اگر در چند سال اخیر موضوع طرح جامع مالیاتی برای شفاف سازی عملکرد بخش اقتصاد و مالیات در حال اجرا است، اما بازهم آمارها نشان می‌دهد، بخشی از صنوف و مشاغل آزاد حقیقی و حقوقی از متوسط مالیات پرداختی کارمندان نیز کمتر است. آمارهای تکان‌دهنده‌ای که حتی رئیس سازمان مالیاتی نیز به آن اذعان دارد و عنوان می‌کند، متوسط مالیات ابرازی طلا فروشان ۷۰۰ هزار تومان بوده که بسیار کم است. ….

آفتاب:
مطابق بند (ب) ماده ٩۶ قانون مالیات مستقیم، پزشکان و دندان‌پزشکان دارای مطب از جمله اشخاص حقیقی تعریف شده‌اند که همه ساله باید درصدی از درآمد خود را به‌عنوان مالیات به دولت بپردازند. در چهار سال گذشته سازمان امور مالیاتی و سازمان نظام پزشکی به توافق مشترکی در مورد تعیین مالیات اصناف پزشکی دست یافتند که براساس آن قرار بود این مشاغل در طبقات مختلف براساس تفاهم انجام شده با سازمان امور مالیاتی اظهارنامه خود را تکمیل کنند.

پس از سه سال، سازمان نظام پزشکی طی نامه‌ای به وزارت امور اقتصادی و دارایی با اشاره به عدم پایبندی سازمان امور مالیاتی، به مفاد توافق‌نامه و چندبرابرشدن مالیات برخی اقشار پزشکی اعتراض کرد. در نهایت شکایت یک پزشک درباره خوداظهاری درآمد مشمول مالیات منجر به ابطال این توافق‌نامه از سوی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری شد. سازمان نظام پزشکی اعتقاد دارد خدمات ارائه‌شده توسط این دو صنف در مطب‌ها هیچ سنخیتی با معاملات بنگاه‌های اقتصادی ندارد و ازاین‌رو باید تفکیکی بین مشاغل گروه پزشکی و سایر مشاغل قائل شد؛ در حالی که مسئولان سازمان امور مالیاتی معتقدند مالیات اظهارشده این صنوف بسیار کمتر از رقم واقعی است.

روند مالیات پزشکان
به گزارش شرق، براساس اطلاعات منتشرشده توسط سازمان امور مالیاتی کشور، سرانه مالیات اظهارشده توسط صنف پزشکان از چهار میلیون و ٩۵٨ هزار ریال در سال ١٣٨٨ به ١١ میلیون و ٩٣۶ هزار ریال در سال ١٣٩١ افزایش یافته است. این رقم به‌طور متوسط در دوره مذکور برابر با هفت میلیون و ٧٣٢ هزار ریال بوده که هرچند رقم مناسبی در مقایسه با سایر اصناف به‌شمار می‌آید اما به نظر کارشناسان مالیاتی، برای این صنف رقم نسبتا پایینی است.  نکته قابل‌توجه آن است که سرانه مالیات تشخیص‌داده‌شده پزشکان توسط مأموران مالیاتی در تمامی سال‌های مذکور بیش از سه برابر مالیات اظهارشده توسط خود پزشکان بوده است. این رقم به‌طور متوسط معادل ٢۴ میلیون و ٨٣٠ هزار ریال است که بیش از ١٣ میلیون ریال با مالیات اظهارشده تفاوت دارد. اگرچه این اختلاف فاحش می‌تواند کم اظهاری مالیات در این صنف را به خوبی نشان دهد اما بخشی از این اختلاف به این دلیل است که شاغلان این صنف از طرف ادارات مالیاتی، مشمول تشخیص علی‌الرأس شده‌اند.  سرانه مالیات قطعی‌شده پزشکان در همین دوره به‌طور متوسط ٢٠ میلیون و ٨١٧ هزار ریال بوده که ٢٧,٧ درصد طی دوره ٩١-١٣٨٨ افزایش نشان می‌دهد. این در حالی است که متوسط رشد سرانه مالیات قطعی کل اصناف طی سال‌های ٩١-١٣٨٨ برابر با ١٢.٢ درصد بوده است.

روند مالیات دندان‌پزشکان
براساس اطلاعات منتشرشده توسط سازمان امور مالیاتی کشور، سرانه مالیات اظهارشده صنف دندان پزشکان از سه میلیون و ١٨١ هزار ریال در سال ١٣٨٨ به ٨٨ میلیون و ۶۶ هزار ریال در سال ١٣٩١ افزایش یافته است. این رقم به‌طور متوسط در دوره مذکور برابر با پنج میلیون و ٣٩۵ هزار ریال بوده که هرچند مانند پزشکان رقم مناسبی در مقایسه با سایر اصناف به شمار می‌آید اما به نظر کارشناسان مالیاتی برای این صنف نسبتا پایین است.

سرانه مالیات تشخیص‌داده‌شده دندان‌پزشکان توسط مأموران مالیاتی در تمامی سال‌های مذکور بیش از سه برابر مالیات ابرازشده توسط پزشکان بوده است. این رقم به‌طور متوسط ١٧ میلیون و ۴٢٠ هزار ریال است که بیش از ١٢ میلیون ریال با مالیات اظهارشده دندان‌پزشکان تفاوت دارد. سرانه مالیات قطعی‌شده دندان‌پزشکان در دوره ٩١-١٣٨٨ به‌طور متوسط ١٣ میلیون و ٣٧٣ هزار ریال بوده که ٣٧,۴ درصد طی این دوره افزایش داشته است.

لزوم برقراری عدالت مالیاتی
طی چندسال اخیر صنوف مختلف پزشکی با چالش‌های فراوانی در زمینه تعیین تکلیف مالیات مواجه بوده‌اند. حجم انبوه پرونده‌های مالیاتی شاغلان صنوف پزشکی مفتوحه در هیأت‌های حل اختلاف و کثرت اعتراضات مکتوب ایشان در سازمان نظام‌پزشکی بخشی از این چالش‌هاست. مسئولان مالیاتی معتقدند اختلاف سه‌‌برابری بین مالیات ابرازی پزشکان و دندان‌پزشکان و مالیات تشخیصی توسط مأموران مالیاتی، می‌تواند کم‌اظهاری مالیات در این دو صنف را به‌خوبی نشان دهد. این رقم درخصوص مالیات اظهارشده و قطعی به دوونیم برابر می‌رسد که تأیید دیگری بر این مدعاست. به نظر می‌رسد فارغ از هرگونه قضاوتی، تشکیل کمیسیون‌های مشترک بین کارشناسان و مسئولان سازمان نظام پزشکی و سازمان مالیاتی کشور می‌تواند برای رفع نارضایتی‌ها راه‌گشا باشد. نگرانی از برقراری عدالت مالیاتی و کاهش تبعیض مالیاتی همواره در بین سیاست‌گذاران مالیاتی وجود دارد اما نبود قانون مشخص و ابزارهای لازم شناسایی گروه‌های پردرآمد، چالش اصلی نظام مالیاتی کشور است که امید می‌رود با انجام اصلاحات موردنظر در سال‌های آتی این مشکل برطرف شود.

میانگین مالیات سالانه طلافروشان ۷۰۰ هزار تومان/ کارمندان ۳۳ درصد بیشتر از اصناف مالیات دادند
همچنین خبرگزاری فارس در گزارشی با اشاره به آمار سال‌های ۸۸ تا ۹۱، نوشته است: علی‌رغم انتقادات، مالیات ابرازی برخی صنوف در سال ۱۶۴ هزار تومان بوده که از مالیات کارمندان نیز ۳۳ درصد کمتر است.

یکی از بندهای ابلاغی سیاستهای اقتصاد مقاومتی مربوط اصلاح نظام درآمدی دولت با افزایش سهم درآمدهای مالیاتی و در کنار آن شفاف‌سازی اقتصاد و سالم‌سازی آن و جلوگیری از اقدامات، فعالیت‌ها و زمینه‌های فسادزا در حوزه‌های پولی، تجاری، ارزی و دیگر بخش‌ها است.

اگر در چند سال اخیر موضوع طرح جامع مالیاتی برای شفاف سازی عملکرد بخش اقتصاد و مالیات در حال اجرا است، اما بازهم آمارها نشان می‌دهد، بخشی از صنوف و مشاغل آزاد حقیقی و حقوقی از متوسط مالیات پرداختی کارمندان نیز کمتر است.

آمارهای تکان‌دهنده‌ای که حتی رئیس سازمان مالیاتی نیز به آن اذعان دارد و عنوان می‌کند، متوسط مالیات ابرازی طلا فروشان ۷۰۰ هزار تومان بوده که بسیار کم است.

ضعف نداشتن پایگاه‌ها و داده‌های اطلاعاتی از خرید و فروش اصناف و مشاغل و تکمیل نبودن زنجیره تولید تا فروش موجب سوداگری و عدم ارائه شفاف آن از سوی بخش‌های مختلف می‌شود، تا جایی که برخی صنوف به خود اجازه می‌دهند، از یک کارمند یا کارگر حقوق بگیر مالیات خود را کمتر ابراز کنند.

موج نارضایتی اصناف برای پرداخت مالیات که آن هم به صورت توافقی با سازمان امور مالیاتی انجام شده با آنچه مسئولان اصناف مبنی بر شفاف سازی و یک و بام و دوهوای نصب صندوق مکانیزه فروش مطرح می‌کند، گویای این واقعیت است، برخی صنوف در عمل حاضر به شفاف شدن فعالیت‌های اقتصادی خود نیستند و از نبود اطلاعات و داده‌های سازمان مالیاتی برای اخذ حقوق حقه دولت بیشترین بهره‌ را می‌برند.

بارها رئیس اصناف از شرایط رکود بر بازار و چگونگی میزان دریافت مالیات‌ها گلایه کرده بود، در حالی که باور آن برای جامعه سخت است که این صنوف از متوسط کارمندان نیز کمتر مالیات می‌دهند.

طبق آمارها میانگین سرانه مالیات ابرازی و متوسط رشد آن در صنف بنکدار مواد غذایی طی دوره ۹۱-۱۳۸۸ به ترتیب برابر با ارقام بسیار پایین ۱,۶۴۷,۹۸۵ریال و ۵٫۵ درصد است.

این در حالی است که ارقام فوق برای کل اصناف کشور به ترتیب ۲,۴۹۷,۵۰۷ ریال و ۲۲٫۶ درصد بوده‌ است.

همچنین متوسط سرانه مالیات تشخیصی و سرانه مالیات قطعی صنف مزبور نیز به ترتیب با رقم ۶,۸۵۶,۵۱۱ و ۴,۶۶۹,۳۱۹ ریال کمتر از میانگین کل اصناف کشور(۹,۸۸۹,۲۰۰ و ۶,۸۰۳,۱۶۰ ریال) است.

- طی دوره مذکور متوسط سرانه مالیات قطعی این صنف (۴,۶۶۹,۳۱۹ ریال) از متوسط سرانه مالیات حقوق کارکنان بخش دولتی (۶,۸۶۶,۵۸۰ ریال) نیز کمتر است.

این آمار یعنی اینکه مالیات کارمندان ۳۳ درصد بیشتر از متوسط مالیات قطعی اصناف بوده است. در حالی که باید مالیات اصناف نسبت به کارمندان بیشتر باشد.

میوه و سبزی
میانگین سرانه مالیات ابرازی صنف میوه و سبزی طی دوره ۹۱-۱۳۸۸ برابر با ۱,۶۱۲,۶۳۱ ریال بوده که نسبت به متوسط اصناف (۲,۴۹۷,۵۰۷ ریال) پایین‌تر می‌باشد. همچنین متوسط رشد سرانه مالیات ابرازی در این صنف(۱۳٫۲ درصد) کمتر از کل اصناف (۲۲٫۶ درصد) بوده است.

از سوی دیگر متوسط سرانه مالیات تشخیصی و سرانه مالیات قطعی صنف مزبور نیز به ترتیب با رقم ۵,۶۰۱,۸۸۳ و ۵,۱۲۲,۵۹۸ ریال کمتر از میانگین کل اصناف کشور(۹,۸۸۹,۲۰۰ و ۶,۸۰۳,۱۰۶ ریال) می‌باشد.

طی دوره مذکور متوسط سرانه مالیات قطعی این صنف(۵,۱۲۲,۵۹۸ ریال) از متوسط سرانه مالیات حقوق کارکنان بخش دولتی (۶,۸۶۶,۵۸۰ ریال) نیز کمتر می‌باشد.

یکی از معضلات عدم پرداخت مالیات شفاف براساس فعالیت اقتصادی به موضوع فرهنگ سازی و تفکر جامعه و صنوف باز می‌گردد.

دولت می‌تواند با ارائه آمارهای دقیق از هزینه کرد درآمدهای این بخش نگاه درست به جامعه القا کند که می‌توان دیدگاه غلط گذشته را تغییر دهد.

میادین میوه و تره بار و بارفروشان
علی‌رغم اینکه میانگین سرانه مالیات ابرازی صنف میادین میوه و تره‌بار و بارفروشان طی دوره ۹۱-۱۳۸۸ با رقم ۵,۶۶۲,۵۴۶ ریال بیشتر از میانگین کل اصناف بوده است، اما متوسط رشد آن طی سالهای فوق برابر با ۰٫۷- درصد می‌باشد.

همچنین میانگین سرانه مالیات تشخیصی و متوسط رشد آن در این صنف(۱۲,۸۹۴,۲۶۲ ریال و ۳۸٫۹ درصد) بیشتر از کل اصناف (۹,۸۸۹,۲۰۰ ریال و ۲۴٫۹ درصد) می‌باشد.

- همچنین مودیان این صنف به طور متوسط از سرانه مالیات قطعی(۹,۶۴۱,۶۸۵ ریال) بیشتری نسبت به میانگین کل اصناف کشور(۶,۸۰۳,۱۰۶ ریال) برخوردار بوده‌اند.