“اعتصاب در کردستان: از سیاست ارزی تا نارضایتی‌های عمومی”، نوشته پژمان تهوری

سیاست حمایت از کالای داخلی، تعیین سیاست جدید ارزی، تدوین مقررات جدید گمرکی یا تهدیدهای سیاسی-امنیتی؛ ریشه‌ی اعتصاب بازاریان کردستان در چیست؟ ….

بازارچه‌های مرزی کردستان به‌عنوان تنها محل ارتزاق هزاران خانواده‌ی کرد، شانزدهمین روز اعتصاب را در حالی سپری می‌کند که هنوز روشن نیست این گره چگونه باز خواهد شد.

درست با اعلام سیاست حمایت از کالای داخلی توسط رهبر ایران، بازار آشفته‌ی ارز به دستور دولت پلیسی و امنیتی شد. به طوری که به گفته‌ی یکی از فعالان بازار تهران، دلار بسان ماده‌ی افیونی جز در پستوها خرید و فروش نمی‌شود و بازار به حالت نیمه‌تعطیل درآمده است. بازار در تهران نیمه‌تعطیل شده چون خرید و فروشی صورت نمی‌گیرد ولی در غرب ایران، بازار کاملا تعطیل و بازاریان دست به اعتصاب زده‌اند.

در بانه و شهرهای تجاری کردستان ظاهرا تنها سیاست‌های ارزی نیست که آن‌ها را به اعتصاب کشانده بلکه مسدود شدن مرزهای غربی، توقف صدور حواله‌ی ارزی توسط صرافی‌ها، اتخاذ تصمیمات تازه‌ی گمرکی و جایگزینی پیله‌وری به جای کولبری، تجارت را متوقف و چرخ اقتصادی کردستان را پنجر کرده است.

محسن بیگلری، نماینده‌ی مردم بانه در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «رویداد ۲۴» خواست بازاریان را باز شدن مرز کردستان و امکان وارادات کالا بدون گمرگ عنوان کرد و گفت: ما در تلاشیم که بازار و بازاریان با پرداخت گمرک بتوانند مثل گذشته تجارت کنند. اما او توضیح نداد وقتی دلار قاچاق و صرافی‌ها از صدور حواله منع شده‌اند، بازاریان چگونه می‌توانند کالا را وارد و تعرفه آن را پرداخت کنند. او در عین حال معتقد است با اصلاحاتی در مقررات گمرکی (افزایش تخفیفات گمرکی) و افزایش حقوق کولبران، اعتصاب بازاریان تمام خواهد شد.

هادی کحال‌زاده، دانش‌آموخته‌ی اقتصاد و پژوهش‌گر دانشگاه «براندایز» آمریکا در گفت‌وگو با تابلو ریشه‌ی اصلی اتفاقات کردستان را سیاست‌های ارزی و توقف صدور حواله دانست چرا که دست وارد‌کننده را برای واردات کالا بسته است.

این پژوهش‌گر بر این باور است که به‌ زودی مرز باز و قاچاق کالا معکوس می‌شود. به این معنا که به جای واردات کالای قاچاق، کالا از داخل ایران به صورت قاچاق صادر می شود تا تجار به منابع ارزی دسترسی پیدا کنند. قاچاق محصولات پتروشیمی، فرش، پسته و دیگر کالاهای ایرانی که خارج مرزها خریدار دارد به زودی روند قاچاق کالا را معکوس خواهد کرد.

همچنین کحال‌زاده قایل به تاثیر سیاست حمایت از کالای داخلی در اتفاقات کردستان نیست. او می‌گوید: هنوز دولت بخشنامه‌ی اجرایی در خصوص حمایت از کالای داخلی صادر نکرده که ما بتوانیم تاثیر آن را در این اعتصاب‌ها شاهد باشیم. تنها بخشنامه‌‌ی صادر شده، دستور معاون اول رییس جمهور به دستگاه‌های دولتی برای استفاده از کالای داخلی است.

اما یکی از بازرگانان فعال در بانه، با تاکید بر این‌که هم سیاست‌های ارزی و هم سیاست‌های گمرکی در اعتصاب بازاریان نقش داشته، بر این باور است که «عمومیت یافتن اعتراض به وضع موجود»، مهم‌ترین دلیل اعتصاب‌های کردستان است. این بازرگان کرد که نخواست نامش رسانه‌ای شود به تابلو گفت: «بعد از وقایع دی ماه روشن شد که اعتراض به وضع موجود عمومیت یافته و دیگر نارضایتی محدود به گروه و عده‌ی خاصی نیست بنابراین حس نارضایتی جمعی، فضای بازار کسب و کار و بازار سرمایه را هم ملتهب کرده است.» او افزود: «التهابات بازار ارز هم ناشی از همین نارضایتی عمومی است. نارضایتی‌‌ای که سبب شده مردم، تبدیل سرمایه به ارز و خروج آن را در دستور کار قرار دهند.»

محمود بهمنی، رییس کل سابق بانک مرکزی و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در مصاحبه‌ای به نکته‌ای اشاره می کند که به نوعی تایید اظهارات این بازرگان کرد است. بهمنی رشد بی‌رویه‌ی تقاضا در بازار ارز را ناشی از تمایل مردم به خرید ارز می‌داند و می‌پرسد در کجای دنیا مردم پول می‌دهند که پول بخرند؟ او معتقد است حجم منابع ارزی دولت از هزینه‌های ارزی بیشتر است اما تا زمانی که میل به خرید ارز در میان مردم بالا باشد، دولت با کسر منابع ارزی مواجه است و قادر به تامین نیاز بازار نیست. اظهاراتی که تایید تمایل مردم به تبدیل سرمایه به ارز و خروج آن از کشور است.

هادی کحال‌زاده نیز در این باره به تابلو گفت: «ارز در ایران به کالای سرمایه‌ای تبدیل شده به این معنا که نقدینگی موجود در بازار به جای سردرآوردن در بازار سرمایه و بورس، وارد بازار ارز شده و این می‌تواند ناشی از کاهش نرخ سود بانکی، بی‌اعتمادی به بازار مسکن و نگرانی از تحولات خارجی از جمله برهم خوردن برجام باشد.»

دلیل اعتصاب بازاریان کردستان هرچه باشد، نقش یک عامل را نمی‌توان نادیده گرفت و آن بی‌اعتمادی و نگرانی نسبت به تحولات پیش‌روست. به طوری که ناظران محلی می‌گویند تمام سیاست‌های اعمال شده در ورود کالا و مسدود شدن مرز متوجه‌ی بازرگانان و کولبران محلی است وگرنه عمده کالاها برای مصرف داخل از همین مرزها و توسط دستگاه‌های پرنفوذ تامین می‌شود و مرز به روی آن‌ها بسته نیست.

————————————-
منبع: مجله تابلو
https://tableaumag.com

متاسفانه بخش دیدگاه‌های این مطلب بسته است.