با اینکه به صورت رسمی آماری از تعداد کارگران فصلی در کشور وجود ندارد؛ اما حداقل می‌توان از این مطمئن بود که گسترده جغرافیایی حضور آن‌ها وسیع و بر اساس طبیعت و بافت اقتصادی هر منطقه از کشور متفاوت است. ….

———————————————

همه ساله در فصل برداشت زیتون کارگران مهاجر از نقاط مختلف کشور و از شهرهای دور و نزدیک برای کار راهی شهرستان طارم می‌شوند. نبود شغل مناسب و درآمد کافی، دوری از کانون خانواده، افزایش بیکاری، نبود امنیت شغلی، نداشتن بیمه و همچنین نبود مکان مناسب برای اسکان در محل کار، از جمله مشکلات این کارگران فصلی است. این کارگران نیازمند حمایت بیشتر نهادهای متولی در زمینه‌ی اشتغال، مهارت‎آموزی و بیمه‎ هستند.
همه ساله در فصل برداشت زیتون کارگران مهاجر از نقاط مختلف کشور و از شهرهای دور و نزدیک برای کار راهی شهرستان طارم می‌شوند که بومی نبودن این کارگران مشکل اسکان آن‌ها را به معضلی برای شهر‌ها و روستاهای مختلف شهرستان طارم تبدیل کرده است.

تجمع و استراحت کارگران در خیابان‌ها، میادین و چهار راه‌ها نه تنها زیبنده چهره شهرستان طارم نیست بلکه مناسب شأن و منزلت کارگران نیز نبوده و نیازمند رسیدگی مسئولان به این وضعیت و ساماندهی و فراهم کردن سرپناه مناسب برای این انسانهای  شریف و زحمت‌کش است.

این روزها در هر گوشه از شهرستان طارم، کارگران ساک به دست یا کوله پشتی کوچک بر پشت به چشم می‌خورند که در حاشیه میادین اصلی شهر و یا خیابان‌های روستاها، خودروهای عبوری را با چشم دنبال می‎کند تا شاید او را برای کار روزانه در باغ زیتون خود ببرند. این ماجرای هر روز کارگرانی است که برای تأمین مخارج زندگی از اقصی نقاط کشور برای کسب درآمد در این شهرستان حضور پیدا کرده‌اند. بسیاری از این کارگران نیز از حمایت بیمه برخوردار نیستند و به دلیل، از کار افتادگی، نداشتن توان جسمانی لازم و مهارت کافی قادر به انجام کار سختی چون بالا رفتن از درخت زیتون و برداشت آن نیستند. این کارگران فصلی نیازمند حمایت بیشتر نهادهای متولی در زمینهٔ اشتغال، مهارت‎آموزی و بیمه‎ هستند. این کارگران که هر یک به نوعی در شهرشان برای خود شغلی دست و پا کرده بودند، حالا به خاطر شرایط بد اقتصادی و بیکاری به ناچار از خانواده جدا شده و برای فعالیت در کارهای کشاورزی در شهرستان طارم حضور پیدا کرده‌اند.

در حاشیه خیابان‌های دهستان گیلوان یک گروه کارگر گرد هم آمده‌اند که از شهرستان مریوان استان کردستان برای یافتن شغل به شهرستان طارم مهاجرت کرده‌اند و منتظر کارفرمایان باغدار هستند که آنها را برای برداشت زیتون به باغ خود ببرد.
سید حمید سجادی ۳۰ ساله اهل مریوان می‌گوید: “قبل از اینکه برای یافتن شغل به شهرستان طارم مهاجرت کنم، با توجه به نبود شغل در استان کردستان، با کولبری امرار معاش می‌کردم، ولی با توجه به قوانین دولت جمهوری اسلامی ایران دیگر نمی‌شود با خیال راحت از راه شغل کولبری درآمدی کسب کرد”. وی به درآمد پایین این روزهای کارگران به رغم افزایش قیمت‌ها اشاره کرده و می‌افزاید: “از طریق شغل کولبری روزانه  درآمدتقریبا خوبی  داشتیم و حالا که دیگر نمی‌توان به این شغل دل بست، از طریق دوستان برای یافتن شغل در شهرستان طارم حضور پیدا کرده‌ایم”

“مردم این شهرستان مهربان هستند و به ما خیلی احترام می گدارند و خدا را شکر تقریبا درآمد بدی هم نداریم، البته ناچارا بد نیست ولی یکی از مشکلات اصلی در این شهرستان نبود محل اسکان مناسب برای کارگران فصلی است”.
اقبال امینی ۴۷ ساله یکی دیگر از کارگران مریوانی که شغل او نیز کولبری بوده دارای ۲ فرزند است، می‌گوید: “وضعیت معیشت در استان کردستان بسیار بد است و با تمام سختی‌ها با کولبری درآمد کسب می‌کردیم، ولی متأسفانه دیگر نمی‌شود به کولبری به‌عنوان یک شغل نگاه کرد و به اجبار برای یافتن شغل و کسب درآمد به شهرستان طارم آمده‌ایم”. وی می افزاید: “نه مزد خوبی داریم نه بیمه، از پاداش و عیدی هم که خبری نیست، اگر بلایی سرمان بیاید معلوم نیست سرنوشت همسر و فرزندمان چه می‌شود. روی درخت‌های بلند رفتن و کار کردن در بلندی آسان نیست، اما کارگران فصلی چاره ای جز این ندارند که با وجود همه سختی‌ها تن به هر کاری بدهند تا بتوانند امرار معاش کنند”. علاقۀ زیادی به کار کردن دارم، دوست دارم روی پاهای خود بایستم، با توجه به اینکه دانشگاه قبول شدم و از نیم سال دوم باید آماده رفتن به دانشگاه باشم برای تهیه پول تحصیل و برای کار به شهرستان طارم آمده‌ام. این‌ها صحبت‌های سید فرشاد سجادی ۱۹ ساله است که امسال در رشته معماری دانشگاه سنندج پذیرش شده و از مریوان به طارم مهاجرت کرده است.

بر اساس قانون کار، شغل‌های فصلی به کارهایی گفته می‌شود که بنا به ماهیت و طبیعت کار، فقط در مقاطع مشخص و معینی از سال انجام می‌شوند. مانند انواع فعالیت‌های کشاورزی، ماهیگیری، کارخانه‌های قند، برنج‌کوبی، پنبه پاک‌کنی و غیره. به آن عده از کارگرانی که فقط در فصل این فعالیت‌ها (کارهای فصلی) به کار اشتغال دارند، کارگران فصلی می‌گویند.

با تغییر فصل‌ها فعالیت کارگران فصلی و معیشت آن‌ها هم متحول می‌شود. برخی از آن‌ها در زمستان و برخی در تابستان کار‌هایشان رونق می‌گیرد. اگر برای کارگران ساختمانی و کشاورزان، تابستان‌ها زمان کسب روزی است، صیادان شمال کشور از آغاز پاییز تورهای خود را به دریا می‌اندازند. کارگران فصلی تنها ۳ تا ۸ ماه از سال مشغول به کار هستند البته اگر کاری باشه  و در باقی سال بیکار هستند یا روی به کارهای دیگری می‌آورند. این امر لطمه‌های جبران ناپذیری را به سفره‌های کوچک آن‌ها وارد می‌کند. به کارگران فصلی در زمان شاغل بودن، کارگر روزمزد یا پاره‌وقت هم گفته می‌شود.

با اینکه به صورت رسمی آماری از تعداد کارگران فصلی در کشور وجود ندارد؛ اما حداقل می‌توان از این مطمئن بود که گسترده جغرافیایی حضور آن‌ها وسیع و بر اساس طبیعت و بافت اقتصادی هر منطقه از کشور متفاوت است.
هم اکنون بین ۲۴ تا ۳۰ درصد از نیروی فعال در کشور به صورت متناوب بین کار فصلی و موقت در حال حرکت هستند به نحوی که در تابستان در باغ‌های میوه، بوستان‌ها، زمین‌های کشاورزی و غیره کار می‌کنند و در فصول پاییز و زمستان نیز به دنبال انجام کار موقت دیگری هستند.

در سال جاری برای برداشت محصول زیتون از ۲۰ هزار هکتار باغ زیتون در طارم نزدیک به ۴ هزار نفر کارگر فصلی از استان‌های گیلان، کردستان، اردبیل، کرمانشاه، آذربایجان شرقی و غربی، سیستان و بلوچستان، کهکیلویه و بویراحمد و سایر شهرستان‌های استان زنجان برای یافتن شغل در این شهرستان حضور پیدا کرده‌اند.

در شهرستان طارم به علت داشتن شرایط جغرافیای خاص، خاک حاصلخیز و همچنین آب و هوای مساعد بیش از ۶۰ نوع انواع محصول زراعی و باغی کشت و برداشت می‌شود و به همین جهت همه ساله تعداد زیادی از کارگران فصلی برای یافتن شغل در این شهرستان حضور می‌یابند به طوری که فقط برای مرحله داشت و برداشت زیتون در شهرستان طارم یک میلیون نفر روز شغل در سال جاری برای کارگران فصلی ایجاد شده است.

شهرستان طارم با ۴۷ هزار نفر جمعیت (حدود ۵ درصد جمعیت و ۱۰ درصد مساحت استان زنجان) در ۹۰ کیلومتری شمال شرقی زنجان واقع شده است و با استان‌های قزوین، اردبیل و گیلان همسایه است.