ابراهیم رئیسی ریاست آستان قدس رضوی در مناظره انتخاباتی‌اش سازو کار مالیاتی در ایران را تبعیض‌آمیز و فرا مالیاتی را گسترده دانست. این سخن او ذهن‌ها را متوجه آستان قدس رضوی و معافیت مالیاتی‌اش در ۳۷ سال گذشته کرده است. ….

دویچه وله:
برای خیلی‌ها نام آستان قدس رضوی تنها با تصویری از یک گنبد طلایی عجین شده و با نام امام هشتم شیعیان گره خورده است. این مجموعه عظیم اما در عمل بسیار فراتر از “حرم امام رضا”ست.
واقعیت این است که بخش خدمات زیارتی تنها یکی از زیرمجموعه‌های این سازمان عریض و طویل است. زیرمجموعه‌های آموزشی، رسانه‌ای، پزشکی و بیمارستانی و نیز اقتصادی سایر بخش‌های آستان قدس را تشکیل می‌دهند.

دانشگاه امام رضا، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دارالقرآن و موسسه تربیت بدنی آستان قدس رضوی زیرمجموعه‌های آموزشی آستان قدس هستند. روزنامه قدس، سایت آستان نیوز و انتشارات به‌نشر نیز زیرمجموعه‌های رسانه‌ای و فرهنگی این مجموعه هستند. به اضافه سه موزه و نیز بنیاد پژوهش‌های اسلامی. مجتمع بیمارستانی دارالشفای امام رضا، بیمارستان رضوی و شرکت داروسازی ثامن در بخش پزشکی آستان قدس قرار می‌گیرند. این مجموعه همچنین شامل موسسه خدمات دارویی رضوی است که کار تولید و تامین دارو را بر عهده دارد. بخش اقتصادی، فربه‌ترین زیرمجموعه آستان قدس رضوی است. بخش‌های عمران و ساختمان، مالی و تجاری، کشاورزی و دامپروری، محصولات غذایی و دارویی، صنعت و معدن، خودروسازی، انرژی و فناوری ارتباطات مجموعه فعالیت‌های اقتصادی آستان قدس رضوی را تشکیل می‌دهند.

سه شرکت شهاب خودرو، شهاب‌یار و شرکت کمباین‌سازی ایران زیرمجموعه‌های خودروسازی آستان قدس رضوی هستند.
شرکت تهیه و تولید فرش آستان قدس رضوی، شرکت نساجی و نخ‌ریسی خسروی و کارخانجات صنایع چوب آستان قدس رضوی نیز زیرمجموعه‌های صنعتی این کارتل بزرگ اقتصادی‌اند. به اضافه شرکت معادن قدس رضوی. شرکت توسعه نفت و گاز رضوی و نیز شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس که در زمینه سدسازی فعالیت می‌کند دو مجموعه دیگر وابسته به آستان قدس هستند.

آستان قدس رضوی در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز فعالیت دارد و شرکت فناوری اطلاعات و ارتباطات رضوی این وظیفه را در حوزه اینترنت انجام می‌دهد. به همه اینها اضافه کنید شرکت‌هایی از قبیل نان قدس رضوی، فراورده‌های لبنی رضوی، شرکت قند آبکوه و تربت حیدریه، شرکت داروسازی ثامن، شرکت مسکن و عمران قدس رضوی و…. در بخش مالی و تجاری دو موسسه بزرگ اعتباری رضوی و کارگزاری رضوی که در اصل بورس اوراق بهادار آستان قدس است و نیز منطقه ویژه اقتصادی سرخس از زیرمجموعه‌های آستان قدس هستند.
شرکت کارگزاری رضوی عمدتا در زمینه انرژی فعالیت می‌کند و به گفته مدیرعامل آن تنها در سال ۱۳۹۳ حدود ۹ هزار میلیارد ریال اوراق بهادار خرید و فروش کرده است.

معافیت مالیاتی از دوران صفویه تا کنون
از ابتدای شکل‌گیری آستان قدس رضوی که به دوران صفویه برمی‌گردد، این مجموعه مستقیما زیر نظر بالاترین مقام مملکتی قرار داشته و از پرداخت مالیات و حسابرسی معاف بوده است. البته باید توجه داشت که در آن زمان و تا دوران پهلوی نیز این مجموعه تنها محدود به حرم امام هشتم شیعیان و چند مسافرخانه و رستوران بوده و عوایدش نیز محدود به پرداخت نذورات از سوی مردم بود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با آغاز ریاست واعظ طبسی بر این مجموعه، آستان قدس هرروز فربه‌تر از روز قبل شد. اصرار واعظ طبسی برای فرار از پرداخت مالیات منجر به صدور نامه کتبی آیت‌الله خمینی شد. این نامه چند ماه پیش از مرگ خمینی در فروردین ۱۳۶۸ صادر شد و در آن آستان قدس و کلیه شرکت‌ها و موسسات وابسته به آن از پرداخت مالیات معاف شدند.

دولت احمدی‌نژاد در سال ۱۳۹۱ لایحه‌ای را برای اصلاح قانون مالیاتی به مجلس فرستاد. در این لایحه بندی مبنی بر پرداخت مالیات تمامی سازمان‌های زیر نظر رهبری که از مالیات معاف بوده‌اند نیز وجود داشت. این لایحه اما تصویب نشد.

دولت روحانی نیز لایحه‌ای را برای اصلاح قانون مالیات به مجلس فرستاد اما در این لایحه خبری از لغو معافیت مالیاتی نهادهای زیر نظر رهبری نبود.
کمیسیون آموزش و پرورش مجلس اما ماده‌ای را به این لایحه اضافه کرد که بر اساس آن نهادهای معاف از مالیات بایستی مالیاتشان را به آموزش و پرورش بپردازند یعنی در اصل مالیات آنها باید صرف نیازهای آموزش و پرورش شود. این لایحه در اسفند ۱۳۹۳ تصویب و تبدیل به قانون شد اما ریاست آستان قدس رضوی همچنان به بهانه “دست‌خط” آیت‌الله خمینی در سال ۱۳۶۸ از پرداخت مالیات سر باز زده است. اصرار دولت اما کار را به دخالت آیت‌الله خامنه‌ای کشاند. او در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۹۵ نامه‌ای در این باره منتشر کرد و در آن نوشت که با استناد به حکم آیت‌‌الله خمینی درآمدهای آستان قدس رضوی و نیز شرکت‌ها و موسسات وابسته به آن از پرداخت مالیات معافند اما این حکم شامل مالیات‌های تکلیفی و نیز مالیات بر ارزش افزوده نمی‌شود.

خامنه‌ای همچنین در نامه‌اش نوشت: «لکن چون فعالیت‌های اقتصادی باید شفاف و رقابت‌پذیر باشند توصیه می‌شود که مالیات شرکت‌ها و موسسات برابر مقررات محاسبه و پرداخت و به صورت جمعی-خرجی عینا به آستان برگشت داده شود.» اگر این توصیه خامنه‌ای اجرایی شود حداقل میزان درآمد آستان قدس رضوی و ده‌ها شرکت اقتصادی و تجاری زیرمجموعه آن مشخص خواهد شد اما تاکنون این توصیه نیز اجرا نشده است.