گفت و گو با جرج جافه، تحلیلگر مطالعات بین الملل در دانشگاه کمبریج بریتانیا توسط هانا کاویانی ….

رادیو فردا:
در حالی که گزارش های برخی رسانه های غربی از قوت گرفتن احتمال حمله اسرائیل به تاسیسات اتمی ایران حکایت دارد، روز یکشنبه هفته جاری، ژنرال مارتین دمپسی، رییس ستاد مشترک ارتش ایالات متحده و ویلیام هیگ، وزیر خارجه بریتانیا، هر یک به طور جداگانه نسبت به در گرفتن جنگ در منطقه ابراز نگرانی کردند.
اسرائیل در مقابل می گوید زمان برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران اندک است. اگرچه ایران همواره می گوید این برنامه ماهیت صلح آمیز دارد، اسرائیل آن را تهدیدی برای امنیت خود و جهان می خواند.
اما این تهدیدها و این گزارش ها درباره احتمال وقوع درگیری نظامی تا چه حد واقعی است؟ این سوالی است که رادیو فردا با جرج جافه، تحلیلگر مطالعات بین الملل در دانشگاه کمبریج بریتانیا، در میان گذاشته است.

صحبت های مختلف مقام های آمریکا و بریتانیا از یک سو و اسرائیل از سوی دیگر در قبال احتمال حمله به ایران را تا چه حد واقعی می بینید؟
جرج جافه: خب به هر حال ما باید قبول کنیم که یک فاکتور واقعی در این میان وجود دارد و آن هم اسرائیل است. این کشور مدت زیادی است که ایران و برنامه هسته‌ای ‌اش را تهدید قلمداد می کند و تهدید کرده که اگر بقیه‌ کشورها در این زمینه اقدامی نکنند، اسرائیل به تنهایی وارد عمل می شود.
این در حالی است که ما می دانیم اسرائیل به تنهایی قادر به نابود کردن سیستم اتمی ایران نیست و اگر برای جنگ اقدام کند، آمریکا را هم مجبور به درگیری می کند. در نتیجه به نظر من این بحران  و نگرانی‌ها هم اکنون تنها ساخته و پرداخته رسانه‌ها نیست بلکه در نتیجه سیاست های اسرائیل تولید شده است که دولت این کشور معتقد است یک چنین حمله‌ای ضروری است.

اما در مقابل این طرز فکر، در آمریکا مقاومت هایی وجود دارد، مثلا در پنتاگون. اما این فرضیه هم وجود دارد که اگر اسرائیل به تنهایی تصمیم به حمله بگیرد، برای آمریکا بسیار سخت خواهد بود تا آن را نادیده بگیرد. اما جدای از این‌ها اروپا و آمریکا می خواهند منتظر تاثیر تحریم ها باشند تا شاید این تحریم ها ایران را از آنچه که به آن متهم شده است یعنی تصمیم به تولید سلاح اتمی، بازدارند.

برخی از ناظران اوضاع ایران بر این باورند که تحریم ها تاثیری نداشته و ایران در عرصه فعالیت های هسته ای خود حتی پیشرفت هم کرده است. به نظر شما تحریم ها چه تاثیری باید بگذارند تا احتمال حمله نظامی علیه ایران کاهش پیدا کند؟
خب نظرات مختلفی هست. مثلا در بریتانیا برخی بر این باورند که این تاثیر تحریم هاست که ایران را متقاعد کرده تا به میز مذاکره بازگردد. و همین امروز هم هیاتی از آژانس بین المللی انرژی اتمی برای دومین بار در هفته های اخیر به تهران رفته اند.
آمریکا با حمایت اسرائیل می تواند به ایران حمله کند، اما اولین نتیجه آن بی ثباتی کامل در منطقه خاورمیانه خواهد بود و چهره آمریکا در میان مردم این منطقه بدتر هم خواهد شد. جهان عرب و خاورمیانه دیگر تحمل یک حمله نظامی غرب به این منطقه را ندارد. نتیجه بلند مدت یک حمله نظامی اصلا خوب نیست و از همه مهمتر ما نمی دانیم که آیا چنین حمله ای می تواند تاسیسات اتمی ایران را نابود کند یا نه.
جرج جافه، تحلیلگر مطالعات بین الملل در دانشگاه کمبریج بریتانیا

اما اسرائیلی ها می گویند که ما در حال نزدیک شدن به محدوده مصونیت ایران هستیم. منظور زمانی است که ایران تاسیسات هسته‌ای خود را به زیرزمین ببرد و در این صورت برای حمله نظامی به سختی قابل دسترسی خواهد بود و برای همین اسرائیلی‌ها بر این باورند که زمان زیادی برای مذاکره دراین زمینه باقی نمانده است. برای همین است که فشار در این زمینه هر روز افزایش می یابد.

استراتژیست های آمریکایی بر این باورند که اگر قرار است حمله‌ای صورت گیرد، باید اواخر بهار یا اواخر تابستان رخ دهد چرا که بعد از این زمان تاسیسات ایران غیر قابل دسترسی خواهد شد. و اینها در حالی است که ما شاهد یک کمپین موازی دیگر هم علیه برنامه هسته ای ایران بوده ایم. تحرکاتی چون ترور دانشمند هسته ای یا بدافزار کامپیوتری چون استاکس نت.

چندی پیش باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا در پاسخ به این سوال که آیا اسرائیل پیش از حمله به ایران هشداری به آمریکا خواهد داد یا نه، گفت که دو کشور در حال حاضر در بالاترین سطح همکاری قرار دارند اما از سوی دیگر بسیاری از تحلیل هایی که در روزهای اخیر دیده می‌شود، حاکی از آن است که اسرائیل احتمال دارد که بدون هیچ هشداری به ایران حمله کرده و غرب را در مقابل عمل انجام شده قرار دهد. نظر شما درباره چنین هشداری چیست؟
خب ما برای اینکه صحبت های مقام های کشورها را ارزیابی کنیم، باید ببینیم آنها با این حرف ها چه می خواهند به دست آورند.
به نظر من، دولت باراک اوباما به شدت از دولت نتانیاهو در اسرائیل ناراضی است، خصوصا به دلیل به نتیجه نرسیدن مذاکرات صلح خاورمیانه بین فلسطینی ها و اسرائیلی ها و همچنین رفتارهای نتانیاهو در داخل آمریکا و تمایل او به روی کار آمدن یک جمهوریخواه در انتخابات آینده آمریکا.

اما در عین حال آقای اوباما می داند که نمی تواند در مقابل افکار عمومی آمریکا عصبانیت خود را از اسرائیل نشان دهد. در نتیجه می گوید همکاری بین دو کشور بسیار مطلوب است. در همین حین اسرائیل هم می داند که  دولت اوباما در وضعیت خوبی نیست، و از این موضوع به نحو احسن در حال استفاده است.
در چنین حالتی من مطمئنم که هشدار درباره حمله به آمریکا داده خواهد شد، اما زمان و نحوه دقیق عملیات بدون شک مخفی خواهد ماند. اما در نهایت باید بگویم که اگر اسرائیل در صورت حمله می تواند اوباما را مجبور به مشارکت کند، به نظر من می تواند آمریکا را هم متقاعد کند که راهی جز حمله وجود ندارد. خود اوباما هم گفته که هیچ گزینه ای از روی میز برداشته نخواهد شد.

آیا این بدین معناست که شما فکر می کنید حمله نظامی علیه ایران رخ خواهد داد؟ و اگر اینطور است این جنگ را چگونه می بینید؟
خب بله. متاسفانه باید بگویم که به نظر من، هر روز نشانه هایی دیده می شود که جنگی در راه است و پیش زمینه هایی فراهم شده که نتیجه ای جز جنگ را اجتناب ناپذیر کرده است. مسئله اینجاست که ما نمی دانیم توجیه چنین حمله ای آیا حقیقت دارد یا نه؟
ما می دانیم که ایران برنامه هسته ای برای تولید برق دارد اما نمی دانیم برنامه ساخت سلاح هسته ای هم دارد یا نه! اما مشکلی که وجود دارد این است که فضایی به وجود آمده است که هم اکنون اکثر سیاستمداران بر مبنای این فضا صحبت می کنند و اظهار نظرهای روزانه شان، حتی اگر جدی هم نباشد، کار را به جایی می کشاند که جنگ اجتناب ناپذیر شود و نتیجه چنین جنگی بسیار جدی است.

بله، آمریکا با حمایت اسرائیل می تواند به ایران حمله کند، اما اولین نتیجه آن بی ثباتی کامل در منطقه خاورمیانه خواهد بود و چهره آمریکا در میان مردم این منطقه بدتر هم خواهد شد. جهان عرب و خاورمیانه دیگر تحمل یک حمله نظامی غرب به این منطقه را ندارد. نتیجه بلند مدت یک حمله نظامی اصلا خوب نیست و از همه مهمتر ما نمی دانیم که آیا چنین حمله ای می تواند تاسیسات اتمی ایران را نابود کند یا نه.

برخی ارزیابی ها به این سمت می روند که چنین حمله ای تنها سرعت برنامه هسته ای ایران را کم می کند و پنتاگون هم در تحقیقی گفته که تخمین اولیه کشته ها در چنین حمله ای ۱۵ هزار نفر است.
در نتیجه، عملیات نظامی می تواند مقام های ایران را به این سمت سوق دهد که اگر تا کنون تصمیم به تولید سلاح نداشتند، اکنون مجبورند که چنین کنند و من فکر می کنم که چشم انداز چنین جنگی مصیبت مطلق است.