آنچه زن افغان در مدتی کوتاه به دست آورده، نقش سياسی است

شکريه بارکزی:
سردبير نشريه آينه زن در افغانستان

هر گاه موجودی را در زير کوله باری از هزاران درد هستی، منجمد و بی روح و دردمند از حوادث زمان می يابيد، اين موجود منزوی از جهان تمدن و آزادی های بشری، زن افغان است.
در افغانستان زن از تفکر مردسالار سنتی که بر جامعه حاکم است، رنج می برد. مفکوره (ذهنيت) بر حق بودن مرد يک اصل غير قابل تغيير است. آنچه بنام غيرت افغانی به مباهات گرفته می شود، خرد کردن عواطف واحساسات زن است.
در کشور چند قومی و چند زبانی ما، زن به لحظ جسمی موجودی ضعيف و ناتوان به حساب می آيد. اما واقيعت خلاف اين ذهنيت را ثابت می کند. در قله های مرتفع کوه ها زنان بارهای سنگين ۵۰ و۶۰ کيلويی بر شانه و سر حمل می کنند و در نزديکی ساعات زيمان نان می پزند.

دختر فروشی به شکلی رقت بار در اکثر مناطق رواج دارد.
در اکثر مناطق هر گاه بين خانواده ها نزاعی دربرگيرد که منجر به کشته شدن يکی از طرف ها بشود، دختران خانواده به بهای خون ريخته شده پرداخته می شوند.
گستردگی بيسوادی، عدم دسترسی به ساده ترين و ابتدايی ترين تسهيلات زندگی، اقتصاد خراب و آگاهی نداشتن از حقوق انسانی و اسلامی همه و همه زن را ناتوان ساخته است. اما اين وضعيت همچنين باعث شده است زنان آماده مجادله و مبارزه شوند.
در شهر های بزرگ زنان آگاه با حضور در مجالس رسمی، کنفرانس ها و امورات کاری دولتی و غير دولتی توانسته اند به تغيير قضاوت مردان نسبت به زنان افغان کمک کنند. اما راه طولانی و دشواری در پيش داريم تا حد اقل به حقوق نسبی دست بيابيم و فضای تفکر مرد سالاری را تغيير بدهيم.

قوانين خانواده
وضع زن متاهل افغان بهتر نيست. از همان اولين ساعات زندگی مشترک بسياری از آنان از شوهر خود کتک می خورند و از همه بدتر دستمزدی را که با عرق جبين در می آورند به شوهرشان می دهند.
از مهر، که قبل و يا بعد از نکاح به زن بايد داده شود، اثری نيست. از مهر شوهر هم ثمری نيست.
در صورت مرگ شوهر، زن ميراث مردان خانواده فاميل شوهر است و فرزند دختر هم از مال پدر سهمی نمی برد.
قبل از ازدواج کسی رای دخترش را نمی پرسد و ازدواج اجباری حتی در بين تحصيل کرده های افغان رايج است.
اگر زنی فرزند پسر نداشته باشد، شوهر می تواند زن ديگری اختيار کند و داشتن فرزند دختر، به خصوص اگر تعداد آنها زياد باشد، مصيبت است.
قوانين در ارتباط با چند همسری، طلاق، حضانت فرزندان و ارث کاملا در گرو مسايل شرعی است.
مبنای تساوی حقوق، که در قانون اساسی افغانستان آمده، مجزا از مسايل فوق است. اما آنچه زن را بسيار رنج می دهد اين موضوع است که حتی قوانين اسلامی در رابطه با حقوق زن اجرا نمی شود ودر بسياری موارد زن در حکم يک موجود بی جان يا شی تلقی شود.

آموزش و تحصيل
در اکثر نقاط افغانستان ذهنيت در رابطه با تعليم زنان و دختران بر آن است که دختران کم سن به مکتب بروند . اما ادامه تحصيل موضوعی متفاوت است: دختران و زنان افغان، آن هم درصد کمی که خانواده اجازه داده است، فقط در شهر های بزرگ افغانستان به آموزش عالی دسترسی دارند و از اين حق مشروع استفاده می کنند.

خشونت عليه زن
خشونت با زن در اسلام و قانون اساسی و ساير قوانين منع شده است. اما اين پديده زشت را به شکل های مختلف ديده می شود. يعنی دست قانون از سنت های حاکم بر جامعه کوتاه است و تا حال هيچ قربانی خشونت نتوانسته است از مجرای قانون مشکلش را حل کند.
بسياری از مردان با توسل به خشونت می خواهند برتری خود را بر زنان ابراز کنند و اين در حقيقت برای آنها يک نوع افتخاراست.

زن افغان و اشتغال
فرصت شغلی برای زنان در ادارت دولتی با تبعيض روبرو نيست. ولی نظر خانواده در انتخاب شغل ضروری است. در هر صورت آنچه زن از کارش به دست می آورد در نهايت مال مرد است. يعنی زن پس از ماه ها قالی بافی پولی که عايدش می شود مال شوهر است و زن از لحا ظ اقتصادی استقلال ندارد.

مشارکت در عرصه سياسی
آنچه زنان افغان در مدتی کوتاه به دست آورده اند، نقش سياسی است. طبق قانون اساسی افغانستان و بر مبنای تساوی حقوق زن با مرد، آنها می توانند در پست رياست دولت، نماينده پارلمان، قوه قضائی و در هيئت دولت جای گيرند. رای زنان در انتخابات تعيين کننده محسوب می شود. البته تا حال موضوع زن و مشارکت وی در افغانستان يک امر نمايشی تلقی شده است. چون او که از حق انتخاب شوهر محروم است اجازه دارد زعيم آينده اش را انتخاب کند.

زن در رسانه های گروهی
در حال حاضر در اکثر نقاط افغانستان زنان در رسانه های همگانی حضور دارند.
راديو های محلی نيز برنامه هايی ويژه را در ارتباط با حقوق زن پخش می کنند. در افغانستان همچنين نشريه های ويژه زنان چاپ می شود.

آزادی های مدنی
آزادی های زن افغان بر اساس سنت ها، بحرانهای پی در پی و فرهنگ مرسوم اين کشور کاملا محدود است. حجاب يک امر قانونی نيست بلکه يک ضرورت فردی برای زن است. پوشش چادری يا برقه را هم هر فرد آن را با در نظر داشت رسوم محلی، رعايت می کند.
برای هر زن در هر موقعيتی که باشد گرفتن اجازه از شوهر برای بيرون آمدن از منزل امری حتمی است. آنچه که زنان را ملول کرده است سنتی بودن جامعه افغان و مرد سالاری بودن آن است.