بازگشت به صفحه نخست

كودكان امروز شهروندان جهان فردايند
كودكان خيابانی با آرزوهای بر باد رفته

خبرگزاری سينا
دوشنبه ۱۸ خرداد ۱۳۸۳

گروه آسيب های اجتماعی: كودكان خيابانی به آينده خوش بين هستد. هر چند جايی برای تحصيل ندارند، اما برخی آرزوی معلم شدن ، دكتر يا مغازه دار شدن را درسر می پرورانند. بر طبق نتايج پژوهشی كه دكتر سيد حسن حسينی، عضو هيئت علمی دانشگاه تهران با همكاری دانشگاه علوم بهزيستی و توانبخشی بر روی وضعيت كودكان خيابانی درايران و ساير كشورها و راهكارهای اجرايی و مداخله گرانه انجام داده است،"۹۵ درصد كودكان خيابانی از جنس پسر هستند و بين ۱۸ - ۵ سال سن دارند". پژوهش فوق مشخص كرده است كه"۹۰ درصد كودكان خيابانی پدر ومادر دارند و با آنها زندگی می كنند كه در اكثر موارد والدين آنها بيسوادند و تعداد اعضای خانواده شان از ۵ تا ۱۰ نفر متغيير بوده و ميانگين آن ۸ نفر است". طبق آمار ارائه شده در اين پژوهش، ۸۰ درصد خانواده ها مهاجر هستد كه ۴۴ درصد از روستاها و شهرهای ديگر و ۳۶ درصد مهاجران افغانی هستند. همچنين ۵۸ درصد كودكان شناسانامه دارند". كودكان به دليل سوء تغذيه از سن خود جوانتر هستند. اين كودكان تحت بيمه درمانی قرار ندارند و برای مداوا بايد زير بار هزينه های سنگين بروند. آنها در خيابان پس مانده های رستورانها را مصرف می كنند. در پژوهش فوق مشخص شده است كودكانی كه برای اولين بار در سالهای ۱۳۷۳ و ۱۳۷۲ در خيابانهای تهران مشاهده شدند شامل كودكانی در رده ای سنی مختلف بودند. اين كودكان اغلب با خانواده هايشان از نقاط ديگر ايران كشورهای همسايه مانند افغانستان و پاكستان آمده اند كه خانواده ها ی آنها يا در ساختمان های مخروبه سكنی می گزينند و يا در بدو ورود به تهران يك اتاق برای اقامت همه اعضای خانوداه اجاره می كنند. معمولا والدين اين كودكان به كارهايی كه در آمد كم دارد می پردازند و به اين ترتيب كودكان نيز برای كمك به اقتصاد خانواده تحصيلات رسمی را رها كرده و چون فاقد مهارت چندانی هستند به مشاغل خيابانی می پردازند. بر اساس پژوهش انجام شده، مسائلی از قبيل از هم پاشيدن خانواده، مرگ يا معلوليت، كودكان را به خيابان می كشاند. كودكان خيابانی در معرض خطرات كوچك و بزرگ از قبيل استنشاق دود اتومبيل و ارتباط با باندهای سازمان يافته تبهكاران قرار دارند. همچنين به علت محروميت ازغذا سوء تغذيه داشته و ازامكانات پزشكی برخوردار نيستند و از بيماريهای پوستی و گوارشی رنج می برند. علاوه بر اين هر روزه به سوء استفاده های روانی همچون حملات شفاهی و فحاشی بزرگترها رو به رو می شوند. بر اساس مطالعه انجام شده علت فرار كودكان از خانه سوء استفاده های بدنی و روانی پدر، مادر، ناپدری و نامادری بوده است. آنها با خانواده های خود ارتباطی ندارند و در نتيجه زير اتوبوس های پارك شده، كانالهای تهويه اداره ها و قناديها می خوابند. اين كودكان در زمستان كمتر هستند و به مناطقی مانند بندر عباس سفر می كنند. پايداری و تداوم آنها در دنيای تبهكاری نتيجه آن است كه گاهی اوقات تبهكاران حرفه ای از آنان مراقبت می كنند و به اين ترتيب دستيابی به اين كودكان مشكل است. از دلايل عمده ای كه كودكان خيابانی مجبور به ترك تحصيل می شوند. اين است كه خانواده ها فقيرند و قادر به تامين مخارج آنها نيستند و همچنين تمام وقت آنها، به كار در خيابانها برای كمك به در آمد خانواده ها گرفته می شود. يافته های پژوهش حاكی از آن است كه كودكان قبل از ورود به خانواده تجربه های تلخی دارند و همين مساله باعث قطع رابطه با خانواده و پيدايش ديدگاه منفی نسبت به زندگی می شود. از طرف ديگر كودكانی كه در تماس با خانواده ها بوده و با والدين زندگی می كنند آرزوی تحصيل را دنبال می كنند. فوتباليست و ... شوند. بر اساس پژوهش انجام شده كودكانی كه در خيابانها از سوء استفاده های بدنی روحی و جسمی زيادی رنج نبرده اند در آرزوی مظاهری از آسايش، مانند خانه های خوب و تميز، خانواده های خوشحال و راحت ،وقتی برای بازی، همچنين غذای كافی سر می برند. در نقطعه مقابل كودكانی كه مورد سوء استفاده های بدنی _ روحی و جسمی قرار گرفته اند، آرزوی سرقت بانك ، فروش مواد مخدر و تصاحب همه پول های دنيا را دارند. بنابر اين حضور كودكان خيابانی را ميتوان علاوه بر جنبه رقت آور موضوع كه بر انگيزاننده احساسات عمومی است به عنوان بستری برای افزايش آسيب ها و انحرافات اجتماعی متعدد تلقی كرد. تهديد سلامت اجتماعی ، مساله ای است كه اگر به آن پرداخته نشوددر آينده بايد هزينه های انسانی ، اجتماعی و مالی فراوانی صرف شود تا مشكلات ناشی از اين گروه كودكان حل گردد. آنچه مهم است توجه به مسله پيشگيری است كه در هر امری ضروری تر از درمان است زيرا بايد زمينه های ايجاد پديده كنترل شود. در اعلاميه جهانی بقا ،حمايت و رشد كودكان اين گونه تعريف شده است كه "همه ما كودك بوده ايم و همه در آرزوی بهزيستی كودكانمان سهيم هستيم، آرزوی هايی كه همراه عزيزترين و دوست داشتنی ترين خواسته همگانی نوع بشربوده است". كودكان برای رشد كامل و هماهنگ شخصيت خود بايد در محيط خانواده و در فضايی آكنده از عشق و تفاهم پرورش يابند. وضعيت نا مساعد اقتصادی فقط از توانايی والدين برای تامين شرايط مناسب برای رشد و نمو كامل فرزندان نمی كاهد بلكه ثبات خود خانواده را نيز به خطر می اندازد. بر اين اساس وضعيت نا مساعد اقتصادی نه فقط از توانايی والدين برای تامين شرايط مناسب برای رشد و نمو فرزندان می كاهد بلكه ثبات خود خانواده را نيز به خطر می اندازد. عوامل متعددی در جوامع امروزی به چشم می خورد كه باعث ايجاد آسيب های اجتماعی فراوان گرديده است و چهره ناموزونی از جوامع نمايان ساخته است. رشد بی رويه جمعيت، مهاجرت ، جاذبه های شهری، ايجاد كلان شهر، بيكاری و غيره از جمله اين عوامل هستند. در كشورها هر چند به لحاظ زمينه های غنی فرهنگی _ مذهبی در بين اقشار مختلف اين عوامل كمتر آسيب رسان بوده اند ليكن به ويژه در دهه های اخير به دليل افزايش مسائل و مشكلات معيشتی و به تبع آن فقدان توجه به عنايت لازم از سوی والدين به مسائل و معضلات روحی و روانی نوجوانان و همچنين به معنويات و افزايش طلاق و گستگی كانون خانواده به نحو معنی داری اين نابسامانی ها فزونی يافته وتبعات و آثار سوء آن در فرار دختران و پسران از خانه و قرار گرفتن آنان در وادی جرم و جنايات و فحشاء و اعتياد يافته است. پژوهش فوق اشاره به اين نكته دارد كه در كنار اعمال تدابير اساسی ضروری است كه به اين معضلات توجه شود و تحقق اين هدف مستلزم ايجاد نهادهای ويژه ای است كه اميد می رود نهاد مذكور بتواندبا هماهنگی و همكاری ديگر سازمانها و نهادهای مرتبط، منشاء خدمات موثری در كاهش و جلوگيری از آسيب ديدگی و انحراف كودكان و نوجوانان گردد. در اين تحقيق مشاهده شده است كه در تهران هيچ ارگانی و سازمانی وجود ندارد كه به طور اخص به مسائل و رفاه كودكان خيابانی بپردازد. اما سازمانهای خيريه ای وجود دارد كه مراكز آنها كودكان يتيم و بی پدر يا كسانی كه پدرانشان معتاد يا زندانی هستد را بدون اين كه سابقه ارتكاب جرم داشته باشند می پذيرند و حمايت های آنها به صورت غير مسقيم انجام می گيرد. مركزی مانند كهريزك و شور آباد و يك مركز اصلاح و تربيت نيز وجود دارد كه اين گونه كودكان را می پذيرند ولی ۶۰ درصد كودكانی كه از اين كانون مرخص می شوند دوباره به خيابان باز می گردند. پيشنهاداتی كه پژوهشگر اين مطالعه به دنبال يافته های حاصل از اين بررسی ارائه می كند اين است كه ۲ عامل اصلی حضور كودكان در خيابانها محيط خانوادگی منفی و فقر است. فقر و جستجوی موقعيت شغلی باعث مهاجرت تعداد كثيری از خانواده های مقيم استانهای مختلف كشور و همچنين كشورهای همسايه مانند افغانستان و پاكستان به تهران می شود. در مهاجرت افغانی ها و پاكستانی ها ممنوعيت های قانونی وجود دارد كه مانع از كاريابی بزرگسالان است و فرزندانشان را هم از نام نويسی در مدارس محروم می كند. در اكثر موارد والدين كاملا بی سوادند و اين مشكل آنها را به صورت كارگران ساده و بی مهارتی در می آورد كه برای تامين خانواده خود در آمد نا چيزی دارند. كودكانی كه در خيابانها به طور مطلق تنها هستند كسانی هستند كه به دليل محيط خانوادگی منفی از خانواده هايشان فرار كرده اند. بنابر اين لازم است كه والدين در مورد اهميت وجود محيطی مثبت و سالم در خانه و تلاش برای ايجاد آن راهنمايی و ارشاد شوند. طبق آمار به دست آمده در اين پژوهش خانواده ها معمولا بسيار پر جمعيت هستند با ميانگين ۶ تا ۸ نفر و در نتيجه برای خورد و خوراك و بقای خود به در آمد بيشتری نيازمند. از آنجايی كه مبلغ كرايه اتاق در تهران بسياری زياد است اكثر خانواده ها فقط می توانند برای همه اعضای خانواده تنها يك اتاق اجاره كنند كودكان نيز مجبورند برای افزايش در آمدهای خانواده كار كنند. از آنجايی كه تحصيل نيازمند هزينه بسياری برای كتاب، لباس شهريه های اضافی و ديگر مخارج است، والدين مانع تحصيل فرزندان خود در مدارس می شوند. اكثر كودكان بسيار علاقه مندند كه به آنها فرصت شركت در كلاسهای معمولی مدارس داده شود. اگر بتوان هزينه تحصيل را به حداقل رساند، ترك تحصيل كودكان قطعا كاهش می يابد. به اعتقاد دكتر حسينی ،برای رسيدگی به نيازمنديهای كودكان در گروه های سنی متفاوت آنهايی كه جوان ترند و نسبتا به تازگی وارد خيابانها شده اند بايد در اولويت قرار گيرند. زيرا ديدگاههای آنان نسبت به زندگی هنوز سخت يا منفی نشده است. با توجه به مطلب ارائه شده لازم است در قوانين زندانها كه به اهميت طبقه بندی زندانيان بر اساس سن، جنس و نوع جرم توجه كافی مبذول نشده است تغييراتی به وجود آيد. اين نارسايی غالبا موجب می شود كه كودكان جوانتر و آنهايی كه مرتكب جرايم كوچكی شده اند فوت و فن تبهكاری را از مجرمين خطرناك فرا گيرند. بنابر اين ايجاد موسسه های آموزشی حرفه ای برای تعليم حرفه ای مورد قبول جامعه وسواد آور به كودكان بزرگتر ضروری است. طبق اعلاميه جهانی حقوق كودك:"كودكان امروز شهروندان جهان فردايند و بقاء، رشد و حمايت از آنان برای آينده بشريت ضروری است".

برگرفته از سایت کمیته حمایت از کودکان خیابانی: http://www.iranstreetchildren.com/maghalat/childrennews040606.htm

بازگشت به صفحه نخست