هرچند اوغان پس از دیدار با مقام‌های ارشد آمریکایی با تعلیق پنج روزه عملیات نظامی در مناطق تحت کنترل کردها در سوریه موافقت کرد، آتش‌بسی در شمال سوریه برقرار نشده است. ….

——————————————————

زمانه:
هم‌زمان سازمان ملل از بررسی گزارش‌های مربوط به استفاده ترکیه از فسفر سفید در سوریه خبر داد و سازمان عفو بین‌الملل نیز در بیانیه‌ای ترکیه را به جنایت جنگی متهم کرد.

دود بر فراز سری‌کانی (رأس العین)، ۱۸ اکتبر ــ عکس: AFP

رجب طیب اردوغان جمعه ۱۸ اکتبر / ۲۶ مهر در جمع خبرنگاران گفت که «اگر وعده‌ها تا بعدازظهر سه‌شنبه [۲۲ اکتبر] عملی شوند، مسأله منطقه امن حل خواهد شد. اگر چنین نشود، عملیات نظامی به محض پایان‌یافتن ۱۲۰ ساعت دوباره آغاز خواهد شد.» رئیس‌جمهوری ترکیه هشدار داد که عملیات نظامی در صورت آغاز دوباره و شکست توافق، «به مراتب سریع‌تر» خواهد بود، هرچند بار دیگر تأکید کرد که هدف ترکیه ماندن در سوریه نیست.

مایک پنس، معاون اول رئیس‌جمهوری ایالات متحده پنج‌شنبه پس از دیدار با اردوغان در آنکارا، از دستیابی به توافقی برای پایان پیشروی ترکیه در شمال سوریه خبر داد.

بر اساس این توافق، نیروهای سوریه دموکراتیک (ق س د) پنج روز فرصت دارند تا از به اصطلاح «منطقه امن» مورد نظر ترکیه عقب‌نشینی کنند.

نیروهای سوریه دموکراتیک ائتلافی از نیروهای کرد، عرب، آشوری و ترکمن به رهبری نیروهای کرد «یگان‌های مدافع خلق» (ی پ گ) هستند که متحد اصلی ایالات متحده در جنگ با گروه «دولت اسلامی» (داعش) بوده‌اند. ۱۱ هزار نیروی این ائتلاف در جنگ با داعش کشته شدند. بر اساس قانون اساسی «اداره خودگردانی شمال و شرق سوریه» (۲۰۱۶)، نیروهای سوریه دموکراتیک نیروی دفاعی رسمی این اداره خودگردانی هستند.

آنکارا که از چهارشنبه ۹ اکتبر حمله به شمال سوریه را با همکاری شبه‌نظامیان سوری تحت حمایتش ــ موسوم به «ارتش ملی سوریه» ــ آغاز کرده است، می‌خواهد با پیشروی در عمق ۳۲ کیلومتری خاک سوریه یک «منطقه امن» بسازد و با ایجاد این منطقه حائل یگان‌های مدافع خلق را از مرزهای خود دور نگه دارد. درحالی‌که ترکیه و شبه‌نظامیان تحت حمایتش به سرعت پیشروی می‌کردند و خبرهایی از اعدام‌های صحرایی و دیگر جنایت‌های جنگی منتشر می‌شد، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده دستور خروج تمام نیروهای آمریکایی از مناطق تحت کنترل کردها را صادر کرد. پس از آن، اداره خودگردانی شمال و شرق سوریه با روسیه و دولت مرکزی در دمشق برای جلوگیری از پیشروی ترکیه توافق کردند. نیروهای سوریه و روسیه در برخی مناطق تحت مناقشه مستقر شدند.

اردوغان جمعه درباره حضور این نیروها گفت که ترکیه مشکلی با ورود نیروهای دولتی سوریه، تحت حمایت روسیه، به مناطق تحت کنترل کردها ندارد، مشروط به این‌که نیروهای سوریه دموکراتیک از این مناطق خارج شوند.

هنوز آتش‌بسی در کار نیست
رئیس‌جمهوری ترکیه جمعه در جمع خبرنگاران مدعی شد که هم‌اکنون درگیری‌ها در شمال شرقی سوریه متوقف شده است. با این وجود، خبرگزاری‌های متفاوتی گزارش داده اند که آتش گلوله‌باران ترکیه در شهرهای مناطق مرزی سوریه کماکان به گوش می‌رسد.

مصطفی بالی، سخنگوی نیروهای سوریه دموکراتیک نیز جمعه ترکیه را به نقض آتش‌بس در سری‌کانی (رأس العین) متهم کرد: «علی‌رغم توافق برای توقف درگیری‌ها، حمله‌های هوایی و توپخانه‌ای کماکان به مواضع نیروهای نظامی، شهرک‌های مسکونی غیرنظامی و بیمارستان‌ها ادامه دارد.»

دیده‌بان حقوق بشر سوریه، یک گروه ناظر بر جنگ سوریه نیز جمعه اعلام کرد که بر اثر بمباران جنگنده‌های ترکیه در سری‌کانی دست‌کم هفت غیرنظامی کشته و ۲۱ غیرنظامی دیگر مجروح شدند. به گفته این نهاد ناظر، از زمان اعلام دستیابی به توافق تا کنون ۲۰ غیرنظامی کشته شده اند.
به گزارش شبکه المیادین نیز کاروان غیر نظامیان سوری که در جاده تل‌تمر به سمت شهر سریکانی (رأس العین) در شمال سوریه در حرکت بودند، در منطقه «مجرافه» مورد حمله توپخانه‌ای ارتش ترکیه قرار گرفتند و تا این لحظه دست‌کم ۱۳ نفر کشته و ۷۰ نفر دیگر زخمی شده‌اند.
دیده‌بان حقوق بشر سوریه آخرین آمار قربانیان غیرنظامی حمله ترکیه را ۷۹ تن اعلام کرده است. به گزارش این نهاد، ۳۰۰ هزار تن نیز تا کنون بر اثر جنگ آواره شده اند.
افزایش اتهام‌های جنایت جنگی علیه ترکیه

نیروهای تحت حمایت ترکیه از روزهای ابتدایی حمله به سوریه به ارتکاب جنایت جنگی احتمالی متهم شده‌اند: از کشتار اسیران جنگی تا اعدام صحرایی چهره‌های غیرنظامی سیاسی تا حمله به هدف‌های غیرنظامی.

شبه‌نظامیان سوری تحت حمایت ترکیه در تل ابیض (گری سپی) پس از اعلام توقف درگیری‌ها ــ عکس: AFP

در تازه‌ترین موارد، سازمان منع گسترش سلاح‌های شیمیایی سازمان ملل صبح جمعه اعلام کرد که گزارش‌ها درباره استفاده ترکیه از فسفر سفید در عملیات نظامی‌اش در مناطق کردنشین سوریه را بررسی خواهد کرد.
صلیب سرخ کرد در بیانیه‌ای گفته بود که شش بیمار غیرنظامی و نظامی در بیمارستانی در حسکه بابت سوختگی ناشی از «سلاح‌های ناشناخته» بستری هستند. یک متخصص سلاح‌های شیمیایی بریتانیایی پس از تحلیل تصاویر ارسالی به او از بالاتنه به‌شدت سوخته یک کودک اعلام کرد که احتمالاً فسفر سفید در بمباران ترکیه به کار رفته است.

کاربرد فسفر سفید علیه غیرنظامیان غیرقانونی و ممنوع است. ارتش‌ها از فسفر سفید برای روشن‌کردن مناطق عملیاتی در شب، و ایجاد دود برای مخفی کردن روند عملیات در روز استفاده می‌کنند.

همزمان سازمان عفو بین‌الملل، یک نهاد بین‌المللی مدافع حقوق بشر جمعه در بیانیه‌ای به تندی از ترکیه انتقاد کرد: « نیروهای نظامی ترکیه و ائتلاف گروه‌های مسلح تحت حمایت ترکیه با ارتکاب تخلفات جدی و جنایات جنگی از جمله کشتارهای شتاب‌زده و حملات غیرقانونی که منجر به مرگ و مجروح شدن غیرنظامیان شده‌اند، ‌بی‌اعتنایی شرم‌آور خود را نسبت به زندگی و حیات غیرنظامیان به نمایش گذاشته‌اند.»
عفو بین‌الملل در این گزارش که با اطلاعات ۱۷ پزشک، امدادرسان، روزنامه‌نگار و آواره آماده شده است، از دسترسی «شواهدی محکم ‌مبنی بر حملات غیرقانونی ارتش ترکیه و گروه‌های تحت حمایتش به مناطق مسکونی» و نیز «اطلاعاتی هولناک درباره قتل خانم‌ ‌هورین خلف، سیاستمدار برجسته» خبر می‌دهد.
شبه‌نظامیان «احرار الشرقیه» که تحت حمایت ترکیه در سوریه می‌جنگند، هورین خلف، یک رهبر سیاسی زن کردها و راننده او را در جنوب شهر تل ابیض دستگیر و بلافاصله اعدام کردند. خلف دبیرکل حزب «سوریه آینده» بود و در دیدارهای دیپلماتیک با هیأت‌های نمایندگی خارجی نقش فعالی برعهده داشت.