این نوشتار که در شماره اخیر دو ماه نامه “اطلاعات سیاسی – اقتصادی”(شماره ۲۷۵- ۲۷۶) منتشر شده است، اگرچه جامع و گویای همه واقعیات حول اندیشه ی چپ تا حدود سال ۱۳۲۰ نیست، اما ارزش مطالعه و تامل در این تاریخ پژوهی را دارد.

مطلب حاضر بررسی تاریخی از سیر پیدایی اندیشه چپ در ایران است. این پیدایی هم چون پیدایی خود اندیشه مشروطیت نتیجه ی مشخص آشنایی با دنیای جدید و افق های گشوده ی جهان غرب بود.  نویسنده مطلب بر همین اساس ضمن مطلب خود چنان زمینه ها و شرایطی را لحاظ نموده و سپس با ذکر نمونه، از سه دسته ی چپ گرایان ِ سوسیال دموکرات غیر مارکسی(لیبرالیست های سیاسی و سوسیالیست های اقتصادی)، سوسیال دموکرات های مارکسی(گرایشات نزدیک به کائوتسکی و پلخانف) و کمونیست ها(متاثر از الگوی مارکسیسم – لنینیسم) یاد می کند.
این نوشتار که در شماره اخیر دو ماه نامه “اطلاعات سیاسی – اقتصادی”(شماره ۲۷۵- ۲۷۶) منتشر شده است، اگرچه جامع و گویای همه واقعیات حول اندیشه ی چپ تا حدود سال ۱۳۲۰ نیست، اما ارزش مطالعه و تامل در این تاریخ پژوهی را دارد.

انقلاب مشروطه و پاگرفتن جریان چپ در ایران
نویسنده: دکتر مهدی رهبری – استادیار علوم سیاسی دانشگاه مازندران
چکیده:
پا گرفتن جریان چپ در جهان، برآیند انقلاب صنعتی و پیدایش دو طبقه، یعنی طبقه ی کوچک ولی ثروتمند بورژوا و طبقه ی بسیار گسترده و تنگ دست پرولتاریا بوده است که هر دو به تولید وابسته بوده اند. با افزایش تولید و پدید آمدن سرمایه داری جهانی، شکل گیری این دو طبقه نیز جهانی شد و پهنه را برای پیدایش نیروهای چپ در جهان فراهم کرد. پدید آمدن جریان چپ در ایران، از یک سو ریشه در رویکرد نوگرایانه ی اصلاح خواهانی چون عباس میرزا و امیرکبیر داشته و از سوی دیگر، از پیدایش جریان چپ در همسایگی کشور(در قفقاز) مایه گرفته است. گذشته از چپ گرایان در قفقاز که به پیروی از اندیشه های مارکس، به دشمنی با سرمایه داری برخاسته بودند، چپ گرایان دیگری نیز با اثرپذیری از اندیشه های آزادی خواهانه، رویکرد اجتماعی داشتند و از طبقات محروم و نه لزومن کارگری پشتیبانی می کردند. انقلاب مشروطه ی ۱۹۰۶ ایران زمینه ی خوبی برای چپ گرایان بود تا با دشمنی با سرمایه داری جهانی یا امتیازهای موروثی زمین داران و به هواداری از به سازی ریشه ای به سود طبقات محروم برخیزند. آن ها که نخست در فرقه ی اجتماعیون عامیون و سپس در حزب دموکرات گرد آمدند، با یکدیگر جریان چپ را در مخالفت با وضع موجود پدید آوردند و حتا در دوره هایی مدیریت کشور را به دست گرفتند و بر سرنوشت کشور اثر گذاردند. آنچه در این نوشتار بدان خواهیم پرداخت، شیوه ی پاگیری جریان چپ در ایران و دسته بندی ها و گوناگونی ها در آن و در پیوند با مدرنیته و مسایل درونی ایران است.

دانلود مطلب
http://azizi61.files.wordpress.com/2011/01/mashrooyiat-va-pa-giriye-chap-dar-iran.pdf