تا سال ۱۹۷۱ سوئدیها در روزهای شبنه هم کار می کردند. اما در سال ۱۹۷۳ پنج روز کاری برقرار شد و سرانجام ۴۰ ساعت کار در هفته در سوئد عرف و هنجار شد. شش ساعت کار در روز به جای هشت ساعت بدون کاهش حقوق در همین سال ها مطرح شد. اما کاهش کار روزانه از هشت ساعت به شش ساعت مخالفان و موافقان پرشور دارد. ….

نگاهی به روند کاهش ساعات کار در سوئد

زمینه کاهش ساعات کار
نخستین بار در اول ماه مه ۱۸۹۰ کارگران سوئد پلاکارد ۸ ساعت کار در روز را به دست گرفتند.
بعد از دهها سال مبارزه اتحادیههای کارگری در سوئد برای کاهش کار روزانه از ۱۶ ساعت به ۸ ساعت، برای حفظ افراد در مقابل سرمایه، مجلس سوئد در در ۴ آوریل سال ۱۹۱۹ در جلسه فوقالعاده، قانون موقت ۸ ساعت کار روزانه را تصویب کرد که در سال ۱۹۳۰ دائمی شد.
کاهش ساعت کار در سوئد گام به گام بود. سال ۱۹۶۰، قانون ۴۵ ساعت، در سال ۱۹۶۹ قانون ۵,۴۲ ساعت و سرانجام در سال ۱۹۷۱ قانون ۴۰ ساعت کار در هفته تصویب و اجرا شد.

تا سال ۱۹۷۱ سوئدیها در روزهای شبنه هم کار می کردند. اما در سال ۱۹۷۳ پنج روز کاری برقرار شد و سرانجام ۴۰ ساعت کار در هفته در سوئد عرف و هنجار شد. شش ساعت کار در روز به جای هشت ساعت بدون کاهش حقوق در همین سال ها مطرح شد. اما کاهش کار روزانه از هشت ساعت به شش ساعت مخالفان و موافقان پرشور دارد.

نگرانیهای و استدلات مخالفان
شش ساعت کار در روز یک آرمانشهر گرانقیمت است. برای حفظ رفاه کشور ما نیاز داریم عده بیشتری و مدت طولانی تری در روز کار کنند.
هزینه این آرزو و بهبود در محیط کار در بضاعت مالی دولت و جامعه  سوئد نیست.

شاید جامعه با سرشکنکردن هزینه کاهش ساعت کار در بخش های بتواند آن را حل کند. اما شرکت ها به دلایل زیر با آن مخالف هستند:
شرکتها دوست ندارند که دولت مالیات را بگیرد و آنرا به این شکل خرج کند. این بهبود آزادی عمل شرکتها را محدود می کند و آنها را مجبور به پیروی از قراردادهائی می کند که با اتحادیهها در باره اضافهکاری و کار شیفتی دارند.
کاهش بیکاری همیشه همراه با افزایش حقوق است.
در واقع شرکتهای نگران هزینه اقتصادی نیستند، آنها نگران قویتر شدن کارکنان به عنوان یک گروه هستند.

انتظارات و استدلات موافقان
موقعیتهای کاری بیشتر ایجاد می شود، در نتیجه بیکاری کمتر می شود.
سلامت فیزیکی، روانی و روحی کار کنان بهبود چشمگیر می یابد.
کیفیت زندگی با کاهش ۸ ساعت کار پشت صندوق و تراز فروشندگی ایستادن ویا پشت کامپیوتر نشستن، افزایش می یابد.
با کاهش ساعت کار روزانه و افزایش وقت آزاد بیشتر، ما وقت بیشتر برای دوستان، خانواده، بهویژه کودکان پیدا می کنیم و قادر به معاشرت بیشتر با فرزندانمان و کوتاه کردن زمان بودن کودکان در مهدکودک و وقتآزاد مدارس می شویم.

در بسیاری از موارد، احتیاج به نیروی کار بیشتر نیست، کارکن سالمتر، استراحتکردهتر، کمتر نگران خانواده و بچه، متمرکزتر بر کار و توانیافتهتر، همان کار هشت ساعته را انجام می دهد و خرج اضافی بیشتر ایجاد نمی شود.
فرسایش کمتر بهویژه در کارهای سنگین و استرسزا و کاهش بیماریهای مربوط به کار و مرخصی استعلاجی، ما را توان کار کردن تا بازنشستگی می دهد.
زنان از دام کار نیمه وقت رها می شوند. با هشت ساعت کار زنان زیادی مجبورند برای رسیدن به خانه و کودکان نیمه وقت کار کنند هر چند در عمل آنها تمام وقت کار می کنند ولی حقوق نیمه وقت می گیرند.

افزایش هزینه استخدام نیروی کار جدید با کاهش درمان استعلاجی امراض مربوط به استرس محیط کار و فرسودگی شغلی یا کارزَدگی (burnout) تعدیل میشود.
حادثه در محیط کار کاهش می یابد، تحقیق نشان می دهد هر چه طولانی تر کار کنید خطر حادثه در محیط کار افزایش می یابد.
جامعه و دولت توان مالی برای اجرای بهبود در محیط کار را دارند. هزینه آن ۸۶ میلیارد کرون است و این مبلغ نصف کل کاهش مالیاتی است دولت و متحدانش برای انتخاب مجدد خود تبلیغ می کنند. این مبلغ همچنین کمتر از بهره سالانه بانکها در سوئد است.
از نظر اقتصادی افزایش هزینه ۸۶ میلیارد کرون مبلغ ناچیزی است در مقابل کل حقوق پرداختی در سوئد که در سال ۲۰۱۳ مبلغ ۲۱۵۶ میلیارد بود، معادل یک افزایش ۹,۳ در صد است.

اگر این مبلغ را با سود شرکتها سوئدی در سال ۲۰۱۳ که ۹۴۴ میلیارد کرون بود مقایسه کنیم هم چشمگیر نیست. با پرداخت هزینه ۸۶ میلیارد کرونی برای کاهش ساعت کار، سود شرکتها از ۳۸ در صد به ۳۵ در صد کاهش می یابد.

تجربههای موفق شرکتها در سوئد
شرکت براث در اورنشولدسویک (Brath AB, Örnsköldsvik) که با بهینهسازی موتور جستجوگر اینترنت کار می کند، اجرا شش ساعت کار در شرکت را به نفع شرکت و کارکنان ارزیابی می کند. آنها میگویند کوتاه کردن ساعت کار بر میزان کارائی و خلاقیت در زمان کار کوتاه شده افزوده است. ما خوشحال تر هستیم، حال مان بهتر است و عده بیشترین به محل کارمان علاقه مندند و استخدام متخصص برای ما راحت تر شد. انسان نمی تواند بیش از شش ساعت در روز خلاق و کارآ باشد.
شرکت تعمیرات تویوتا در گوتنبرگ شش ساعت کار را از سالها پیش آمازیش کردهاند و می گویند نتیجه کارکنان کارآتر و پرانرژیتر است. کاهش ساعت کار بر درآمد شرکت و رضایت مشتریان و کیفیت کار تاثیر منفی نداشته است.

پروژههای جاری در یوتوبوری
در یوتوبوری پروژهای برای ارزیابی پیامد اقتصادی، اجتماعی و انسانی سازمان داده شد. قرار است حداقل یک سال در چند محل کار، از جمله در خانه سالمندان، مهد کودک و اداره ترافیک اجرا شود. پژوهشگران نتیجه آنرا بر کاهش میزان بیکاری، سلامت روحی، روانی و جسمی و سرزندگی کارکنان و پیامد اقتصادی و کارائی آن را بررسی خواهند کرد. نتیجه پژوهش، بنیادی برای ادامه و گسترش اجرای شش ساعت کار در هفته در کمون گوتنبرگ و سوئد خواهد شد.

تجربه های بین المللی
در سال ۱۹۳۰ اقتصاددان مشهور انگلیسی جان مینارد کینز (John Maynard Keynes) خوشبینانه پیش بینی می کرد که در سال ۲۰۳۰ ساعت کار به ۱۵ ساعت در هفته کاهش می یابد.
شرکت کورن فلس سازی کلوگ (W.K. Kellogg) در سال ۱۹۳۷ شش ساعت کار در روز برقرار کرد که تا ۱۹۸۵ ادامه داشت. کارکنان بینهایت راضی بودند. همه جنبه های این تجربه تجزیه و تحلیل شده است و کتاب ها و مقالات گوناگون درباره آن نوشته شد که مشهورترین آن «شش ساعت کار روزانه کلوگ» (Benjamin Kline Hunnicutt. Kellogg’s Six-Hour Day) است.

فنلاند تجربه مثبت کاهش شش ساعت کار در روز در بین سالهای ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۸ دارد.
در بخشی کشورها ۴ روز کار در هفته مطرح است و بحث ۳۰ ساعت کار از سوی روشنفکران، سازمانهائی مثل بنیاد اقتصاد نوین (the New Economics Foundation , NEF) مطرح است. خبر گوتنبرگ در روزنامه های جهان انعکاس وسیع یافت، ولی تا جنبشی عملی فراگیر به نظر می رسد فاصله داریم.
شما در باره پنج روز کار در هفته و شش ساعت کار در روز چه فکر می کنید؟ برهان های شما در موافقت و مخالفت با کاهش بیشتر ساعت کار روزانه چیست؟

۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۳ (۱۷ ماه مه ۲۰۱۴)
احد قربانی دهناری
گوتنبرگ، سوئد
ahad.ghorbani@gmail.com

http://ahad-ghorbani.com
http://www.facebook.com/ahad.ghorbani.dehari