در برخی از کشورهای آمریکای لاتین مانند مکزیک و کلمبیا ولنتاین روز «دوستی و عشق» نامیده شده است و در این روز مردم علاوه بر محبوب‌شان از دوستان‌شان نیز قدردانی می‌کنند. در کره جنوبی ولنتاین، هم‌چون ژاپن برگذار می شود با این تفاوت که مردان و زنانی که در ۱۴ فوریه و ۱۴ مارس شکلات هدیه نگرفته‌اند به رستوران می‌روند و نودل سیاه می‌خورند و بر زندگی مجردی خود ناله می‌کنند. ….

——————————————————-

روز ولنتاین، روز عشق یا روز عشاق بر عاشقان خجسته باد!

بهرام رحمانی
bahram.rehmani@gmail.com

اما بی‌تردید روز ولنتاین، تنها روز عشاق نیست روز عشق ورزیدن به تمامی کسانی‌ست که به یادشون هستیم! روز عشق ورزیدن به آزادی و همبستگی، صلح و امنیت، دوستی و برابری در تمام جهان است!

سده‌های میانه و سپس فرهنگ  مدرن غربی روز ابراز عشق است که این مناسبت هر سال در روز ۱۴ فوریه برگزار می‌شود. اما تاریخچه کامل و دقیق والنتین در دست نیست و آن‌چه از پیشینه این روز می‌دانیم با افسانه با درآمیخته ‌است.

در کشورهای اروپایی و آمریکایی دادن شکلات به عنوان هدیه روز والنتین از شهرت خاصی برخوردار است. تزئین شکلات و پختن انواع آن نیز از آداب این روز به‌شمار می‌رود.
برخی از علمای اسلامی، روز ولنتاین را حرام می‌دانند. دولت‌ها اسلامی، این روز را ممنوع کرده‌اند!

در ایران از سال ۱۳۸۹ تولید انواع پوستر، بروشور، جعبه و کارت‌های تبلیغاتی با نمادهای قلب، نیم قلب، گل رز قرمز و هر گونه فعالیتی مبنی بر اطلاع‌رسانی در این روز ممنوع است و از سوی مراجع قانونی با مغازه‌دارها و افراد متخلف برخورد قانونی می‌شود. اساسا حکومت اسلامی ایران، از موضع ارتجاعی و جهل و جهالت و خشونت‌طلبی سران و گردانندگان آن، با هر نوع شادی و جشن و سرور مردم سر خصومت و دشمنی دارند به طوری که هر سال به صدها دختر و پسری که در جشن‌ها دستگیر کرده‌اند بی‌رحمانه شلاق می‌زنند.

عربستان سعودی، فروش محصولات مربوط به روز والنتین مانند گل رز را از سال۲۰۰۲ ممنوع کرده و پلیس مذهبی این کشور از مغازه‌داران خواسته تا چنین چیزهایی را به فروش نرسانند.

در مالزی، برخی مقامات حکومتی و مذهبی به‌دلیل آن‌چه که «نامتناسب بودن» این جشن با فرهنگ مسلمانان آن کشور می‌دانند، با به‌راه‌اندازی کمپین ضد ولنتاین، تلاش کرده‌اند تا جلو مردم را از برگزاری مراسم روز ولنتاین بگیرند.

مقامات حکومتی و قضایی کشور پاکستان روز ولنتاین را فرهنگی غربی دانسته، آن را مغایر با آداب و فرهنگ پاکستان خواندند و برگزاری هرگونه مراسم و گرامی‌داشت این روز را ممنوع اعلام کرده‌اند.

اما با راه افتادن اینترنت در سال‌های اخیر، فضای سانسور دولت‌ها مختنق شکسته شده و هم‌چنین ارسال کارت‌های ولنتاین الکترونیکی رواج پیدا کرده است به طوری که تنها در سال ۲۰۱۰ بیش از ۱۵ میلیون کارت ولنتاین الکترونیک ارسال شده بود.

در برخی از کشورهای آمریکای لاتین مانند مکزیک و کلمبیا ولنتاین روز «دوستی و عشق» نامیده شده است و در این روز مردم علاوه بر محبوب‌شان از دوستان‌شان نیز قدردانی می‌کنند. در کره جنوبی ولنتاین، هم‌چون ژاپن برگذار می شود با این تفاوت که مردان و زنانی که در ۱۴ فوریه و ۱۴ مارس شکلات هدیه نگرفته‌اند به رستوران می‌روند و نودل سیاه می‌خورند و بر زندگی مجردی خود ناله می‌کنند.

در بین سنت‌هایی که از طریق فرهنگ غربی در دنیا رواج یافته هیچ‌کدام به اندازه ولنتاین موفق نبوده است. چنان‌که طبق آمار در کشورهای آسیای شرقی، عشاق گران‌بهاترین کادوهایشان را به مناسبت این روز تهیه می‌کنند. این روز که دورانی در قرون وسطی در اروپا گرامی داشته می‌شد امروز در بیش‌تر کشورهای جهان، این جشن محبوبیت بیش‌تری یافته است هرچند که فرهنگ‌های سنتی آغشته به مذهب به مخالفت با آن برخاسته‌اند چنان‌که در هند آن را یک سنت «امپریالیستی» می‌نامند و یا حاکمیت‌های اسلامی، گرامی‌داشت این روز تقبیح و منوع کرده‌اند.

اولین‌بار در قرون وسطی پیوستگی روز ولنتاین و عشق جسمانی در آثار جفری چاسر شاعر انگلیسی قرن چهاردهم مطرح شده است. در این مناسب عشاق با اهدای گل، شیرینی و ارسال کارت تبریک ابراز عشق می‌کرده‌اند. از قرن نوزدهم کارت‌های گرامی‌داشت ولنتاین به صورت انبوه تولید می‌شود. در قرن بیستم کادوهای ولنتاین از گل و شکلات فراتر رفت و جواهراتی مخصوص اهدا در این روز طراحی شد.

جفری چاسر در حدود سال ۱۳۴۰ میلادی در لندن متولد شد. در کودکی مدتی نوکر و غلام همسر لیونل، دوک کلارنس بود. به سال ۱۳۵۹ در  نهضت نوینی که در فرانسه پدید آمد، شرکت جست و دستگیر گردید، ولی سال بعد آزاد شد. در سال ۱۳۶۶ با فیلیپا روت ازدواج کرد، سپس به مدت ده سال در ماموریتی سیاسی در ایتالیا، فلاندر‌(بلژیک امروز)، فرانسه، و لمباردی خدمت کرد و با نویسندگان معروف زمامن خود آشنا شد.

در قرن ۱۴ میلادی و با ظهور چند نویسنده مقدمات تغییر و تحولی اساسی و شکوفا شدن جوانه‌هایی از دوران پرشکوه رنسانس در قرون ۱۶ و ۱۷ میلادی فراهم آمد. اما از میان همه نویسندگان این دوران، جفری چاسر (Geoffrey Chaucer)  مشهورتر است. او که عنوان پدر ادبیات انگلیسی را از آن خود کرده است به عنوان اولین نویسنده واقع‌گرا و طنزنویس شناخته می‌شود. وی و وایکلیف در نوشتن آثار خود گویش رایج در منطقه مرکزی انگلستان‌(یعنی لندن و شهرهای مرکزی) را انتخاب کردند. از همین رو است که این گویش خاص و نه گویش‌هایی که در مناطق شمالی و جنوبی انگلستان رایج بود، اولویت پیدا کرد. در سال ۱۳۵۹ میلادی که انگلستان فرانسه را تصرف کرد، جفری چاسر به عنوان اسیر جنگی توسط سپاه فرانسه گرفته شد و پادشاه انگلستان برای آزادی او ۱۶ پوند پرداخت کرد. جفری چاسر در زمانی که در دستگاه قدرت فعال بود چند سفر به فرانسه و ایتالیا داشت. این سفرها در آثار او نقش به سزایی داشت، چرا که در این جریان بود که با آثار دانته آلیگیری، پترارک و بوکاچیو آشنا شد.

چاسر در آثار ابتدایی و منظوم خود سبک فرانسوی و ارجاعات به متون کلاسیک را پیش گرفت. اما اثر برجسته او قصه‌های کنتربری از این قاعده مستثنا بود. او در این اثر توانست الگویی واقع‌گرا در نویسندگی پی‌ریزی کند که برای قرن‌ها در ادبیات انگلیسی باقی ماند. هر داستان در این مجموعه متناسب با موضوع، زبان و ویژگی‌های کلی گوینده داستان‌ها نگاشته شده است.

قصه‌های کنتربری به زبان شعر نگاشته شده و به عنوان اولین مجموعه داستان کوتاه در ادبیات انگلیسی شناخته می‌شود. داستان از بهار سال ۱۳۸۷ میلادی آغاز می‌شود که گروهی از زائران در سفر ۶۵ مایلی در جهت جنوب غربی به سمت کنتربری و بارگاه قدیس مقدس، توماس اِبکت در حرکت هستند. در این سفر مذهبی، هر کدام از اشخاص برگزیده شده از ناحیه چاسر نماینده قشر خاصی از اجتماع هستند. چاسر از همان آغاز قصد داشت که هر کدام از زائران دو داستان در رفت و دو داستان در برگشت از بارگاه مقدس، تعریف کنند که با این حساب ۱۲۰ داستان نگاشته می‌شد. این در حالی است که چاسر پیش از این که بتواند کتاب خود را به پایان برساند از دنیا رفت و تنها ۲۴ داستان نوشته شده است.

در قسمت پیش درآمد کتاب قصه‌های کنتربری چاسر گردهم آمدن ۳۰ مرد و زن در کاروانسرای تبرد (Tabard) را توصیف می‌کند. هیچ کدام از شخصیت‌ها شبیه به دیگری نیست و تنها وجه اشتراک‌شان در این است که همگی برای زیارت محل دفن توماس اِبکت که دو قرن پیش در کنتربری خاک شده است راهی هستند. در این گردهمایی برای سرگرم کردن خود در مسیر تصمیم گرفته می‌شود که هر یک داستانی تعریف کنند و صاحب کاروانسرا که در جایی با نام هری بیلی خوانده شده است به‌عنوان داور اصلی انتخاب شود که در آخر به کسی که جذاب‌ترین داستان را گفت غذایی رایگان هدیه کند. پیش درآمد اصلی کتاب که در ۸۶۰ مصرع نگاشته شده است از جهت توصیف واضحی که از هر یک از شخصیت‌ها ارائه می‌دهد مشهور است. در ادامه اشاره‌ای به قسمتی از این توصیفات شده است:

- نجیب زاده‌ای که در جنگ‌های بسیار شرکت کرده و در آرزوی آزادی و تواضع به سر می‌برد.
- راهبه‌ای که بر خلاف تصور غالب در اجتماع شخصیتی صمیمی و مهربان دارد و از آداب معاشرت اجتماعی با خبر است.
- کشیشی فربه که با چکمه‌های فاخر و جامه خزدارش بر زین اسب می‌خرامد و تصور رایجی که راهبان را به ماندن در صومعه توصیه می‌کند را به سخره می‌گیرد و به شکار کردن عشق می‌ورزد.
- راهبی که خدمت‌کاران مشروب فروشی و مالکان زمین دوست او هستند، کمک کردن به مریضان و مستضعفان را مبتذل می‌خواند و اعتقاد دارد کمک کردن به کسانی که پول نان شب‌شان را ندارند فرد را به جایی نمی‌رساند بلکه باید دست کسانی را گرفت که مالک هستند و وضع مالیِ خوبی دارند.
- بازرگانی که مقروض بودن خود را مخفی می کند.
- محققی از دانشگاه آکسفورد که در راه علم حاضر است نان شبش را هم بدهد.
- حقوق‌دانی که از قانون‌هایی که قابلیت سوءاستفاده دارند باخبر است و همیشه خود را مشغول‌تر از آن‌چه که هست نشان می‌دهد.
- زنی از شهر بَس (Bath) که بر خلاف تعلیمات مسیحیت و محدودیت‌های آن زمان، ۵ بار ازدواج کرده است.
- کشیش بخشی (parson) که از تمام صفات عالی انسانی برخوردار است. برای او ثروتمند و مستضعف یکی است. او مسیر را پیاده می‌رود و از نظر اعتقادی و هم از جهات اعمال همانی است که تعلیم می‌داد و مسیحیت واقعی می‌پسندد.

این توصیفات که تنها خلاصه بخشی از پیش درآمد کتاب قصه‌های کنتربری هستند نشان‌دهنده فساد اجتماعی حاکم در انگلستان قرن ۱۴ میلادی است. فقر و نداری از یک طرف و فساد در درون کلیسا از طرف دیگر و پیروی مردم از خرافات و سخنان دروغ کلیسا شاکله اصلی آن دوران را تشکیل می‌دهد. چاسر با توجه به اعتقادات رایج آن دوران و نگاه تیز و زبان بذله‌گوی خود توانسته است به زیبایی فسادهای اجتماعی را هم‌چون طبیبی مهربان تشخیص دهد.

قصه‌های کنتربری تا اندازه زیادی تحت تاثیر دکامرون بوکاچیو نگاشته شده است. بوکاچیو در دکامرون ۱۰ مرد و زنی را توصیف می‌کند که هر دو متعلق به طبقه اشرافی هستند این در حالی است که انتخاب چاسر مردمی‌تر است. هر کدام از شخصیت‌هایی که چاسر با ظرافت انتخاب کرده است گواهی وضعیت بریتانیای آن زمان است. بر خلاف دکامرون که افرادی را توصیف می‌کند که از طاعون در حال فرار هستند، چاسر مردمی را وصف می‌کند که با میل و اراده راه سفری طولانی را در پیش گرفته‌اند. در دکامرون به‌طور حتم نسبت به روحانیون جامعه آن زمان ایتالیا توسط ده تن قصه گو نقدهایی وارد شده است…

چاوسر داستان‌های کاتربوری را با چنان مهارتی سرود و در طی نیم قرن سیر و سیاحت و سیر آفاق و انفس قهرمانان متعدد داستان از طبقات مختلف را چنان زیبا و مناسب در منظومه خویش جا داده است که آدمی دردها، خنده‌ها و ناکامی‌های آن‌ها را حس می‌کند. در میان قهرمانان شهسوار، پسر شهسوار، مباشر، راهبه، چند کشیش، راهب عاشق پیشه، دانشجوی کشتی‌ران، مسافر‌خانه‌چی و … را در این منظومه به وصف و سخن درآورده و روح و جان واقعی در داستان دمیده است.

چاوسر مفاسد و معایب جامعه را خوب درک کرده و در مجموع ۵۰ داستانی که وعده داده، فقط ۳۲ داستان را سروده است اقتباس‌ها از منابع مختلف دیده می‌شود اما از طبع توانای شاعر نیز مطالب بکر پدید آمده است. در خفایای روانی شخصیت‌های داستان کاوش کرده و به زبان هر یک به مناسبت حال آن‌ها سخن گفته است. از خطاها و حقارت‌های آدمی خوب آگاهی دارد و نقائص بشری را خوب می‌شناسد و هجو عمیق از قبایح و آلودگی‌ها می‌کند. از خرافه‌پرستی عهد خویش دور بود.

وی انسانی با نشاط و پرقدرت و در نویسندگی پرشور و رسام و مصدر زندگی مردم انگلستان قرن چهاردهم بود. وی از جوانی از مطالعه کتاب غفلت نکرد، سفرهای داخل و خارج انگلستان وی را شاعری توانا کرد مخصوصا ادبیات ایتالیائی در وی تاثیر گذاشت، روزگارش با اعانات و کارهای دولتی که می‌کرد می‌گذشت و چون مرد او را بواسطه این‌که مستاجر املاک دیر وست‌مینستر بود در این گورستان به خاک سپردند نه به‌خاطر شاعری! چوسر مطالعه را خیلی دوست می‌داشت و بعد از اتمام هر شغل موظف، خود را به کتابهایش می‌رسانید و غرق در مطالعه می‌شد.

کتاب دوشس، انجمن ماکیان، افسانه‌های زنان خوب، خانه شهوت را به نظم درآورد تسلی بخش فلسفه اثر بئوتیوس Boethius را ترجمه کرد. در سرودن منظومه تروپلوس و کریسید گرچه طولانی و شاید خسته‌کننده است، ولی بزرگ‌ترین شعر روانی انگلستان است که از آثار کاچیو استفاده کرد و بر ۲۷۳۰ بیتی که از بوکاچیو گرفت ۵۶۹۶ بیت نیز افزود.

کریسید برای رسیدن به معشوق می‌بایستی ۶۰۰۰ بیت بخواند تا به معشوق برسد و چون لحظه‌ای از وصال گذشت چاوسر بساط عاشق و معشوق را بر هم می‌ریزد و جدایی میان آن در هم می‌ریزد و جدایی میان آن دو می‌افکند موضوع این منظومه از یونان باستان اقتباس شده و قهرمان چاوسر چون ترویلوس بدست آخیلس کشته می‌شود با دعای زاهدانه‌ای درباره آب، ابن و روح القدس داستان را پایان می‌دهد.

روز والنتاین بر همه دوستانم خجسته باد!

ترانه سلطان قلب‌ها تقدیم به شما: