جنگ شوخی نیست. راحت است در اروپا و آمریکا نشستن و به اوباما التماس کردن که تو را به خدا بیا و به ایران حمله کن اما برای مردم ایران کار بسیاری دشوار و برای فعالان سیاسی داخل ایران غیرممکنی است در “ایران قبل از جنگ”، “ایران در حال جنگ” و “ایران پس از جنگ” زنده ماندن و زندگی کردن

 مطلب زیر مصاحبه نیست، گفتگویی ست با عابد توانچه در مورد بحث های اخیر در مورد حمله ی «بشردوستانه». عابد از سال ۱٣٨۵ تا کنون ۴ مرتبه توسط اطلاعات سپاه و وزرات اطلاعات دستگیر شده و در سلول انفرادی مورد بازجویی قرار گرفته و به دلیل فعالیت سیاسی از دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران) اخراج شده است. در سالهای ۱٣٨۷ به مدت ٨ ماه و در سال ۱٣٨۹ به مدت یک سال به جرم “اقدم علیه امنیت ملی و تبلیغ علیه نظام” توسط دادگاه انقلاب در زندان اراک زندانی بوده است و همیشه می گوید که اگر بار دیگری به زندان بروم ترجیح می دهم همچنان میان زندانیان غیرسیاسی باشم:

«من در هر دو محکومیت زندان عمومی خود در بین زندانیان عادی بودم. زندانیانی با جرم قتل، آدم ربائی، ضرب و جرح، قاچاق مواد روانگردان، سرقت، تجاوز، مهریه، تصادف، کلاهبرداری، چک و غیره. اگر صد بار دیگر به دلیل فعالیت های سیاسی و یا به دلیل ابراز عقیده و بیان به زندان محکوم شوم ترجیح میدهم در میان همان زندانیان عادی دوران حبس را طی کنم. همینقدر بگویم آنجا فقط یک تقسیم بندی وجود داشت. آدم های خود فروخته و انسان های آزاد. آنکه آزاد بود وقتی می شنید که فلان زندانی سیاسی با ۱۱ نفر زندان بان (از افسر نگهبان گرفته تا جانشین حفاظت قرارگاه تا دژبان پاسِ کلید و …) درگیری فیزیکی شدید پیدا کرده با بدن-دردِ ترکِ ده سال اعتیاد به هروئین، با دمپایی پاره دوان دوان تا زیر کلید می آمد که کمکی به رفیق اش کند و آنکس که خود فروخته بود علنا می گفت که طرف چه کسی ایستاده است. فرد دورو هم آنجا بی آبرویِ یک ساعته بود و تکلیف اش روشن. قصه ی این زندگی و آن دنیای دیگری که پشت دیوارها و سیم های خاردار، موازی این دنیا در جریان است بماند تا فرصت مناسب اش».

اخیرا در مقاله ی «‎نقدی به ساختار عقلیِ دفاع آقای افشاری» در مورد کشته شدن بی عاملیت در اثر حمله ی «بشر دوستانه» گفته است:
‎«من نمی خواهم به فرض خوش شانس بودن و نمردن در بمباران یا اعدام شدن به دلیل شرایط جنگی، در اثر انهدام کامل زیر ساختهای شهری و عمرانی و اقتصادی در یک کشور جنگ زده زندگی کنم یا در اثر گرسنگی و بیماری بمیرم. من نمی خواهم هدف یک کشتی آمریکایی باشم که سربازان سواره اش به دلیل مصرف دراگ من را به عنوان سیبل شرط بندی می بینند… من نمی خوام به صورت اتفاقی در ایران اشغال شده بازداشت و به صورت خودسرانه مورد شکنجه های جسمی و جنسی قرار بگیرم… من می خواهم زندگی کنم و اگر هم قرار باشد برای چیزی بمیرم، هوشمندانه و از روی اراده ی مختار برای آرمانهایم بمیرم و تاکید می کنم که فقط برای جان خودم تعیین تکلیف می کنم نه برای مرگ ۲۵ نفر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر ایرانی. من می خواهم بدانم برای چه و برای که می میرم. نه آمریکا، نه ناتو، نه هر ائتلافی دیگری با هر تعداد پرچم و با مجوز هیچ نهادی، حق اعمال زورکی “دخالت بشر دوستانه” به من به عنوان یک ایرانی ساکن ایران را ندارد. بمب ها را می خواهد لیزر هدایت کند می خواهد خود خدا هدایت کند، من ریسک ۲۵ در هزار را برای مردن قبول نمی کنم…»

پس از اتمام دوره ی اول ریاست جمهوری محمد خاتمی، دو دستگی بین تحریم کنندگان انتخابات و حامیان شرکت در انتخابات به وجود آمده بود. مبارزات پس از انتخابات سال هشتادوهشت این دوگانه را از بین برد بطوریکه کسانی که رای نداده بودند هم در تظاهرات های مردمی پس از انتخابات شرکت کردند و خود را بخشی از جنبش به وجود آمده می دانستند. در واقع عمل سیاسی از دوگانه ی تحریم-عدم تحریم عبور کرد. اما در چند ماه اخیر دوباره شاهد ورود بحث های حول دوگانه ی تحریم-عدم تحریم بوده ایم. بطوریکه در محافلی، عمل سیاسی از خیابان و زندان دوباره به شرکت یا عدم شرکت در انتخابات بازگشت. دلیل این بازگشت چیست؟ آیا برای عده ای از ابتدای امر موضوع انتخابات بوده است و تنها شرایط را فراهم دیده اند که آن را دوباره بیان کنند؟ و یا اینکه شرایط سیاسی-اجتماعی تغییر کرده است؟

اولا کدام تحریم؟ کل این بازه زمانی که شما به آن اشاره می کنید را از نزدیک دیده ام و در آن حضور داشته ام. بازار تحریم پس از اتمام دوره ی اول ریاست جمهوری محمد خاتمی کم کم گرم شد و در پایان دوره ی خاتمی به اوج خود رسید. حزب مشارکت آقای مطصفی معین را به عنوان کاندیدا معرفی کرد. خیلی از نیروهای مشارکت هم می دانستند انتخاب شان ضعیف است و بیشتر نظر بدنه خود این حزب روی برادر رئیس جمهور قبلی بود تا معین. بازار تحریم هیچ گاه در بین فعالین سیاسی ایران به اندازه ی آن دوران داغ نبود. در دور اول انتخابات که معین حذف شد اصلاح طلبان رفتند پشت سر هاشمی رفسنجانی. من به همراه دو تن دیگر از فعالان دانشجویی آن سالها ی دانشگاه پلی تکنیک به طریقی به جلسه مشارکت در ساختمان خیابان سمیه راه یافتیم. آقای تاجزاده در حال آرام کردن بدنه ی ستادهای انتخاباتی خود بود و با اعلام اینکه ما در یک انتخابات قانونی و دموکراتیک نتیجه را واگذار کرده ایم، تلاش داشت بدنه را برای رفتن پشت سر آقای رفسنجانی آماده کند. اصلاح طلبان به شدت از دست تحریمی ها عصبانی بودند. آقای تاجزاده یکی از تحریمی ها که عضو تحکیم بودند را در جلسه شناسایی کرد از جلسه انداخت بیرون و گفت ما هر چه سعی می کنیم آرای خاموش را در این سربالایی با تراکتور دنبال خودمان بالا بکشیم، این تحریمی ها دوباره رای ها را به پائین هُل می دهند و معتقدم یکی از عوامل شکست ما (حزب مشارکت) در انتخابات همین تحریمی ها بودند.

این را گفتم که مشخص شود که از نظر مهره های فعال در بازی انتخابات در آن دوره چقدر تحریمی ها اثر داشتند اما حرف من این است که من در بازه ی پس از اتمام دوره ی اول ریاست جمهوری محمد خاتمی تا امروز _ حتی در آن دوره که بازار تحریم داغِ داغ بود_ چیزی که بتوانم روی آن اسم “تحریم” بگذارم را ندیدم. به فرض که در دوره ی ۲۰ تشکل دانشجویی مطرح بیایند و بیانیه بدهند که ما انتخابات را تحریم می کنیم و مثلا ۱۰۰۰ نفر از فعالین سیاسی با یکدیگر یا جداگانه حرف از تحریم بزنند یا بیانیه بدهند و بگویند ما انتخابات را تحریم کردیم. این که نمی شود تحریم؟ این بیشتر به “قهر کردن” یا “انفعال” یا “بی حوصلگی” سیاسی شبیه است تا تحریم.

تحریم یک پروژه سیاسی- اجتماعی است. بارها گفته ام که مسیر تحریم از مسیر شرکت در انتخابات می گذرد. از فردای برگزاری (مثلا) انتخابات ریاست جمهوری این پروژه کلید می خورد. با منسجم ترین مبانی نظری ممکن باید حداکثر نیروهای سیاسی و اجتماعی حول خواسته های مشخص به توافق کامل برسند. روی یک یا حداکثر دو کاندید مورد توافق کار شود. در فضای سیاسی با بهره گیری از تمام توان تبلیغاتی گروه ها و افراد متحد، کاندید مورد نظر مطرح شود. با جلسات مختلف سخنرانی، مباحثه، مناظره، موج مقالات و ارتباطات اجتماعی باید فرد موردنظر برای چهار سال مطرح ترین فرد در سیاست روز ایران باقی بماند. در پروژه انتخابات کاندیدای درنظر گرفته شده وارد مکانیسم ثبت نام و عبور از فیلترهای غیردموکراتیک موجود می شود. اگر فرد از این فیلترها عبور کرد که با تمام قدرت وارد بازی انتخابات شده و پیروز انتخابات خواهیم بود و اگر فیلترهای غیردموکراتیک فرد موردنظر را حذف کردند یک بدنه سیاسی-اجتماعی قوی پشت سر فرد مورد نظر وجود دارد و دلیل مشخص برای تحریم انتخابات وجود دارد. دیگر این جُک را که “رای ما در طبقه متوسط شهری است” و “انتخابات جدال بین شهر و روستا است” و مزخرفات از این دست را نخواهیم شنید. هیچ نقطه ای از ایران، هیچ قومیتی، هیچ فرهنگی، هیچ منطقه ای از حوزه ی فعالیت ما خارج نخواهد بود. جدالِ “حاشیه – مرکز” یا “جدال در مرکز” نخواهیم داشت. آن وقت اگر کاندیدا با این پشتوانه سیاسی- اجتماعی را حذف می کردند دلیل و تمرکز برای همه نوع کنش سیاسی وجود داشت. تحریم برنامه مشخص و نیروهای پیگیر لازم دارد.

آن نوع تحریمی که شما اشاره کردید و من اسم اش را می گذارم “قهر کردن”، “انفعال” و … خیلی زود به “غلط کردیم” می رسد. خیلی از افراد و گروه ها در همان جنگ روانی ای که بین حذف معین تا برگزاری دور دوم انتخابات به راه افتاده بود، در دور دوم انتخابات فهمیدند که تحریمی نیستند و مصاحبه کردند که ما اشتباه کردیم. در اینترنت دقیقا عبارت “غلط کردیم که تحریم کردیم” را از زبان این و آن می شنیدیم. این نوع تحریم بیشتر مناسب روابط عاشقانه است تا کنشهای سیاسی-اجتماعی.

در مورد اینکه عده ای از خواب اصحاب کهف بلند شده اند و دوباره می گویند انتخابات، مناسب ترین عبارات گفته های منسوب به آقای صفائی فراهانی در جواب خاتمی است: “فرض کنید حکم حکومتی بیاید که انتخابات مجلس تعطیل و عینا نمایندگان مجلس ششم را با همان هیئت رئیسه سرکار بیاورید. رئیس مجلس هم همان آقای کروبی باشد. خوب؟ قرار است چه کاری انجام بدهید که در مجلس ششم می توانستید و انجام ندادید؟” واقعا یک دنیا گفته در این سوال نهفته است. به فرض که انتخاباتی در کار باشد، به فرض که کسانی که در بیرون زندان باقی مانده اند را تایید صلاحیت کنند، به فرض که بیست- سی نفر از آدمهای دست چندم اصلاحات وارد مجلس شدند، با خودِ مجلس ششم چه کردند که با این لشگر شکست خورده چه کنند؟ به نظر من شرکت اصلاح طلبان در انتخابات با اعلام برائت از موسوی هیچ تفاوتی ندارد. این می شود سیاست یک گام به جلو و ده گام به عقب.

بعد از جربان انتخابات سال هشتادوهشت و شروع مبارزات مردمی، سیاست از کشمکش و بازی های بین سران قدرت کشورهای ایران، آمریکا، اسراییل و … به خیابان های ایران و زندان هایش کشید. اما پس از حمله ی ناتو به لیبی، شاهد شدت گرفتن بحث های حول مواضع حاکمیت ها و روابط شان شده ایم (از قبیل انرژی هسته ای و خطر جنگ علیه ایران). از طرفی در بحث های در حمایت از جنگ، مبارزات مردمی در ایران و فعالین سیاسی در زندان به شدت کم رنگ جلوه داده می شوند. آیا این اذعان به کم اهمیت پنداشتن نقش مردم و فعالین سیاسی مستقل در ایجاد تغییرات سیاسی-اجتماعی است؟ دلیل این شیفت سیاسی از خیابان و زندان به حملات «بشردوستانه» و دعواهای بین حاکمیت ها چیست؟

بوی کباب به مشام بعضی ها رسیده اما خبری نیست. خر داغ می کنند. فعلا جنگی در کار نخواهد بود. مردم ایران و فعالان سیاسی مخالف حمله خارجی اگر نگران حمله خارجی و جنگ هستند نگرانی آنها بی دلیل نیست. من هم از جنگ، از ویرانی، از کشتار مردم بی گناه، از گرگ زخم خورده، از بمباران و موشک باران، از بیش از ۹۰۰۰ بار به صدا درآمدن آژیر خطر و تبعات روانی سالهای بعد از آن، از بی برقی و خاموشی، ناامنی، نبود مواد غذایی، نبود سوخت، از صف کوپن ارزاق، رقص سعید امامی ها،از خاوران ها، پنهان شدن زیر راه پله ها، گریه های مادران، از اعلامیه و خبر مرگ می ترسم.

مسئله در اینجا امکان وقوع جنگ در ایران است. من معتقدم در حالت عادی “فعلا” ایران مورد حمله آمریکا و ناتو قرار نخواهد گرفت. این تحلیل فقط و فقط یک نقطه ضعف دارد و آن هم “مکانیسم ماشه ” و دولت اسرائیل است. اوباما امکان ندارد پیش از انتخابات دور دوم ریاست جمهوری اش وارد جنگ با ایران شود چون نتیجه این جنگ تا پیش از انتخابات آمریکا مشخص نخواهد شد. از طرف دیگر تا روشن شدن موضوع انتخابات ریاست جمهوری پیش رو در ایران هم احتمال حمله نظامی وجود ندارد. تحلیل من که در خلال مصاحبه آنرا شرح و بسط خواهم داد می گوید آنها تصمیم دارند ایران را فعلا به فاز عراق قبل از اشغال وارد کنند . این یعنی مردم ایران برای نجات خود از دست یک مثلثِ طالب جنگ چند سالی زمان دارند.
آمریکا اگر قرار باشد با ایران وارد جنگ شود با متد کدام یک از جنگهای اخیر خود وارد جنگ می شود؟ یوگوسلاوی؟، افغانستان؟، عراق؟ یا لیبی؟ _ یک کشور ۷۵ میلیون نفری

با وسعت ۱۶۴۸۱۹۵ کیلومتر مربع و عمق استراتژیک مناسب مانند ایران که بالای سر ۷۵ درصد از کل صادرات جهانی نفت خام ایستاده است را نمی توان زخمی کرد و رها کرد. کشوری که در منطقه ای قدرت آتش بازی دارد که اسم اش را گذاشته اند خاورمیانه و به مدد سرمایه گذاری نامحدود مادی و معنوی، حماس و حزب الله لبنان را بیخ گوش اسرائیل (عزیز دردانه ی آمریکا) “حداقل” برای ایجاد فشار روانی در اختیار دارد. شما نمی توانی این کشور را با متد یوگوسلاوی ۹۱ روز بمباران کنی و توقع داشته باشی قربانی آرامی باشد و از امکانات مادی و موقعیت استراتژیک خود استفاده نکند. آمریکا برای حمله به ایران فقط یکبار وقت دارد و آن یکبار هم باید کار را یکسره کند (فقط یک لحظه فکرش را بکنید آمریکا به ایران حمله کند و بعد از به بار آوردن کلی ویرانی و البته متوقف کردن برنامه هسته ای ایران بدون تغییر حکومت در ایران جنگ را خاتمه دهد.

ببنید چه وضعیتی بر ایران و منطقه حاکم خواهد شد). یکسره کردن کار یعنی به یک ائتلاف منطقه ای کامل از همسایگان ایران (یعنی زمان) و از آن مهمتر به نیروی زمینی (اعتبار داخلی در آمریکا و جهان) احتیاج است. در انتخابات پیش رو در آمریکا به هدف نخوردن یک موشک ۲۰ هزار دلاری آنقدر برای جناح حاکم هزینه ندارد که کشته شدن یک سرباز آمریکایی. ولی می دانیم برای جنگ با ایران به نیروی زمینی احتیاج است. پس ما اینجا به تناقض انتخابات آمریکا و جنگ با ایران می رسیم. (در نظر داشته باشید بیش از سی سال است عده ای تحت شستشوی فکری قرار گرفته اند و علنا سیاست جنگ با آمریکا را سیاست “دفاع در سطح” یا همان «مسلح کردن نیروهای مردمی به سلاح سبک، نیمه سنگین و تسلیحات پدافند هوایی، و شبه نظامیان به سلاح سنگین»، تشریح کرده اند).

اما اینجا یک حالت استثنایی وجود دارد که خطر جنگ را پر رنگ می کند. اسرائیل سالهاست روی بهینه سازی هواپیماهای جنگی خود برای بمباران مراکز هسته ای ایران کار می کند. اسرائیل همیشه به این دل خوش بوده است که در زمانی که خود تشخیص دهد می تواند به مراکز هسته ای- نظامی ایران حمله کند و دست آمریکا را بگذارد توی پوست گردو. یعنی کار خودش را بکند و به آمریکا بگوید این شما و این جمهوری اسلامی بقیه ماجرا هم به من مربوط نیست. خبرها از آزمایشات نظامی ایران در صنایع هسته ای حکایت دارد (که دروغ محض است) و از زیر زمینی شدن مراکز هسته ای ایران. اسرائیل تا وقتی که مراکز هسته ای ایران را برای خود قابل دسترس بداند مثل یک فرزند خلف از فرمان پدر تخطی نخواهد کرد اما اگر اسرائیل احساس کند “مکانیسم ماشه” ی جنگ دیگر در اختیار او نیست و مراکز هسته ای ایران از دسترس او در حال خارج شدن هستند شاید دیگر فرزند خلفی برای دنیای غرب نباشد. یعنی ممکن است در آخرین فرصت آمریکا را در یک عمل انجام شده قرار دهد.

من روی این عبارات هم حرف دارم. جمهوری اسلامی می آید ته هر مفهومی یک صفت اسلامی می گذارد و فکر می کند ماهیت آنرا عوض کرده است حالا لیبرال های وطنیِ دارای تفکر اردوگاهی هم یاد گرفته اند اسامی پدیده ها و مفاهیم را عوض کنند و البته آنها بر خلاف جمهوری اسلامی می دانند که خر همان خر است و فقط پالانش عوض شده است. نامه می نویسند و التماس می کنند که تو را به خدا بیائید و در ایران منطقه پرواز ممنوع ایجاد کنید. مگر در ایران حکومت به جز جنگ علیه کوردها در جای دیگری از هواپیمای جنگی علیه مردم ایران استفاده کرده است؟ مگر در اعتراضات پس از انتخابات ریاست جمهوری به مردم با هواپیما حمله کردند که منطقه پرواز ممنوع ایجاد شود؟ خوب هواپیماهای آمریکا در آسمان ایران دور خودشان بچرخند که چه بشود؟ اگر قرار است فقط منطقه پرواز ممنوع ایجاد شود که چه چیزی تغییر می کند و اگر قرار است این هواپیماها کار دیگری انجام بدهند که دیگر چرا اسمش را می گذارید ایجاد منطقه پرواز ممنوع؟ بدون خجالت بگوئید حمله ی نظامی و خلاص.

“دخالت بشر دوستانه” هم از همین قبیل جعلیات نئولیبرالها است که به دهان لیبرالهای وطنی ما، مزه کرده است. دخالت چه نیرویی در امور کدام نوع از بشر؟ تا جائی که بنده فهمیده ام اسمِ دخالت نظامی خود تشخیص داده ی آمریکا در کشورهای خاورمیانه را گذاشته اند دخالت بشر دوستانه. اسم فلسطین که می آید لیبرالهای وطنی ما کهیر می زنند و سریع می گویند هر کس از مردم فلسطینی دفاع کند عامل جمهوری اسلامی است. خوب فلسطین را کار نداریم، چرا این دخالت در کشورهایی مثل یمن و بحرین صورت نمی گیرد؟ چرا در امور انسانهای قحطی زده و گرسنه های قاره آفریقا دخالت نمی کنند؟ چرا برای مقابله با اپیدمی ایدز در آفریقا دخالت بشر دوستانه نمی کنند؟ این چه دخالت بشر دوستانه ای است که فقط با بمب و موشک و فقط در کشورهای خاورمیانه قابل اجرا است؟ اصلا همه ی دنیا به کنار آمریکا چرا هزینه ی ده ها میلیارد دلاری هر جنگ را صرف دخالت بشر دوستانه برای ۴۵ میلیون آمریکایی زیرخط فقر خرج نمی کند؟

با شروع اعتراضات مردم آمریکا به سیستم اقتصاد سرمایه داری لیبرالهای وطنی ما کار و زندگی خود را و مسائل ایران را فراموش کرده اند و با دستپاچگی هفته ای سه مقاله منتشر می کنند که “خبری نیست” آمریکا در امن و امان است و بازار آزاد پایان تاریخ است و اعضای جنبش اشغال وال استریت مشتی سیاه پوست، همجنسگرا، ولگرد، شکم سیر بنگی و دراگ باز هپروتی و غیره هستند که کلن در پیاده رو خیابان وال استریت جا می شوند. خوب چرا دولت آمریکا اول از همه هزینه های جنگ را صرف حل مسائل این تعداد _ اندکی از مردم آمریکا که در یک پیاده رو جا می شوند _ نمی کند؟

یکصد و پنجاه و یک کشور دنیا (موافقان و کشورهایی که در رای گیری غیبت کردند) تصمیم گرفته اند که کشور فلسطین عضو سازمان یونسکو شود. آمریکا در اعتراض به رای و عقیده جهان، بدهی خودش به این سازمان را پرداخت نمی کند و این نهاد بین المللی وابسته به سازمان ملل متحد را تعطیل می کند. چنین کشوی که منافع خودش را به رای و نظر اکثریت مطلق جهان ارجح می داند چطور ادعا می کند برای “دخالت بشر دوستانه” به کشورهای خاورمیانه حمله می کند؟ این عبای “حقوق بشر” برای کشوری که اولین و تنها استفاده کننده از تسلیحات اتمی در جهان است و بزرگترین تولید کننده و فروشنده تسلیحات نظامی در جهان است و کارنامه سیاسی اش مملو از حمایت از کودتا علیه دولت های مردمی، حمایت از دیکتاتوری های نظامی، وتوی نظرات جامعه جهانی و غیره است بیش از حد گشاد است. شما می خواهید در ایران دخالت بشر دوستانه کنید آقای خاوری را بگیرید و به ایران عودت دهید تا به بهانه فرار او مافیای اقتصادی ایران به راحتی آب خوردن ٣۰۰۰ میلیارد تومان پول مردم ایران را بالا نکشند. بمب و موشک ارزانی خودتان.
ظریفی می گفت: جامعه‌ای که خودش نمی‌تواند وضع خودش را درست کند، مستحق چیزی بیشتر از وضع موجود نیست. حکومت بهتر لایق مردم بهتر است. اینکه لباس پدر تو را به زور تنت کنند به معنی این نیست که تو هم بزرگ شده ای.

نیروی ارتجاعی حاکم به خاطر تداوم چرخه بازتولید خود جلوی رشد مردم را تا حد ممکن گرفته است. اما این دولت چیزی جدا از مردم ایران نیست و نخبگان ایران دست پرورده ی همین جامعه هستند. تسلیم حکومت در برابر یکی از خواسته‌های دموکراتیک مردمی در هر نقطه ای از جهان به معنای یک قدم عقب نشینی حکومت نیست، به معنی یک گام به جلو رفتن جامعه است. مردم ایران دیکتاتوری پهلوی را سرنگون کردند اما حالا عوام به جای افتخار به آن انقلاب سیاسی برای شاه و حکومت شاهنشاهی فاتحه می فرستند. هیچ ملتی بالا آورده ی خودش را دوباره نمی خورد اما به دلیل نداشتن حافظه تاریخی و تفکرات اردوگاهی در بین فعالان سیاسی چپ و راست، فقدان آگاهی عمیق اجتماعی و وجود سنتهای قوی اتکالی، جامعه ی سرگردان در بین نخبگان سرگردان به سمت و سویی رفت که امرزو مشاهده می کنید.

چطور بخشی از کسانی که انقلاب را خشونت آمیز می دانند و تلاش بی وقفه ای در دمونایز کردن انقلاب پنجاه و هفت کرده اند همزمان از حمله ی «بشردوستانه» تلویحا و یا تصریحا حمایت می کنند؟ در این بینش، چه عاملی خشونت انقلابی را خطرناک ولی خشونت نظامی نیروهای جنگ طلب را «بشردوستانه» می کند؟

امیدوارم به خاطر پرسیدن این سوال متهم به جاسوسی برای جمهوری اسلامی نشوی. وقتی فرد یا گروهی می گویند در برابر یک نیروی مادی فقط با یک نیروی مادی می توان ایستاد و او را عقب زد، از سوی “انحصار رسانه های فارسی” متهم می شوند به تروریسم و ترویج خشونت ولی وقتی صحبت از لیبی می شود همین “انحصار” به به و چه چه می کند و از فرآیند دموکراسی خواهی و آزادی خواهی مردم لیبی تعریف و تمجید می کنند. وقتی سوال می شود اگر اعمال قهر انقلابی از سوی مردم لیبی (اکثرا انقلابیون لیبی جوانان تحصیل کرده ای بودند که سلاح در دست گرفتند و با بستن تیربارهای سنگین به پشت وانتبار ها مستقیم با دیکتاتوری قذافی وارد نبرد مسلحانه شدند) بد است پس چرا از آنان حمایت می کنید؟ می گویند این ناتو بود که قذافی را شکست داد! وقتی می پرسیم اگر خشونت بد است چطور آمریکا و ناتو برای برکناری یک دیکتاتور به حمله ی نظامی متوسل شدند و مگر جنگ عریان ترین نوع اعمال خشونت نیست؟ پاسخ می دهند آمریکا به لیبی حمله ی نظامی نکرد بلکه فقط از انقلابیون لیبی دفاع کرد!

به راستی چه تفاوتی بین منطق حکومت و نیروهای اپوزیسیون ایران وجود دارد؟ چه تفاوتی بین منطق جمهوری اسلامی و آمریکا وجود دارد؟ از نظر جمهوری اسلامی تمام خیزشهای مردمی در کشورهای عربی “بیداری اسلامی” است به جز در سوریه که معترضین سوری مشتی اوباش و اراذل اجیر شده توسط آمریکا و اسرائیل و عربستان هستند. از نظر آمریکا و لیبرالهای وطنی ما هم همه ی قیام های مردمی در کشورهای عربی تحولات دموکراسی خواهانه و آزادی خواهانه هستند به جز بحرین که مردم معترض در آن مشتی تروریست اسلامگرای اجیر شده توسط جمهوری اسلامی هستند.

حمله ی آمریکا به ایران “دخالت بشر دوستانه” است اما آمریکا با اینکه ناوگان پنجم دریایی اش در بحرین مستقر است و در کسری از ساعت توانایی اعمال “دخالت بشر دوستانه” در بحرین را دارد این کار را نمی کند. مردم بحرین جزء بشر و شامل بیانیه حقوق بشر نیستند که مورد “دخالت بشر دوستانه” واقع شوند؟ یا اصولا دخالت بشر دوستانه فقط سرپوشی است برای دخالت نظامی آمریکا در مناطقی که تامین کننده منافع این قدرت امپریالیستی است؟

اما ما اجازه ی پرسیدن این سوال ها را نداریم. چرا که باید به “خوب مطلقی” به نام آمریکا ایمان داشت. این ایمان هم از جنس “برهان آنسلم قدیس” است و چون و چرایی در آن نیست. یک مسئله بدیهی است که عقل به آن نفوذی ندارد. وضعیت منتقدان هر کس هم سوالی کند که خدشه ای به این ایمان بدیهی عقل گریز وارد شود تکفیر می شود و مانند جوردانو برونو در دادگاه های تفتیش عقاید قرون وسطی به جرم تاختن با “عقل” به عرصه ایمان اسکولاستیکی به سوزانده شدن در آتش اتهام همکاری با جمهوری اسلامی محکوم می شوند.

همه با آمدن اسم روزنامه “کاف” اَخ و تُف می کنند اما با تقلیل بحثهای سیاسی و فکری به سطح متلک و متلک پراکنی بخواهیم یا نه انگار روزنامه “کاف” وارد جزئی از سیستم ارزشگذاری فعالان سیاسی بسیاری شده است. دوستی نوشته بود: آیا می دانید اسرائیل در حالی به بهانه تلاش جمهوری اسلامی برای دست یابی به سلاح هسته ای، گاه و بیگاه ایران را به حمله نظامی تهدید می کند که خودش ۲۰۰ کلاهک هسته ای دارد و پیمان «ان پی تی» را امضا نکرده است؟ دوست دیگری در جواب اش نوشته بود: من این حرفها را قبلا از صدا و سیما و از زبان محمود احمدی نژاد شنیده ام!

من نمی دانم جایگاه منطق در این گفتمان کجاست؟ صدا و سیما هر هفته درباره ی فیزیک کوانتوم یا محیط زیست هم مستند پخش می کند، خوب که چه؟ ما بیائیم کل فیزیک کوانتم را رد کنیم چون صدا و سیما راجع به آن حرف می زند؟ صدا و سیما بسیاری از مطرح ترین فیلمهای تاریخ سینما را (البته با سانسور) پخش می کند پس نتیجه بگیریم که این فیلمها متعلق به “سینمای معنی گرا” ثبت شده توسط جمهوری اسلامی است؟

یکی از بچه ها نوشته بود: انگار قرار نیست کابوس جنگ برای ما خاطره شود و ما باید میان سالی خود را هم مانند کودکی خود با جنگ بگذرانیم. جنگ آن چیزی نیست که شما در بازی های پلی استیشن انجام می دهید. جنگ آن مزخرفاتی نیست که در فیلمهای صدا و سیما نشان می دهند. وقتی شما یا خانواده شما جزء ۱۰ درصد (منبع: خودِ ناتو) از تلفات جنگ هستید که مستقیما توسط ناتو به اشتباه کشته می شوید تازه معلوم می شود جنگ یعنی چه. وقتی جز هفت استانی باشید که تاسیسات هسته ای در آن مستقر است و بمباران ها شما را در معرض آلودگی رادیواکتیو قرار دهد تازه شیرفهم می شوید که جنگ یعنی چه. وقتی یک موشک قوی کنار گوش شما منفجر شد با نگاه کردن به شلوارتان متوجه می شوید رنگِ دموکراسی وارداتی و دخالت بشر دوستانه زرد است یا آبی. مرگ شوخی نیست. جنگ شوخی نیست. راحت است در اروپا و آمریکا نشستن و به اوباما التماس کردن که تو را به خدا بیا و به ایران حمله کن اما برای مردم ایران کار بسیاری دشوار و برای فعالان سیاسی داخل ایران غیرممکنی است در “ایران قبل از جنگ”، “ایران در حال جنگ” و “ایران پس از جنگ” زنده ماندن و زندگی کردن.

با وجود وحشت از کودتای آمریکا علیه انقلاب ۵۷ و تبعات شوم آن وحشت در شکل گیری استبداد پس از انقلاب، تحریم های اقتصادی علیه مردم ایران در چند دهه ی اخیر، حمله ی عراق به ایران، تهدیدهای جنگ علیه ایران که از دلایل تضعیف شدن مبارزات مردمی در حداقل ده سال گذشته بوده است، در چند ماه اخیر شاهد مقاله هایی بودیم که در آن منکر وجود امپریالیسم می شوند. دلیل این را چه می دانی؟ چطور بخشی از روشنفکران و تحلیلگران ایران نه تنها با حوادث پیرامون خود (مثلا در افغانستان و فلسطین) رابطه ای ندارند و به کل منکر وجود روابط قدرت در سیستم اقتصادی جهانی می شوند بلکه تاریخ همین سی سال اخیر ایران را هم نادیده می گیرند؟

واقعیت این است که سرمایه های بزرگ، از دیر زمانی پیش از این، ناگزیر بوده‌اند در ادامه انباشت رقابتی و در تعقیب سودهای هنگفت خویش، به فراتر از مرزهای ملٌی اولیه خود دست‌اندازی کنند؛ و در این دست‌اندازی همواره حمایت سیاسی دولت های خود، فعالیت های جنایتکارانه و پنهان سرویس های امنیتی و جاسوسان خود، و هر گاه لازم شده است نیروهای نظامی ارتش هایشان را هم پشت سر خود داشته اند. و اکنون که این سرمایه ها جهانی شده اند، آن ساختار سیاسی و نیروی نظامی که در دست اندازی های آنها به نقاط مختلف جهان پشت سر آنها قرار دارد نیز ساختاری فراملی و جهانی شده، مانند «جی ٨»، «ناتو» و نهادهای اقتصادی و سیاسی بین‌المللی تحت کنترل آن است. با بحران و رکود همزمان نظام اقتصاد سرمایه داری جهانی، انگیزه ها و دلائل مورد بحث در حال حاضر تشدید هم شده و امروز اساسی‌ترین علٌت جنگ‌های جاری در جهان را تشکیل می‌دهد.

این واقعیات آشکار جهان کنونی را که حتی روزنامه نگاران، منتقدان ساختار سیاسی، فعالان محیط زیست، فعالان حقوق بشرِ و حتی جریانات دست راستی امٌا واقع بین به روشنی می‌بیند و توصیف می‌کند، برخی از لیبرالهای وطنیِ خواب زده و توهم آلوده‌ی ما نمی‌بینند و درک نمی‌کنند و در موضع گیری‌های خود، زیر تأثیر شعارهای نولیبرالی هستند که امپریالیسم برای توجیه جنگ افروزی‌های خود و سرپوش گذاردن بر انگیزه های واقعی جنگ، آنها را تبلیغ می‌کند.
گفتمان امپریالیسم به پایان رسیده است اما:
منابع نفت عراق معادل ۱۴۳ میلیارد بشکه (قیمت هربشکه نفت خام در بازار جهانی چقدر است؟ _هر چقدر هم زیاد باشد مهم نیست به نفت به عنوان “انرژی” نگاه کنید.) و گاز آن ۴ هزار میلیارد متر مکعب است که در انحصار کمپانی های آمریکایی و غربی است.

گفتمان امپریالیسم به پایان رسیده است اما:
منابع انرژی لیبی معادل ۴۳ میلیارد بشکه نفت خام قابل استحصال و گاز لیبی ۱۴۸۰ میلیارد متر مکعب است که به دلیل “حمله نظامی بشر دوستانه” صراحتا توسط شورای انتقالی لیبی به آمریکا، فرانسه، ایتالیا، انگلیس و آلمان واگذار شده است. لیبی دروازه ای بود برای ورود به قاره ی سیاه و دست اندازی به منابع زیرزمینی و طبیعی فراوان آن از جمله اورانیوم، نفت، الماس و مواد معدنی و طبیعی دیگر. لیبی مرزهای گسترده دریای دارد و به آب های آزاد راه دارد، در نزدیک ترین فاصله در جنوب قاره اروپا قرار گرفته است و پایگاهی قوی و مناسب برای هر نوع عملیات اقتصادی، سیاسی، نظامی و … در قاره آفریقا خواهد بود. لازم به ذکر است که منابع نفت و گاز قاره آفریقا توسط خود کارشناسان معادل نیمی از منابع نفت و گاز خاورمیانه ارزیابی شده است.

گفتمان امپریالیسم به پایان رسیده است اما:
 منابع انرژی عربستان، بحرین و شیخ نشینهای جنوبی خلیج فارس در حدود ۵۰۰ میلیارد بشکه نفت خام قابل استحصال و منابع گاز آن در حدود ۱۲هزار میلیارد متر مکعب است که تضمین عامل “انرژی” برای یک قدرت جهانی است و به همین دلیل است که امپریالست آمریکا و بلوک قدرتهای اروپایی مایل به “دخالت بشر دوستانه” در این ساختارهای حکومتی قرون وسطایی نیستند. زنان در عربستان سعودی به اندازه ی “یک حیوان خانگی در غرب” حق و حقوق ندارند و هنوز در کل شیخ نشینهای خلیج فارس در سال ۲۰۱۱ برده داری وجود دارد و دموکراسی در این کشورها رسما یعنی کشک اما آغوش دولت آمریکا و قدرتهای اروپایی همیشه به روی شیخ های این کشورها باز است و میلیارد-میلیارد اسلحه به آنان می فروشند. (تنها میزان قراردادهای در حال اجرای تسلیحاتی میان آمریکا و شیخ نشین های خلیج فارس ٣۰ میلیارد دلار است و این جدای از صدها میلیارد دلار فروش اسلحه در گذشته به این کشورها بوده است.)

گفتمان امپریالیسم به پایان رسیده است اما:
ذخائر انرژی ایران در جنوب معادل ۱۵۱ میلیارد بشکه نفت خام قابل استحصال و حدود ۲٨ تریلیون مترمکعب گاز است و در شمال ایران دسترسی به ٣۲ میلیارد بشکه نفت خام قابل استحصالِ سواحل جنوبی خزر را دارد (جدای از اینکه عرضه بهرگیری از آن را دارد یا نه).

گفتمان امپریالیسم به پایان رسیده است اما:
امریکا با مصرف ۶۹٨/۲۰ میلیون بشکه نفت خام “در روز” رتبه اول وارد کنندگان نفت خام را در جهان دارد و این میزان مصرف علاوه بر تولید ٨۷۹/۶ میلیون بشکه نفت در خود آمریکا است (آمریکا در رتبه سوم تولید نفت جهان قرار دارد) یعنی آمریکا تقریبا ۲٨ میلیون بشکه نفت در روز مصرف می کند.

گفتمان امپریالیسم به پایان رسیده است اما:
تا قبل از پایان جنگ سرد ـ ۱۹۸۸ـ هزینه های نظامی جهان به میزان ۱۵۱۵ میلیارد دلار می رسید، اما این روند تا مقطع ۱۹۹۸ به حد ۹۹۳ میلیارد دلار کاهش یافت به عبارت دیگر این رقم پائینترین میزان بین ۱۹۸۸ ـ ۲۰۱۰ بوده است. این ارقام اما بار دیگر از سا ل ۱۹۹۸ با روند افزایش هزینه های نظامی در تمامی مناطق جهان آغاز شدند. بنا بر گزارش” انستیتو استکهلم برای جستجوی صلح جهانی”، رقم هزینه نظامی فقط برای سال ۲۰۱۰ به ۱۶۳۰ میلیارد دلار رسید و این ارقام افزایش یک ممیز سه دهم درصد نسبت به سال ۲۰۰۹ و ۵۹ درصد افزایش نسبت به سا ل ۱۹۸۸ را نشان میدهند. بنابراین هزینه های نظامی در جهان در سال ۲۰۱۰ نسبت به قبل از جنگ سرد چهار ممیز دو درصد افزایش یافت. در این میان هزینه های نظامی ایالات متحده آمریکا از سال ۱۹۹۸ بمیزان ۸۸ درصد افزایش داشته و این افزایش بعلت جنگ در عراق و افغانستان میباشد. این هزینه های ایالات متحده آمریکا به تنهائی ۴۳،۴درصد (چهل و سه ممیز چهار دهم درصد) کل هزینه های نظامی در جهان را در بر میگرد.

طبق گزارش سازمان یونسکو در یک دقیقه ۱۰ کودک در اثر گرسنگی و سوء تغذی درجهان می میرد، درحالیکه در همان یک دقیقه (۱۵۰۰۰) یورو در سراسر جهان برای جنگ _تحت نام دفاع و جدیدا دخالت بشر دوستانه_ به مصرف میرسد . درسطح جهان سالانه مبلغ ۱۲۰۰ میلیارد یورو به منظور مسابقات تسلیحاتی هزینه می شود درحالیکه همزمان تعداد شش میلیون کودک بر اثر گرسنگی جان خود را از دست می دهند. روی هم رفته ۶ ، ۲ میلیارد انسان بدون دسترسی به زیرساختهای بهداشت عمومی و تجهیزات پزشکی و تعداد ۱ ،۱ میلیارد بدون آب آشامیدنی سالم زندگی (زیست) می کنند. به دلیل فقدان سالانه ۱۶ میلیارد دلار هزینه در بخش آموزش هم اینک ۱.۴ میلیارد انسان از کسب دانش و آموزش محروم هستند. ناگفته نماند که در حال حاضر ۱۰ میلیون کودک از امراض “سهل العلاج” رنج می برند و سرانجام با همین بیماری های ساده ی قابل درمان میروند. و این جدای از آمار مرگ و میر قبلی است. امروزه هزینه های تسلیحاتی جهان دوازده مرتبه بیشتر از هزینه های تحقیقاتی و توسعه است و علل عمده‍ی عدم توازن اجتماعی و اقتصادی درسطح جهان است. تحقیقات بین المللی به اثبات رسانیده اند که سرمایه گذاری در بخش های “درمان” و “آموزش” در مقایسه با سرمایه گذاری در تسلیحات نظامی ۲ الی ٣ مرتبه زمینه‍ی کاریابی را در یک کشور مساعد می سازد.

گفتمان امپریالیسم به پایان رسیده است اما:
خاورمیانه ۶۰ تا ۶۵ درصد ذخایر نفت خام قابل برداشت دنیا و حدود ۴۰ درصد ذخایر گازطبیعی جهان را در خود جای داده است و ۷۵ درصد صادرات نفتی جهان را به خود اختصاص داده است. و البته درآمد حاصل از فروش نفت خام توسط حکومتهای خاورمیانه معمولا هزینه خرید کالا (اعم از تکنولوژیکی و مصرفی) و خدمات از آمریکا، اروپا، ژاپن و چین و… می شود.

این قصه ی “پایان گفتمان امپریالیسم” حتی در خود کشوری که امپریالیسم در آن به مثابه بالاترین حالت سرمایه داری تجسد یافته است کسی را خواب نمی کند چه برسد به کشور توسعه نیافته ای مانند ایران. در این زمینه مایلم بعنوان نمونه اظهارات «ریچارد هاس» عضو شورای امنیت ملٌی و دستیار ویژه‌ی رئیس جمهور امریکا در دوره‌ی بوش پدر و مدیر برنامه ریزی سیاست های وزارت خارجه‌ی بوش پسر را، به نقل از «جان بلامی فوستر»، نقل کنم. او در مقاله ای که در تاریخ ۱۱ نوامبر ۲۰۰۲ در آتلانتا تحت عنوان «امریکای امپراتوریائی» منتشر کرد، می‌گوید: «برای این که ایالات متحده به هدف خود در زمینه‌ی کسب برتری جهانی برسد، برای امریکائی‌ها این امر ضروری است که تغییر نقش خود را از کشور سنتی به یک قدرت امپراتوریائی، از نو تجسٌم و درک کنند.» او می نویسد: «جانبداری از یک سیاست خارجی امپراتوریائی مستلزم این است که خواهان یک سیاست خارجی باشیم که بکوشد جهان را بر طبق برخی اصول معینی سازماندهی کند که بر روابط بین کشورها و بر شرایط درونی آن کشورها اثر گذارد. نقش ایالات متحده باید شبیه نقش بریتانیای کبیر قرن نوزدهم باشد… اجبار و استفاده از زور باید معمولاً آخرین راه چاره باشد. آنچه “جان گالاگر” و “رونالد رابینسون” یک قرن و نیم پیش در باره بریتانیا نوشته‌اند که «سیاست بریتانیا از اصل گسترش کنترل و نفوذ خود – اگر امکان داشت بطور غیررسمی و اگر هم لازم شد بطور رسمی – پیروی می‌کند» را میتوان در مورد نقشه امریکا در آغاز قرن جدید هم بکار برد».

ریشه ها، علل و هدف های بیشتر جنگ هائی که اکنون در مناطق حساس جهان و بویژه در خاورمیانه جریان دارد، بسیار عمیق‌تر از بهانه‌ها و توجیه‌های مقطعی است و امریکا و متحدان آن از رفتار رژیم های خودکامه و مرتجع حاکم در کشورهای این منطقه، غالباً بعنوان بهانه‌ای برای سرپوش گذاردن بر اهداف و نیٌت های خود، و مشروعیت بخشیدن به سیاست تجاوزگرانه خویش، استفاده می‌کنند. “گفتمان امپریالیسم نمرده است چرا که “مفهوم” و “عینیت” امپریالیسم هنوز زنده است و تلاش بی وقفه راست اردوگاهی ایران برای حقنه کردن “مرگ امپریالیسم” به اذهان عمومی خود نشانِ موثق این واقعیت است که مبارزه با “انسان” با “امپریالیسم” همچنان ادامه دارد.

مبارزات ضد سیستم اقتصادی کاپیتالیسم در آمریکا، اسپانیا، یونان و … با دیده ی تردید در ایران نگریسته می شوند. این دست مبارزات توسط حکومت ایران که خود یکی از سردمداران نیولیبرالیسم اقتصادی است سواستفاده می شوند و هم اینکه به نظر می رسد که این دست مبارازت، مدینه ی فاضله ای که بسیاری از فعالین سیاسی از سرمایه داری و بازار آزاد برای خود ساخته بودند را خدشه دار می کنند. در عین حال به هیچ وجه مبارزه ی علیه کاپیتالیسم در اروپا-آمریکای شمالی، تاثیری روی نگرش بسیاری از فعالین سیاسی دموکراسی-خواهِ دوستدارِ بازار آزاد در ایران نمی گذارد و سبب بازنگری شان در ایدیولوژی کاپیتالیسم و بازار آزاد نمی شود. دلیل چیست و چه می توان کرد؟ چطور می توان با این داروینیسم اجتماعی که «ما در دوران طفولیت اروپا-آمریکای شمالی هستیم، و بی دیدن ضعف های این سیستم های سیاسی-اقتصادی، باید به این کشورها برسیم» مبارزه کرد؟

جنبش چپ در ایران یک بار بهای “تفکرات اردوگاهی” را با خون پرداخت کرده است. درس عبرتی که هیچ گاه نباید از حافظه تاریخی فعالان سیاسی ایران پاک شود. متاسفانه یا به دلیل فقدان آگاهی و یا به دلیل ایدئولوژی لیبرالی (ایدئولوژی در معنای اولین تعریف از تعاریف سه گانه مارکس از مفهوم ایدئولوژی که در کتاب ایدئولوژی آلمانی بیان شده است ، یعنی به معنای آگاهی دروغین، کاذب و باژگونه ی واقعیت را به جای واقعیت پنداشتن و معرفی کردن) لیبرالهای ایران نمی خواهند یا نمی توانند واقعیت ها را درک کنند و چند سالی است که به جد تصمیم گرفته اند مجددا آزموده ای را بیازمایند. بهشت خیالی ساختن از شوروی یا بهشت خیالی ساختن از آمریکا تنها متوقف شدن در تاریخ است. این تنها نفی تکامل، و آلوده شدن به تعصب است. آمریکا، روسیه، چین، آلمان، انگلیس، فرانسه و… همه به دنبال منافع خود هستند.

آمریکا به همین دلیل در مخالفت با تمام جهان، قطعنامه های بین المللی و مصوبات سازمان ملل را به نفع ماشین کشتار اسرائیل وتو می کند، روسیه و چین هم برای منافع خود پنهان و آشکار به رژیم های دیکتاتوری معامله می کنند. آمریکا تا مدتی قبل، از در مصالحه با قذافی در آمده بود و سپس به او خیانت کرد، روسیه و چین هم مدتی از درِ همکاری با دیکتاتورها در می آیند و بعد از دوشیدن آنها به آنها خیانت می کنند. آمریکا برای پیشبرد منافع خود تحریم می کند و اتحادیه اروپا هم برای منافع خود با تحریم ها زیر و رو می کشد و فقط قیمتها را بالا می برد. در نظام سرمایه داری هر اراده ای معطوف به کسب سود بیشتر یا دفاع از سود خود وارد عمل می شود. رفتار بسیاری از چپ های در سالهای قبل و بعد از انقلاب ۵۷ رویی از سکه “تفکر اردوگاهی” در ایران است که طرف دیگراش رفتار لیبرال های امروز ایران است. حزب توده ایران در زمان خوداش منسجم ترین حزب خاورمیانه بود اما با وجود آن همه کادرسازی و کار تئوریک و ایجاد ساختارها و نیرومند شدن به جای بازیگر بودن در نقاط عطف تاریخ ایران، منفعل و تماشاچی باقی می ماند. چرا؟ _ به این دلیل که سیاست های اتکالی، فرهنگ بخش بزرگی از سیاسیون ایران را شامل می شود. تکیه کردن و امید داشتن به یک نیروی سوم، به یک عامل بیرونی و در پایان دیدید که چه بر سر این همیشه منتظران آمد.

دولت احمدی نژاد دست راستی ترین دولت طول عمر جمهوری اسلامی ایران بوده است. مطمئن باشید روزی از احمدی نژاد در کتابها به عنوان نقطه عطفی در قدرت گیری تفکرات نئولیبرال در ایران یاد خواهند کرد. بله درست است ساخت سیاسی، روبنای اجتماعی و ایدئولوژی حکومت ایران با ساخت سیاسی، روبنای اجتماعی و ایدئولوژی لیبرال تفاوت دارد. اقتصاد ایران یک اقتصاد سرمایه داری با اختلالات ساختاری شدید است. آنچه از آن با عنوان “جریان انحرافی” در دولت ایران یاد می شود دقیقا خط مقدم جبهه نئولیبرالیسم علیه روبنای سنتی ای است که در برابر تغییرات زیربنایی مقاومت می کند. جنگ در زیربنا و روبنای جامعه ی ایران بین بورژوازی نوین و بورژوازی سنتی از یک طرف، بین حکومت شوندگان و حکومت کنندگان از طرف دیگر و بین طبقات اقتصادی-اجتماعی ایران در جریان است. آنچه که شما ضعف اقتصاد دولت احمدی نژاد می خوانید اجرای برنامه های توسعه اقتصادیِ صندوق جهانی پول و سازمان تجارتی و بانک جهانی است. این مسیر رفته شده در برزیل، آرژانتین، ترکیه و جنوب شرق آسیا است.

آنچه که شما “طرح هدفمندی یارانه ها” می نامید و از آن به عنوان سیاست های چپگرایانه احمدی نژاد یاد می کنید دقیقا “طرح حذف تدریجی سوبسید ها” و جسورانه ترین و راستگرایانه ترین تصمیم اقتصادی تاریخ جمهوری اسلامی ایران است. آزادسازی قیمت بنزین، آزادسازی قیمتهای خدمات شهری، آزادسازی نرخ ارز، تنظیم بازار طلای ایران با بازار جهانی طلا و موارد اینچنینی دیگر موید این ادعا است.

جنگ همزمان دولت احمدی نژاد در عرصه بین المللی و عرصه داخلی یک درس آموزشی ارزشمند به اصلاح طلبان ایران و نیروهای سیاسی منتقد حکومت است. این قدرت نوظهور حتی به همجنسان و همکیشان خود هم رحم نمی کند و بر سر مهره ها و ساختارهایش با احدی شوخی ندارد. یک سیستم تمام بسته ی جنگنده و آشنا به زمین بازی. اتفاقا نئولیبرال های آمریکا روی این دولت حساب باز کرده اند و اگر این دولت بتواند مسئولیت جهانی خود را تمام و کمال اجرا کند کاری با او در حوزه داخلی ندارند. تمام این فریادهای جنگ طلبانه و این جنگ روانی موثری که به راه افتاده است برای یک فضاسازی است. اگر اسرائیل خر نشود و بازی را به هم نزند، به مدد انحصار رسانه و پیاده نظام اینترنتی موجود افکار عمومی برای پذیرش تبِ تحریم عراق گونه در مقابل مرگِ جنگ آماده می شوند. همه چیز بستگی دارد به اینکه انتخابات دیگری به کار باشد یا نباشد و پیشانیِ نتیجه این انتخابات را کجا و چطوری نوشته باشند.
***

نئولیبرالیسم در مدینه ی فاضله آمریکا این روزها حال و روز خوشی ندارد. رکود و بحران همزمان فقط در عرض دو هفته ۴۵۰۰ میلیارد دلار را در بورس دود کرد و به هوا برد. اضافه تولید در سیستم اقتصادی ای که کالا در آن به قصد کسب سود تولید می شود و هیچ برنامه و قانونی جز “کسب سود بیشتر” بر آن حاکم نیست، تمام چرخه این سیستم اقتصادی را دچار نقص و بی نظمی و از هم پاشیدگی کرده است. این بار اجتماعِ آمریکا که بر مبنای این بی نظمی _که از ماهیت خود سیستم بیرون آمده است _ تصویر فروپاشی را از تاثر آنجه لمس می کند دریافت کرده است. سرمایه های مالی چنان به جان سرمایه های تولیدی افتاده اند که گویی در یک بدن قلب و مغز به جای همکاری برای زنده ماندن به مسابقه برای بقا رو آورده باشند. این دیگر ماجرای اِنرون انرژی نیست که بیمه های بازنشستگی و سرمایه های مردمی روی اعتبار تخصیص داده شده به دلیل افزایش احتمالی سود سرمایه گذاری در بخش انرژی آن هم در یک شرکت هنوز فعال نشده» حساب کنند و در بورس همه چیز مثل شعبده بازی در یک لحظه جلوی چشم همه بلعیده شود (در بورس نمودار به سمت بالا رفت سپس نمودار به سمت پائین آمد و در پایان پول مردم و صندوق های بیمه بازنشسنگی جلوی چشم خودشان ناپدید شد). اینبار جامعه ی داخلی آمریکا درگیر مشکلات ساختاریِ تئوری اجتماعی حکومت خود شده اند.

جنبش اشغال وال استریت که این روزها آوازه و وسعتی جهانی یافته است برای لیبرال هایی که اردوگاهی فکر می کنند شامل مشتی سیاه پوست و مهاجر جهان سومی و دراگ بازِ شکم سیر و غیره است که در یک پیاده رو جا می شوند اما از نظر خود نظریه پردازان آمریکا و سیاستمداران این کشور قضیه خیلی جدی تر از این حرف هاست. برژنسکی را حتما می شناسید. او مشاور اسبق امنیت ملی آمریکا است. او در همان اوایل اوج گیری جنبش اشغال وال استریت به همراه دختر خود “جو اسکار برو ومیکا برژنسکی” در برنامه ای تلویزیونی با عنوان “صبح دوشنبه” از شکاف طبقاتی در جامعه آمریکا و امکان تبدیل شدن اعتراضات به شورش اجتماعی سخن گفت. او گفت این اعتراضات برآمده از خشم، انزجار و ترس است. او حتی تلویحا به این جنبش پیشنهاد کرد که فهرستی فراگیر از ثروتمندانی که صرفا از طریق بورس بازی و سفته بازی دست به انباشت ثروت زده اند و آنرا از زمینه اجتماعی خود پنهان می کنند تهیه شود. او گفت افرادی از طریق سفته بازی در مدت کوتاهی میلیونها دلار در می آورند اما یک فرد معمولی آمریکایی با یک یا دو قرن کار کردن هم نمی تواند این پول را در بیاورد!

این شعارهای معترضین وال استریت است: “وال استریت، خیابون جنگه “، “وال استریت دو تا حزب داره، ولی ما حزبِ خودمون رو نیاز داریم”، “تروریست های واقعی توی کاخ سفید و وال استریت جا خوش کردن “، “دنبا برای نیازهای همه به حد کافی منابع داره، اما نه برای حرص و طمع اونها “، “اینجا احتمال اینکه توسط یه مامور پلیس کشته بشیم، هشت برابرِ احتمال کشته شن به دست تروریست هاست”، “جنگ در افغانستان، جنگ در عراق، بحران اقتصادی، کی این وسط پول به جیب میزنه؟ وال استریت”، “وقتی رویای آمریکایی تموم شد منُ از خواب بیدار کنید”، “اخبار ما توی تلویزیون سانسور میشه، خبرهای ما را توی اینترنت دنبال کنید”. به نظر شما بهتر نیست دولت آمریکا به جای لشگرکشی به خاورمیانه به قصد دخالت بشر دوستانه در این کشورها اقدام به دخالت برای نجات خانه های مصادره شده مردم آمریکا توسط بانک ها بکند؟ بهتر نیست لیبرالهای ایران به جای نامه نوشتن برای اوباما و درخواست نجات کردن تلاش کنند سنت مبارزات دموکراتیک مردمی در جهان امروز را به مردم ایران انتقال دهند؟ می گویند رفتار پلیس آمریکا کجا و رفتار پلیس کشورهای اقتدارگرا کجا! درست است تفاوت کاملا ملموس و مشخص است اما به یاد داشته باشید که هنوز حکومت آمریکا از این اعتراضات احساس خطر جدی نکرده است و بر سر دو راهی مرگ و زندگی قرار نگرفته است. باور کنید که وقتی حاکمان خود را رفتنی حس کنند (اگر بتوانند) تفاوتی میان قذافی و هیچ حکومت دیگری وجود ندارد.
***

در مورد قسمت دیگری از سوال شما هم باید بگویم: آشنایی با مفهوم دموکراسی برای مردمی که قرن های متمادی زیر سلطه استبداد بوده اند، ‌به صورتی که مصداق های عینی و نتایج آن را بشناسند، با آن خو گیرند و ضرورت آنرا برای یک زندگی سالم اجتماعی درک کنند، یک روند نسبتا طولانی است. مفاهیم دموکراسی و حقوق بشر، مفاهیمی نسبتا انتزاعی هستند. در جوامعی که درطول تاریخ خود با نظام استبدادی اداره شده و مردم به آن نظام خو گرفته اند، مردم زمانی طولانی لازم دارند تا مصداق ها و نتایج عملی کاربرد آنها را در زندگی خود بشناسند و ضرورت آن را حس کنند، تا آنگاه برایشان جاذبه ای پیدا کند. از این رو توده عادی مردم ما هنوز دموکراسی و حقوق بشر را مفاهیمی لوکس و وارداتی تلقی می کنند و آن را نمی شناسند. اما گرانی، محرومیت، نبود خدمات آموزشی، بهداشتی و درمانی، مسکن و بطور کلی مسائل مربوط به رفاه مادی آنها، و در مقابل وجود فساد گسترده مالی در جامعه برایشان پدیده هایی عینی و غیر انتزاعی هستند، زیرا خود این پدیده ها بخاطر واقعیت خارجی شان ملموسند و مردم در زندگی روزمره خود با آنها بطور مستقیم و بلا واسطه برخورد می کنند. در حالیکه تا مضمون شعارهای دموکراسی و حقوق بشر به زبان مطالبات جاری مردم و بر حسب مصداق های عینی آنها در حوادث جاری جامعه، ترجمه و بیان نشوند، درک و لمس نخواهند شد؛ و این موضوعی است که نیروهای سیاسی راست به آن بی توجه اند و این واقعیت مسلم را انکار می کنند.

عده ای مبارزه با خطر جنگ علیه ایران و مبارزه برای عدالت در داخل ایران را دو امر متناقض تلقی می کنند. به همین دلیل عده ای به مبارزین ضدجنگ به شک نگاه می کنند. حال آنکه جنگ و فاجعه ی زیست محیطی و انسانی اش مسلما نمی تواند منجر به عدالت سیاسی-اقتصادی شود. عده ای دیگر به مبارزین عدالت-خواه به دیده ی تردید نگاه می کنند چرا که معتقدند مبارزه در این شرایط تنها باید با خطر جنگ علیه ایران باشد. در صورتیکه، تبعیض و ظلم داخلی موجب گسترش سرخوردگی های سیاسی که منجر به انفعال و شکنندگی در برابر خطر جنگ است می شوند. دلیل این برخوردها چیست و آیا می توان همزمان در چند جبهه مبارزه کرد و یا بهتر است بپرسم چرا عده ای می پندارند که تنها می توان در یک جبهه مبارزه کرد؟

در یک کلام جواب سوال شما این است: فقدان آگاهی، بیگانگی با اندیشه.
زندگی سراسر مبارزه است. ممکن است کسی در یک حوزه تخصصی فعالیت سیاسی یا اجتماعی کند اما محال ممکن است بتواند از ورود مکرر به عرصه های دیگر جلوگیری کند و یا در مسائل اساسی و کلی از قرار گرفتن به عنوان یک جزء در یک ساختار کلی فرار کند. همه ی ما حکومت شوندگانیم و بر همه ی ما حکوت کنندگان حکومت می کنند. فرقی ندارد این حکومت کننده جمهوری اسلامی باشد یا دولت آمریکا یا فرانسه یا هر کجای دیگر. ما نقطه اثر نیروی مداوم قدرتها و در بالاترین حالت این اعمال قدرت، دولتها هستیم.
از اینکه سالانه ٣۰ هزار نفر در تصادفات جاده ای ایران کشته می شوند فقط می توان نتیجه گرفت که اوضاع جاده های ایران، زیر ساختهای حمل و نقل، تکنیک خودروسازی، قوانین ترافیکی، نظارت های قانونی و غیره خراب است،مشکل دارد و “فساد اداری و دولتی” هم عامل تشدید آن شده است اما از آمار مرگ و میر تصادفات جاده ای نمی توان نتیجه گرفت که باید آمریکا به ایران حمله کند. جمهوری اسلامی و بسیاری از طرفداران حمله خارجی ادعا می کنند که تحریم های فعلی اثری روی حکومت ایران نداشته است اما آنها دروغ می گویند این تحریم کارساز بوده و به تمام معنای کلمه پدرِ مردم را درآورده است.

نتیجه تحریم ها بازار سیاه کشورهای غربی، جنس ارزان قیمت و بی کیفیت چینی، کشته شدن مردم عادی در سوانح متعدد هوایی و ایجاد انحصار دولتی در بازار ایران و ریشه دواندن فساد اقتصادی در حکومت بوده است. من تعجب می کنم که چطور پیشرفته ترین تجهیزات جاسوسی و شنود و کنترل تلفن همراه و اینترنت توسط کمپانی های غربی به ایران فروخته می شود اما قطعات هواپیمای مسافربری به ایران فروخته نمی شود. من تعجب می کنم که چطور مسافرت به خارج ایران برای مردم عادی مدام سخت تر می شود ولی فلان فرد در لیست تحریم غرب به محض اینکه وزیر نفت می شود نه تنها دیگر کسی به دنبال بازداشت وی نیست که غربیها رسما برایش فرش قرمز هم پهن می کنند؟ من نمی خواهم نتیجه گیری کنم که باید تحریم ها را جدی کرد و منطقه پرواز ممنوع ایجاد کرد. من می خواهم ادعا کنم که این تحیم ها در عمل علیه مردم ایران اعمال می شود و نه حکومت ایران و اتفاقا خیلی هم کاری بوده است. پس بیائید تلاش کنیم این تحریم ها را بردارند. وزیر امور خارجه آمریکا هم حرف مرا تایید می کند. کلینتون تلویحا در مصاحبه با بخش فارسی صدای آمریکا خطاب به مردم ایران گفت : قرار است شما (مردم ایران) تحت فشار قرار بگیرید تا خودتان یک کاری بکنید در غیر این صورت به ایران حمله نظامی می کنیم. پس در نظر و عمل این تحریم ها علیه مردم اعمال می شوند و نه علیه حکومت ها.

جدای از اینکه تحریم های غرب متوجه مردم ایران بوده است و نه دولت ایران یک نکته ظریف دیگر هم در این میان وجود دارد. آمریکا مردم ایران را تحت فشار قرار می دهد تا حکومت ایران را سرنگون کنند.
چرا آمریکا این کار را می کند؟
_چون حکومت ایران موی دماغ آمریکا است و یا منافع آمریکا ایجاب می کند که دیگر جمهوری اسلامی وجود نداشته باشد.
چرا آمریکا این فشار را وارد می کند و نه کشور دیگری؟

_ چون نیرو و امکانات مادی (زور) برای این کار را دارد و آمریکا خود را ناظمِ نظم جهانی فعلی می داند.
به فرض که منافع و خواست آمریکا در مواقعی با منافع و خواست جهانی منطبق یا همسو باشد. اما اگر منافع آمریکا موجب سرنگونی امثال حکومتهای مردمی سالواتور آلنده و دکتر مصدق در شیلی و ایران شد چه کسی باید جلوی آنرا بگیرد؟

_با توجه به اینکه نیرو و امکانات مادی (زور) دست امریکائی هاست هیچ کس نمی تواند جلوی آنرا بگیرد و چون دولت آمریکا خود اش پیمانکار ایجاد منطقه پرواز ممنوع در جهان است و از حق وتو برای مخالفت با رای و عقیده کل جهان برخوردار است پس فقط تنها کاری که می شود کرد این است که می توان برای اوباما نامه نوشت که: «باراک حسین اوباما /دست از سر ما بردار» چون دیگر داردی شورِ دخالت بشر دوستانه را در می آوری.
***

عدالت اجتماعی مقوله ای اخلاقی و شخصی نیست، بلکه یک مقوله اجتماعی است و تحقق آن هم امری است که به ساختار نظام اقتصادی و اجتماعی حاکم مربوط می شود. بی عدالتی اجتماعی و قطبی شدن جامعه بین فقر و ثروت، یک پدیده ساختاری و پیچیده تر از آن است که با تغییر این یا آن فرد مسئول تغییری جدی در آن ایجاد شود. به بیان تفصیلی تر، عدالت اجتماعی نتیجه و دنباله نظام توزیع ثروت های مادی در سیستم اقتصادی کشور است که خود تابع شکل مالکیت ابزار تولید و نظام اقتصادی جامعه است، از این رو تحقق آن هم مستلزم تغییر ساختار موجود است، نه امری موردی و شخصی که تابع حکم و دستور و بخشنامه باشد. نه یک پدیده ساختاری و ریشه ای مثل بی عدالتی اجتماعی، بلکه حتی پدیده های عرضی و اخلاقی از قبیل فساد مالی هم در وضع کنونی چنان ریشه دار و گسترده و افراد و محافلی که به آن آلوده و در آن درگیرند آنقدر قدرتمند و روابط آنان چنان روابط مافیائی تودرتو و گسترده ای است که ریشه کن کردن آنها به عزم تاریخی و اجتماعی خیلی واقعی تر و جدی تر از این حرف ها نیاز دارد، چه رسد به عدالت اجتماعی که اندیشه استقرار آن و طراحی یک نظام اجتماعی که قادر به تحقق آن باشد دغدغه فرزانگان، متفکرین و مصلحین بزرگ اجتماعی در طول قرنها بوده است.

چنین کاری بدون تغییر بنیادی نظام اجتماعی و اقتصادی، و بارفتن و آمدن مهره ها، قابل تصور نیست. از سوی دیگر بطور مشخص تر و خاص تر درجامعه ما به دلیل شرایط ویژه تاریخی، همیشه قدرت نوظهورِ برآمده سریعا به فکر افزایش ثروت می افتد، یعنی به دلیل ساختار ویژه این جامعه، جایگاه قدرت و حاکمیت فرصت طلایی و بدون رقیبی برای کسب ثروت بیشتر به صاحب قدرت می دهد و همیشه کسانی که به قدرت دست یافته اند، سریعا به ثروت _ آن هم از نوع سهل الوصول و سریع الوصول_ هم رسیده اند. وقتی این جایگاه به دلیل استواری لایه بیرونی ساختار قدرت بر موجهای سیاسی و اجتماعی متغییر و بی ثبات است، حرص و طمعِ باند به قدرت رسیده چنان زیاد است که فرآیند کسب ثروت توسط او بیشتر به یغما و چپاول ثروتهای ملی شباهت دارد.

قدرت باد آورده، ثروت باد آورده در پی دارد. چگونه صاحبان قدرت و ثروت می خواهند با بی عدالتی مبارزه کنند؟ این مبارزه ذاتا کار کسانی است که قربانی این بی عدالتی هستند. چگونه بر آمدگان نهاد هایی که خود طی این سالها دست اندرکاران بزرگترین و پنهانی ترین پروژه های مالی، انحصار های دولتی، معاملات بزرگ داخلی و خارجی، بنادر و اسکله های خارج از نظارت و فعالیت های وارداتی و صادراتی بوده اند، که حتی خود دستگاههای رسمی و ذیربط دولتی هم در مورد آنها نامحرم تلقی می شوند، می توانند متولی تحقق عدالت اجتماعی باشند؟ پس از یک ربع قرن، امروز آگاهی مردم از نحوه زندگی و فعالیت های اقتصادی بسیاری از آقایان و “آقازادگان” و فعالیت هایی که درپس پرده قدرت پنهان است، و آنچه بر سر ثروت ملی این کشور می آید، بیش از آنی است که کسی دیگر انتظار عدالت اجتماعی داشته باشد. کوس رسوایی چنان بلند شده است که برای آنکه ثابت کنند روز، شب است و شب، روز است دست به تغییر تعاریف و استاندراها و عرفها و وارونه کردن آمارها و ضریب ها زده اند.

این تفکر که نمی توان همزمان هم برای برابری اجتماعی مبارزه کرد و هم به دنبال مبارزات دیگر اجتماعی و سیاسی بود نشان دهنده فقدان آگاهی در بخش هایی از فعالین سیاسی ایران است. اندیشه تاریخی دارد. اخلاق و سیاست بخش مهمی از دستگاه های فلسفی جهان هستند. یا کل دنیا مسیر اشتباهی را رفته است، یا تاریخ اندیشه در جهان تاریخ باطل و نادرستی بوده است یا اینکه ادعا می شود ایران تافته ای جدا بافته از تمام عینیت این جهان است. اتفاقا در امروز ایران تنها فعالان و گروه های سیاسی ای که به دنبال برابری سیاسی و برابری اجتماعی هستند به مبارزه علیه جنگ و جنگ طلبی روی آورده اند. آن عده ای که مسیر زیست سیاسی خود را از مسیر حمله نظامی یک قدرت بیگانه عبور داده اند نه مسئولیتی در برابر انسان برای خود متصور شده اند و نه مسئولیتی در برابر اجتماع و نه اعتقادی به برابری های سیاسی و اجتماعی دارند. آن کس که آب به آسیاب جنگ می ریزد یا سرخورده ای منفعل است و یا وابسته ای بی شرم. هر سه گوشه ی این مثلث جنگ طلبی دشمنان انسانهای این مرز و بوم هستند.

و در پایان:
برای عده ای جوان که به مدد فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در این یک – دو ساله سیاسی شده اند و حوصله بحث های طولانی و جدی را ندارند و پیگیری مباحث بلندتر از استاتوس از حوصله آنها خارج است به زبان هالیوودی مطلبی را عرض می کنم. دخالت در سیاست و امور مربوط به درگیری قدرت ها از جنس نشستن در استادیوم فوتبال و دست زدن و سوت کشیدن تحت تاثیر جو ورزشگاه نیست. اگر دلیل شما برای حمایت از حمله خارجی، تحقق رویایِ “امریکن پای” در ایران است (اگر در ایران زندگی می کنید) به شما شدیدا توصیه می کنم به شدت از سکانسهای ابتدا و انتهای “نجات سرباز رایان” فراری باشید.