حسن روحانی گفت که با ادامه برجام، ایران در سال آینده به “یک هدف بزرگ سیاسی، دفاعی و امنیتی” دست می‌یابد. به گفته رئیس جمهوری ایران، در صورت حفظ برجام تحریم تسلیحاتی این کشور در سال آینده برداشته خواهد شد. ….

دویچه وله:
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، با انتقاد از مواضع “تندروها” در قبال توافق هسته‌ای، اعلام کرد که چنانچه جمهوری اسلامی در برجام بماند، سال آینده تحریم تسلیحاتی ایران برداشته خواهد شد.

روحانی که به رفسنجان سفر کرده است، روز دوشنبه ۲۰ آبان (۱۱ نوامبر) در جریان سخنرانی خود در این شهر، با بیان اینکه “معمولا تندروها ما را با مشکلاتی مواجه می‌کنند”،  یادآور شد که دولت او در رابطه با توافق هسته‌ای “راه بینابین” را انتخاب کرده و ضمن خارج نشدن فوری از برجام، تعهدات خود را “پله پله” کاهش داده است. رئیس جمهوری ایران خاطرنشان کرد: «با ادامه برجام سال آینده ما به هدف بزرگ سیاسی، امنیتی و دفاعی دست پیدا می‌کنیم.»

به گزارش ایرنا، روحانی ادامه داد: «قبل از برجام سالها خرید سلاح از طرف ایران طبق قطعنامه سازمان ملل ممنوع بود و خرید سلاح کشورهای دیگر از ایران هم ممنوع. لذا طبق این توافق و قطعنامه ۲۲۳۱ سال آینده اگر برجام را نگه داریم، تحریم تسلیحاتی ایران برداشته می‌شود و به راحتی می‌توانیم سلاح خرید و فروش کنیم. این یکی از آن آثار مهم توافق است.» حسن روحانی همچنین گفت: «می‌توان از الان از برجام بیرون رفت اما آن ثمری که پیش روی ما هست، نخواهد بود و قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران نیز برمی‌گردد؛ لذا ما باید فکر کنیم ببینیم منافع کشور در کجاست.» اشاره روحانی به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است که هرگونه معامله تسلیحاتی با ایران را به مدت پنج سال ممنوع کرده است. این قطعنامه در سال ۲۰۱۵ میلادی صادر شده و مهلت آن عملا روز ۱۸ اکتبر سال ۲۰۲۰ یعنی کمتر از یک سال دیگر به پایان خواهد رسید.

وزیر خارجه آمریکا پیش‌تر نسبت به پایان مهلت تحریم تسلیحاتی ایران هشدار داده و خواستار تمدید آن شده بود. مایک پمپئو از جمله ۲۱ مردادماه با اشاره به “پیامدهای زیان‌بار” پایان این تحریم‌ها، خواستار تشدید فشار بر ایران از سوی متحدان آمریکا شده بود.
پمپئو همچنین به نسبت به رفع ممنوعیت سفر قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، هشدار داده و از متحدان آمریکا خواسته بود تا با تشدید فشار بر ایران، مانع از “اقدامات بی‌ثبات کننده” این کشور در منطقه شوند. وزیر خارجه آمریکا حدود یک هفته بعد نیز همین مضمون را در اجلاس “صلح و امنیت خاورمیانه” در نیویورک تکرار کرده و خواستار تمدید تحریم‌های تسلیحاتی و مسافرتی سازمان ملل علیه ایران شده بود.

حسن روحانی در بخش دیگری از سخنان امروز خود، در عین حال با بیان اینکه ماندن ایران در برجام به معنای پذیرش این نیست که “دیگران دست روی دست بگذارند و به این توافق عمل نکنند”، افزود: «پس ما یک راه بینابین انتخاب کردیم که برجام را نگه [داریم] و حفظ کنیم و در عین حال ما هم آنچه را در این توافق گذاشته بودیم پله پله کاهش دهیم.»

افزایش سانتریفیوژهای ایران “از ۵ نوع به ۱۵ نوع”
رئیس جمهوری ایران در ادامه با بیان اینکه “امروز شرایط ما در توان هسته‌ای نسبت به هر زمانی بهتر است”، گفت: «ما در این سال‌ها تحقیقات خود را ادامه دادیم و تعداد سانتریفیوژهای کشور از ۵ نوع به ۱۵ نوع رسیده است. ما توافق را حفظ می‌کنیم و حقوق مردم را پاس داشته و تسلیم فشار دشمن نمی‌شویم. این مسیر یک مسیر تعامل است.» حسن روحانی سه‌شنبه گذشته دستور برداشتن “گام چهارم کاهش تعهدات برجامی” را صادر کرد و سازمان انرژی اتمی ایران نیز دو روز بعد رسما از آغاز فرایند غنی‌سازی اورانیوم در تاسیسات اتمی فردو خبر داد. توقف غنی‌سازی اورانیوم در این تاسیسات زیرزمینی، یکی از محورهای اصلی توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ محسوب می‌شود.

در توافق هسته‌ای پیش‌بینی شده بود که فردو تبدیل به یک مرکز پژوهش فناوری هسته‌ای شده و غنی‌سازی در آن متوقف شود. گازدهی به سانتریفیوژهای پیشرفته موجود در فردو عملا به معنای تبدیل شدن این تاسیسات به یک سایت اتمی فعال است.

جمهوری اسلامی در مرحله اول کاهش تعهدات هسته‌ای خود فروش اورانیوم غنی‌شده و آب سنگین ایران را متوقف کرد. ایران در گام دوم اعلام کرد که از میزان تعیین‌شده ۳.۶۷ درصدی غنی‌سازی اورانیوم در برجام عبور خواهد کرد. در گام سوم نیز جمهوری اسلامی محدودیت‌های منظورشده در برجام را کنار گذاشت و تحقیق و توسعه در زمینه انواع سانتریفیوژها و سانتریفیوژهای جدید را آغاز کرد.

گام چهارم ایران در کاهش تعهدات برجامی با واکنش شدید آمریکا و انتقاد کشورهای اروپایی مواجه شد. آمریکا جمهوری اسلامی را به “باجگیری هسته‌ای” متهم کرده و اتحادیه اروپا خواستار تجدید نظر ایران در اقدامات اخیرش شده است.
کشورهای اروپایی باقی‌مانده در برجام نیز بارها در مورد اقدامات ایران در کاهش تعهدات هسته‌ای‌اش هشدار داده‌اند. فرانسه، بریتانیا و آلمان بارها خواستار توقف این اقدامات از سوی ایران شده و “به‌ویژه” تهدید ایران به افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم را “نگران‌کننده” خوانده‌اند. در این میان، برخی منابع هم از تهدید کشورهای اروپایی به خروج از برجام خبر داده‌اند.

در آخرین واکنش‌ها، هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان ایران را تهدید کرد  که در صورت ادامه روند نقض تعهدات برجام از سوی جمهوری اسلامی، تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه ایران باز خواهد گشت.