها صادرات جنگ‌افزار اسرائیل به آذربایجان از جمله شامل موشک، سیستم رادار، مهمات و به خصوص پهپاد می‌شود که در برتری نظامی این کشور در جنگ با ارمنستان نقشی کلیدی دارند.

نگرانی‌های ایران از تحولات قره‌باغ
در درگیری‌های چند هفته اخیر ارتش آذربایجان و متحدانش بر بخشی از جنوب قره‌باغ تسلط یافته‌اند و به مرزهای شمالی ایران بسیار نزدیک شده‌اند.
گفته می‌شود ترکیه شماری از شبه‌نظامیان مخالف حکومت بشار اسد را از استان ادلب در شمال شرق سوریه که تحت کنترل ارتش این کشور است به جبهه‌های نبرد با ارمنستان اعزام کرده است. جمهوری اسلامی این نیروها را “تروریست‌های تکفیری و بقایای داعش” می‌خواند.

صحنه‌ای از ویرانی‌های جنگ در منطقه کوهستانی قره‌باغ

محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران روز گذشته “انتقال و حضور تروریست‌های تکفیری” در قره‌باغ را تائید کرد و ضمن اشاره به “احتمال حضور صهیونیست‌ها در این منطقه” به ارمنستان و آذربایجان و همچنین روسیه و ترکیه به عنوان حامیان آنها هشدار داد که جمهوری اسلامی حضور این نیروها در نزدیکی مرزهای خود را تحمل نخواهد کرد.

“روددویچه” به نقل از پایگاه خبری اسرائیلی “والا” و از قول یک مشاور دولت باکو می‌نویسد در درگیری‌های اخیر قره‌باغ استفاده از پهپادهای اسرائیل در کنار هواپیماهای بدون سرنشین ترکیه “بسیار تاثیرگذار” بوده است.

پهپادهای اسرائیلی در نبرد قره‌باغ
او تائید کرده که نظامیان آذربایجان در نبردهای اخیر از یک پهپاد انتحاری ساخت شرکت هوافضای اسرائیل موسوم به “هارپی” که دارای یک کلاهک انفجاری و سامانه راداریاب است استفاده کرده است. اسرائیل از نزدیک به نیم قرن پیش تولید هواپیماهای بدون سرنشین را آغاز کرده و یکی از کشورهای بسیار پیشرفته جهان در این عرصه به شمار می‌رود.

در نبردهای منطقه قره‌باغ ظاهرا از جنگ‌افزارهای دیگر ساخت اسرائیل نیز استفاده می‌شود. سازمان عفو بین‌الملل ابتدای ماه اکتبر و پس از حمله هوایی به یکی از شهرهای قره‌باغ نسبت به استفاده از بمب خوشه‌ای هشدار و احتمال داد این بمب‌ها ساخت اسرائیل باشند.

به نوشته روزنامه آلمانی زبان “زوددویچه”، جمهوری آذربایجان علاوه بر روابط نزدیک تجاری و سیاسی به لحاظ جغرافیایی هم برای اسرائیل جاذبه زیادی دارد زیرا به خاطر مرزهای مشترک با ایران همکاری‌های امنیتی با باکو از اهمیت زیادی برخوردار است.
ظاهرا اسرائیل اندکی پس از استقلال آذربایجان برای راه‌اندازی یک سامانه جاسوسی علیه جمهوری اسلامی با این کشور کمک کرده و طبیعی است که خود نیز از این سامانه استفاده کند.
“زوددویچه” می‌گوید ماموران سازمان اطلاعات و عملیات ویژه اسرائیل (موساد) از مرزهای جمهوری آذربایجان برای رخنه به ایران و عملیات مختلف، از جمله جلب همکاری افرادی از شهروندان آذری استفاده می‌کند.
گمان می‌رود انبوهی از اسناد فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی که ماموران اسرائیلی دو سال پیش از نزدیکی تهران سرقت کردند، از طریق مرزهای زمینی به جمهوری آذربایجان و از آنجا به تل‌آویو منتقل شده‌اند.

در زمان بازدید نتانیاهو از باکو در سال ۲۰۱۶ گزارش‌های تائید نشده‌ای منتشر شد مبنی بر این که دو کشور توافق کرده‌اند که در صورت بروز درگیری نظامی با ایران، جنگنده‌های اسرائیلی مجاز به استفاده از فرودگاه‌های جمهوری آذربایجان باشند.

الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان، گفته است که رابطه کشورش با اسرائیل مثل کوه یخی می‌ماند که تنها ده درصد آن از آب بیرون است و ۹۰ درصدش نامریی است.

مشکلات اسرائیل در نزدیکی با آذربایجان
در عین حال روابط تنگاتنگ اسرائیل با جمهوری آذربایجان گاهی گرفتاری‌های دیپلماتیک خاص خود را دارد که می‌تواند یکی از علت‌های عدم موضع‌گیری رسمی و صریح دولت نتانیاهو در مورد مناقشه قره‌باغ باشد.
رئیس جمهوری ترکیه، رجب طیب اردوغان که بارها بر پشتیبانی همه جانبه از جمهوری آذربایجان تاکید کرده، در عین حال از حامیان مهم اسلام‌گرایان افراطی گروه حماس محسوب می‌شود که کنترل باریکه غزه را در اختیار دارد.
افزون بر این ادامه صدور جنگ‌افزار به جمهوری آذربایجان بر روابط سیاسی اسرائیل و ارمنستان نیز که تازه رو به بهبود گذاشته بود تاثیر منفی می‌گذارد.

ارمنستان که به نشانه بهبود مناسبات با اسرائیل در ماه سپتامبر سفیری به تل‌آویو فرستاده بود ماه اکتبر او را فراخواند. رئیس جمهوری اسرائیل، رووین ریولین در پی این اقدام در یک گفت‌وگوی تلفنی با همتای ارمنی خود، آرمن سرکیسیان ضمن ابراز تاسف تاکید کرده بود که رابطه تل‌آویو با باکو علیه هیچ کشوری نیست.
رئیس جمهوری ارمنستان ماه گذشته از شماری از رهبران کشورهای عربی، از حمله عبدالفتاح سیسی، همتای مصری خود و عبدالله دوم، پادشاه اردن خواست در مناقشه قره‌باغ دخالت و برای جلوگیری از کشته شدن غیرنظامیان و یافتن یک راه‌حل مسالمت‌آمیز برای حل بحران کمک کنند.

——————————————-