کوچ تاریخی مردم مریوان از غروب روز شنبه ۳۰ تیرماه آغاز و تا سپیده‌دم روز بعد به طول انجامید. انتقال، سازماندهی و اسکان هزاران نفر از مردم در “کوهها و دشت های” خارج از شهر، تامین امنیت، موادغذایی، آب آشامیدنی، بهداشت و حداقل ملزومات دیگر با ایجاد چندین هیئت از جمله هیئت نگهبانی و حفاظت، امدادرسانی و انتقال مایحتاج روزانه، درمان و بهداشت، اطلاع رسانی و تدارکات تحقق یافت. ….

—————————————————-

بررسی بسترهای سیاسی کوچ تاریخی مریوان

پس از «نـَـه»ی تاریخی اکثریت جمعیت شهرهای کردستان در روز ۱۲ فروردین ۵۸ به استقرار حاکمیت جمهوری اسلامی، شورای شهر مریوان و اتحادیه‌ی دهقانان، بارها علیه جبهه‌ی فئودال‌های سابق، اعضای مکتب قرآن و قیاده موقت ایستادند. ایستادگی‌ای با همراهی احزاب سیاسی کرد، هم‌گرایی با اعضای رابط سازمان چریک‌های فدایی خلق و پشتوانه‌ی توده‌ای مردم.

چندی بعد از همین رویه، طرح کنترل شهر با تکیه بر اعزام اعضای سپاه پاسداران به کردستان نیز مطرح شد.

پیش از آن، در روز ۲۳ تیرماه، اتحادیه‌ی دهقانان و چندین تشکل سیاسی دیگر، تجمع بزرگ هشت هزار نفری را مقابل ساختمان رادیو و تلویزیون این شهر در اعتراض به پروپگاندای منفی جمهوری اسلامی علیه کردستان برگزار کردند. معترضان در مسیر بازگشت، می‌بایست از حوالی ساختمان ساواک سابق عبور می‌کردند که پس از انقلاب به دست اعضای مکتب قرآن افتاده بود. اعضای این مکتب با سنگربندی در پشت‌بام به تیراندازی به‌سمت مردم پرداختند. سخنگوی سپاه پاسداران تهران که مرکز مکتب قرآن را مقر سپاه معرفی کرده بود از کشته شدن ۲۵ معترض و ۱۳ نفر از اعضای سپاه خبر داد. این اتفاق بهانه‌‌ی دیگری جهت سرکوب سیاسی و استقرار نیروهای نظامی جمهوری اسلامی در کردستان شد.

در همین حین، روابط عمومی سپاه پاسداران با تایید عملیات انتقال نیروهای نظامی از تهران، کرمانشاه و پایگاه‌های نزدیک به مریوان از برخورد قاطع با سواستفاده‌کنندگان از انقلاب خبر داد. اولین اقدام، اعزام نیروهای نظامی ارتش از کرمانشاه به مریوان بود که با تحصن مردم کامیاران همراه شد.

هم‌پا با این لشگرکشی‌ها، اعضای شورای شهر مریوان به مخالفت با حضور نظامی سپاه در آخرین جلسەی این گفتگوها می‌پردازد و به تبع آن، فواد مصطفی سلطانی (کاک فواد) به مصطفی چمران اعلام می کند که: “چنان‌چه بر تصرف نظامی شهر اصرار دارید، ما برای جلوگیری از بروز درگیری و کشتار مردم، شهر را تخلیه خواهیم کرد.”

روزنامه‌ی آیندگان در روز شنبه ۳۰ تیر ۱۳۵۸ به درج گزارش بسیار مهمی از جزییات و تصمیم به این کوچ سیاسی پرداخت:

در اعتراض به دخالت پاسداران، کردهای مریوان در تدارک کوچ‌اند:

سنندج خبرنگار آیندگان
پیشنهاد فرمانده‌ی پادگان مریوانْ مبنی بر استفاده از پاسداران اعزامی در حفظ انتظامات شهر، مورد قبول شورای موقت مریوان، قرار نگرفت. عصر روز گذشته، جمعه ۲۹ تیرماه، سرگرد شیبانی فرمانده پادگان مریوان به‌همراه ۲ تن از نمایندگان سپاه پاسدارانِ اعزامی به این شهر در دبیرستان فردوسی با اعضای شورای ۵ نفری موقت مریوانْ ملاقات کرد و پیرامون اداره‌ی شهر، مذاکراتی صورت گرفت. در این مذاکرات، فرمانده‌ی پادگانْ پیشنهاد کرد که تعدادی از افراد سپاه پاسداران اعزامی تا دایر شدن شهربانی و ژاندارمری در حفظ نظم و اداره‌ی امور شهر با شورای موقت همکاری کنند که این پیشنهاد، مورد موافقت شورا قرار نگرفت.

اعضای شورای موقت مریوان، حساس بودن منطقه را دلیل رد این پیشنهاد ذکر کردند و یادآور شدند که اکنون مریوان آرام است و در منطقه نشانه‌ای از تشنج نیست. بر اساس آخرین گزارش که ساعت ۲۱:۳۰ دیشب از سوی «جمعیت دفاع از آزادی و انقلاب کردستان» دریافت کردیم، اهالی مریوان تصمیم گرفته‌اند، چنانچه پاسداران یا نیروهای ارتشی به‌هر عنوان در امور شهر دخالت کنند، این شهر را ترک کرده و به‌محض ورود پاسداران، به‌طور دسته‌جمعی کوچ نمایند. دیشب، شورای شهر مریوان با صدور اطلاعیه‌ای در همین زمینه، از کلیه‌ی اهالی این شهر خواست که زندگی خود را به‌منظور کوچ احتمالی، جمع‌آوری کنند. شب گذشته، همچنین از دفتر «جمعیت کردهای مقیم مرکز در تهران» درباره‌ی اعزام پاسداران به مریوان و اعتراض شورای شهر مریوان به روزنامه‌ی آیندگان اطلاع داده شد که مردم مریوان در اعتراض به اعزام پاسدارانْ شهر را ترک می‌کنند. نماینده‌ی جمعیت کردهای مقیم مرکز گفت: «قبلا در پی حوادث مریوان، توافق شده بود که شهر به‌وسیله‌ی پاسداران و اهالی کرد، مشترکا اداره شود، اما امروز به شورای شهر مریوان اطلاع می‌دهند که تصمیم گرفته شده، پاسدارهای اعزامی، مستقلا کنترل شهر را به‌عهده بگیرند که‌شورا نیز مخالفت کرد و با در دست گرفتن بلندگو و خواندن اطلاعیه‌ای در تمام شهر، از مردم خواست که اثاث خود را جمع کنند».

کوچ تاریخی مردم مریوان از غروب روز شنبه ۳۰ تیرماه آغاز و تا سپیده‌دم روز بعد به طول انجامید. انتقال، سازماندهی و اسکان هزاران نفر از مردم در “کوهها و دشت های” خارج از شهر، تامین امنیت، موادغذایی، آب آشامیدنی، بهداشت و حداقل ملزومات دیگر با ایجاد چندین هیئت از جمله هیئت نگهبانی و حفاظت، امدادرسانی و انتقال مایحتاج روزانه، درمان و بهداشت، اطلاع رسانی و تدارکات تحقق یافت.

در همین ایام، لاهوتی، اشراقی، مصطفی چمران و سرهنگ دستغیبیان در جریان مذاکرات صورت گرفته با شورای شهر مریوان بر پایان تحصن و بازگشت مردم به داخل شهر، پذیرش حاکمیت جمهوری اسلامی و به تبع آن استقرار ارگان‌های نظامی وابسته به آنها و خلع سلاح اتحادیەی دهقانان و ستاد حفاظت اصرار می ورزیدند!

پس از گذشت حدود یک هفته از گفتگوی یوسف اردلان، فواد روحانی و هادی مرادی از شورای مریوان در پادگان این شهر، توافقاتی میان دو طرف حاصل گردید که بر اساس آن در تاریخ سیزدهم مرداد ماه با برپایی یک گردهمایی بزرگ، پایان “کوچ اعتراضی” مردم مریوان از سوی فواد مصطفی سلطانی اعلام شد. مفاد این تفاهم نامه شامل چهار بند بود:

۱- خاتمه “کوچ” اعلام شود و مردم با بازگشت به شهر، زندگی عادی خود را از سر گیرند.

۲- نیروهای مسلح رژیم مانند سپاه پاسداران و ارتش و “نظامیان وابسته به آنها”(زمین‌داران، اعضای مکتب قرآن و قیاده موقت) و همچنین اعضای اتحادیەی دهقانان و سایر تشکلها به صورت مسلح در شهر تردد نکنند.

۳- کنترل امنیت و آسایش شهر مریوان به مدت یک ماه به ارتش محول شود.

۴- ر طول این یک ماه شورای شهر اقدام بە تشکیل شهربانی نموده و ادارەی امور انتظامی مریوان به این ارگان واگذار شود.

اما با بازگشت مردم مریوان به داخل شهر، تنها بند اول یعنی بازگشت مردم به مریوان تحقق یافت. ارتش کنترل امور را بر عهده گرفت و شهر چهرەای کاملا نظامی به خود گرفت. معترضان معتقدند نیروهای سپاه پاسداران و سایر نظامیان در پایگاهها و مراکزی که از سوی ارتش ایجاد شده بود مستقر شده و عملا آنها بودند که بر امنیت شهر تسلط یافته بودند.

در چنین شرایطی ۹ نفر که در میان آنها اشخاص غیر سیاسی نیز دیده می شد بازداشت و از سوی صادق خلخالی به اعدام محکوم شدند. این عده در سوم شهریور ماه سال ۱۳۵۸ در پادگان مریوان تیرباران شدند.

شورای شهر، اتحادیەی دهقانان و کلیەی ارگان‌ها و نهادهای مدنی و مردمی دیگر هیچ‌گاه امکان فعالیت نیافتند و بسیاری از اعضای آنها نیز مجبور به ترک مریوان شدند… روندی که به مصادره و سرکوب خونین احزاب سیاسی و شوراهای کارگری کردستان با تمامی فرازها و فرودهای خود انجامید.

——————–

متن از گروه نویسندگان #سرخط
https://t.me/SarKhatism

———————————————————-