برخی از منتقدان آقای اردوغان و حزب عدالت و توسعه  می گویند در دوران نخست  وزیری او ترکیه به سوی اسلامی تر شدن قدم برداشته و از جامعه سکولار و غیر دینی که کمال آتاتورک پایه گذارآن بود، روز بروز دورتر می شود. ….

رادیو فردا:
چهارمین کنگره حزب عدالت و توسعه در هفته جاری در آنکارا برگزار شد. در این کنگره رجب طیب اردوغان بار دیگر به ریاست این حزب انتخاب شد.
برخی از منتقدان آقای اردوغان و حزب عدالت و توسعه  می گویند در دوران نخست  وزیری او ترکیه به سوی اسلامی تر شدن قدم برداشته و از جامعه سکولار و غیر دینی که کمال آتاتورک پایه گذارآن بود، روز بروز دورتر می شود.
تورج اتابکی، استاد تاریخ اجتماعی خاورمیانه و آسیای مرکزی در دانشگاه لایدن هلند در آغاز گفت و گویی با رادیو فردا می گوید که دولت آقای اردوغان گرچه در زمینه اقتصادی موفقیت های چشمگیری داشته ولی برخی از وعده های آن بویژه در زمینه سیاست خارجی عملی نشده است.

تورج اتابکی: در حوزه اقتصادی با رشد چشمگیر نرخ اقتصادی ما شاهد این هستیم که طبقه متوسط، پیگیرتر از گذشته به حمایت از حزب عدالت و توسعه نشسته است. اما حزب عدالت ناکامی هایی هم داشته است که این ناکامی ها می تواند عواقب بسیار وخیمی برای حزب عدالت و توسعه و دولت آقای اردوغان به همراه داشته باشد.

ناکامی از این دست که وقتی اینها به قدرت رسیدند، شعارشان در ماه های نخست این بود که می خواهند تنش ها را در مرزهای ترکیه به صفر برسانند.
این را در حقیقت اگر نگاه کنیم در پایان دوره نخست زمامداری آقای اردوغان اشاره به این رفته است که ما برای نخستین بار در تاریخ ترکیه است که توانسته ایم تنش ها را به صفر برسانیم و به این سمت می رویم که حتی مسئله قبرس را هم حل کنیم.
اما وقتی در حال حاضر به مرزهای ترکیه نگاه می کنیم می بینیم که مشکل سوریه تبدیل به یک مشکل بسیار عمیقی برای ترکیه شده است و می رود که عواقب بسیار وخیمی برای حزب عدالت و توسعه داشته باشد.

گفت و گو با تورج اتابکی، استاد تاریخ در دانشگاه لایدن هلند، درباره وضعیت ترکیه امروز:
http://realaudio.rferl.org/FRD/manual/2012/10/03/964093bd-5e44-4a1d-9232-6ca1a98936d4.mp3

فراموش نکنیم که از بطن این مشکل ما با تشدید فعالیت های حزب کارگران کردستان هم روبرو بودیم و مشکل ترکیه این است که چگونه می تواند با این موج تازه از فعالیت های حزب کارگران کردستان ترکیه روبرو شود؟

از سوی دیگر فروپاشی حکومت اسد و بضاعت اینکه ما از بطن این فروپاشی شاهد شکل گیری سه سوریه باشیم که یکی از آنها اقلیم خودمختار کردستان سوریه خواهد بود، و بضاعت این را دارد که با اقلیم کردستان عراق یکی شود و زمزمه کردستان بزرگ را مطرح کند، اینها برای ترکیه بسیار نگران کننده است. و این ها در عین حال این بضاعت را دارند که بتوانند حداقل برای ترکیه مشکلات داخلی بیافرینند.
اینها مشکلاتی است که دولت ترکیه از نظر روابط بین الملل و مشکلاتی که با همسایگانش روبروست، دارد.

سیاست های اقتصادی که در سال های اخیر از سوی حزب عدالت و توسعه به اجرا گذاشته شده است، چه تاثیری در ساختار طبقاتی جامعه ترکیه داشته است؟
نوع اقتصادی که ما در این چند سال در ترکیه شاهدش بوده ایم یک نوع اقتصاد سرمایه داری به گونه لیبرالی آن بوده است و این مسئله باعث شده که یک شکاف آرام آرام چشمگیر طبقاتی در ترکیه به ظهور برسد.
از یک سو نگاه کنیم می بینیم که صاحبان سرمایه های بزرگ دارند قدرت بیشتری می گیرند و نگرانی های طبقه متوسط یا طبقه پایین رو به متوسط دارد روزافزون می شود و از سوی دیگر تهیدستان ترکیه هم آرام آرام لب به اعتراض گشوده اند.
ترکیه باید به یک نوع بازاندیشی در سیاست اقتصادی اش دست بزند، اگر بخواهد با اقبال جمهور مردم– آن چنان که تا به حال بوده است- در سال های آینده برخوردار باشد.

آقای اتابکی، برخی از منتقدان آقای اردوغان و حزب توسعه و عدالت می گویند که گرچه ایشان در زمینه های اقتصادی موفق بوده است ولی در شرایطی که ترکیه یک کشور سکولار و غیر دینی بوده اما الان روز به روز به سمت اسلامی تر شدن در سطح جامعه و دولت پیش می رود و این را یک خطر تلقی می کنند.
دولت ترکیه فضا را به سمت اسلامی کردن دارد سوق می دهد. در این تردیدی نیست. اگر به صحنه سیاسی ترکیه نگاه کنیم می بینیم که فشار بر دگراندیشان در سال های اخیر افزایش یافته است. شکیبایی دولت کمتر شده و سطح تساهل پایین آمده است.
اما آنچه بیشتر جای نگرانی است فشاری است که غیر مستقیم و از پایین دارد به دگراندیشان و کسانی که حامل اندیشه همخوان با حزب عدالت و توسعه نیستند، وارد می شود.

در زبان ترکی از آن به عنوان «فشار محله» نام می برند. به این اعتبار که درست است که دولت محدودیت  ایجاد نمی کند اما نوعی سازماندهای فرهنگی را مستولی کرده که از پایین و از طریق هواداران این حزب در محله ها، این فرهنگ سازی محل اعمال می شود و عملا کسانی که با حزب عدالت و توسعه همخوانی ندارند امکان فعالیت سیاسی یا حضور فرهنگی نمی یابند و هویتی غیر از حزب عدالت و توسعه و هویت غیر اسلامی شان در حقیقت محدود می شود.
به همین خاطر هم این مسئله جای نگرانی داشته است. اما فعلا آنچه که دولت ترکیه ادعا می کند این است که ما می رویم تا ترکیه را از نظر لحاظ کردن سیاست روزمره، استوار کنیم بر یک قانون اساسی سکولار و غیر دینی، هر چند که ما خودمان صاحب اندیشه دینی هستیم.

این در حقیقت یکی از شاخص های حزب عدالت و توسعه است که در این کنگره هم مورد توجه و اشاره  قرار گرفت. این که ما اسلام گرایانی هستیم که در بستر قانون اساسی سکولار ترکیه مشق سیاسی می کنیم.
این یکی از نشانه هایی بود که حزب عدالت و توسعه در این کنگره به عنوان الگوی مورد پسند کشورهای منطقه از آن نام برد.
این که کشورهایی مانند تونس و مصر می توانند شاهد شکل گیری حکومت های اسلام گرایانی باشند که در بستر قانون اساسی سکولار مشق سیاسی کنند.