از امروز اول ماه ژوئیه خدمت نظام‌وظیفۀ عمومی در سوئد لغو می‌شود و سیستم ۱۰۰ سالۀ نظام در این کشور برچیده می‌شود. از این پس سربازان حرفه‌ای در وزارت دفاع وظیفۀ حفظ و حراست را بر عهده می‌گیرند و آموزش پایه‌ای سربازی داوطلبانه می‌شود.

رادیو پژواک
نیاز به خدمت اجباری نظام وظیفه بدنبال ذخیره‌سازی‌های چند سال اخیر مرتفع شده و به این سبب جوانان سوئدی از این پس اجباری به خدمت سربازی ندارند. این در حالی است که مسئولیت دفاع همه‌گانی همچنان بر جای خود باقی است به این معنی که مشمولان نظام وظیفه در صورتی که در آینده اگر وزارت دفاع تشخیص دهد که آمادگی برای دفاع همگانی ضرورت دارد می‌تواند مشمولان را به خدمت نظام فرا بخواند. چنین مسئولیتی شامل مشمولین زن و مرد می‌شود.

بدنبال لغو خدمت اجباری نظام وظیفه، حدود ۴۰۰۰ تن از سربازان فعلی بطور داوطلبانه در یک برنامۀ آموزشی سه ماهه شرکت کرده و از این سربازان زن و مرد در آینده برای خدمت نظامی در خارج از کشور استفاده خواهد شد. این سربازان بصورتی پیمانی در ارتش باقی خواهند ماند و در صورتی که شرایط ایجاب کند به خدمت فرا خوانده می‌شوند.

به دنبال فروپاشی دیوار برلن در سال ۱۹۸۹ و در پی تغییرات دموکراتی در کشورهای اروپای شرقی، وزارت دفاع سوئد در صدد انطباق سیاست دفاعی و امنیتی کشور با شرایط جدید بر آمد.
پیش از این کشور سوئد به عنوان کشوری بی‌طرف برای دفاع از کشور با استفاده از قوانین خدمت اجباری نظام وظیفه ارتش خود را بنا کرده بود. با کم‌رنگ‌تر شدن گام به گام تهدیدهای خارجی، دفاع نظامی سوئد نیز گام به گام فعالیت‌های خود را کاهش داد تا به امروز که نوبت را به لغو کامل خدمت نظام وظیفۀ عمومی داد.

خدمت اجباری نظام وظیفه‌ای که امروز ملغا می‌شود ریشه در سدۀ ۱۸۰۰ میلادی دارد اما شرایط و قوانین آن در سال ۱۹۰۱ مدرنیزه شد. اما پیش از این، و در دورۀ میانه نیز سیستم بسیج برای دفاع از مرزهای کشور در سوئد وجود داشت.
در دهۀ ۱۶۰۰ میلادی نهادی بنام اداره کل خدمات نظامی Indelningsverket کشاورزان کشور را مؤظف به خدمات دفاعی می‌کرد و در مقابل کشتزاری کوچک به آن‌ها می‌داد تا زمانی که مسئولیت دفاع از کشور را نداشتند به کشت و زرع بپردازند.
دایرۀ بایگانی جنگ در استکهلم Krigsarkivet نهادی است که مسئولیت حفظ و بررسی تاریخ دفاعی کشور را بر عهده دارد.

اینگرید کارلسون Ingrid Karlsson، از مسئولان این اداره در پاسخ به پرسش یوران لوینگ Göran Löwing از دسک خبری رادیو بین‌المللی سوئد که آیا مدرن‌سازی خدمت عمومی نظام در سال ۱۹۰۱ به منزلۀ مستحکم‌سازی خواست دفاع همگانی در سوئد بوده، می‌گوید:
«می‌توان چنین گفت. از آن‌جائی که وزارت دفاع می‌خواست به اطلاعات موجود دسترسی داشته باشد، حتا در صورتی که سربازان در نقطه‌ای جز محل سکونت خود زندگی می‌کردند نیز در محل خود مستقر می‌شدند.»

با استفاده از خدمت عمومی نظام وظیفه، هنگ‌های مختلفی بنا شد و به مرور زمان متخصصینی در زمینۀ سلاح‌های مختلف پرورش یافتند.

با لغو خدمت عمومی نظام وظیفه، آمادگی دفاع مردمی نیز لغو می‌شود و از این پس تنها سالانه ۴۰۰۰ تن و آن هم بطور کاملا داوطلبانه به خدمت نظام در می‌آیند. پیش از این شمار مشمولانی که سالانه به خدمت فراخوانده می‌شدند ۴۰ تا ۵۰ هزار نفر بود.
خدمت سربازی برای بسیاری از جوانان مشمول به مثابۀ رسیدن به سن بلوغ و بزرگسالی بود. جوانان در دوران خدمت آموزش مسئولیت‌پذیری می‌دیدند. این مسئولیت می‌توانست از آنکادر کردن رختخواب تا حفظ وسائل را شامل شود تا آن حد که سرباز خود را جزئی از تیم بشمارد. به گفتۀ مسئول دایرۀ بایگانی در گذشته خدمت سربازی برای جوانان مفهومی خاص داشت:
«به نظرم این موضوع مفهومی داشت. چون جوانان مستقیما از محیط خانواده می‌آمدند و پیش از خدمت سربازی در خانه چندان مسئولیتی نداشتند اما در زمان خدمت می‌آموختند که امور خود را خود عهده‌دار باشند. این آموخته‌ها بویژه در زمینۀ درک روح قوانین مؤثر بود. جوانان می‌آموختند که در عین همکاری با دیگران از دستورات فرمانبرداری کنند. بنابراین از نظر من دوران خدمت سربازی نقشی پرورش دهنده داشت. اما همزمان بسیاری هم از این سربازان هم از رفتار دستگاه دفاعی ناخرسند بودند، برای این دسته لغو خدمت اجباری نظام وظیفه راحتی به همراه دارد.

نکتۀ آخر در مورد لغو خدمت نظام وظیفه این است که همزمان با آن آماری که پیش از این از وضعیت تندرستی و فیزیولوژیک و اطلاعات آماری همچون میزان قد و وزن این جوانان نیز تهیه می‌شد، از بین خواهد رفت.

طاهر جام برسنگ رادیو سوئد
taher.jambarsang@sr.se