بهرام رحمانی: آغاز یک دوره جدید در ترکیه! (بخش سیزدهم)
رفتار و اهداف و سیاست‌های داخلی و بین‌المللی و منطقه‌ای اردوغان سبب شده است که بحران‌ها اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و دیپلماتیک ترکیه بیش از پیش تشدید شود و آوار این بحران‌ها نیز بر سر مزدبگیران، ستم‌دیدگان، محرومان و آزادی‌خواهان و برابر‌ی‌طلبان جامعه می‌ریزد. اردغان شمشیر نئوعثمانی و فاشیستی خود را از رو بسته و فعلا به‌یکی از مهره‌های اصلی بازی شطرنج سیاسی روسیه و پوتین به ویژه در رقابت با اتحادیه اروپا و منطقه تبدیل شده است. او هم‌چنین روی کمک‌های مالی «سخاوتمندانه» عربستان سعودی و همکاری با حکومت اسرائیل نیز حساب باز کرده است. به‌علاوه اکنون خبر همکاری داعش و دولت ترکیه در لیبی نیز منتشر شده است. ….
——————————————————-
آغاز یک دوره جدید در ترکیه! (بخش سیزدهم)
بهرام رحمانی
bahram.rehmani@gmail.com
رفتار و اهداف و سیاست‌های داخلی و بین‌المللی و منطقه‌ای اردوغان سبب شده است که بحران‌ها اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و دیپلماتیک ترکیه بیش از پیش تشدید شود و آوار این بحران‌ها نیز بر سر مزدبگیران، ستم‌دیدگان، محرومان و آزادی‌خواهان و برابر‌ی‌طلبان جامعه می‌ریزد. اردغان شمشیر نئوعثمانی و فاشیستی خود را از رو بسته و فعلا به‌یکی از مهره‌های اصلی بازی شطرنج سیاسی روسیه و پوتین به ویژه در رقابت با اتحادیه اروپا و منطقه تبدیل شده است. او هم‌چنین روی کمک‌های مالی «سخاوتمندانه» عربستان سعودی و همکاری با حکومت اسرائیل نیز حساب باز کرده است. به‌علاوه اکنون خبر همکاری داعش و دولت ترکیه در لیبی نیز منتشر شده است.
خبرگزاری‌ها گزارش دادند که کار رای‌گیری از اتباع ترکیه‌ای مقیم خارج از کشور در مورد تغییر قانون اساسی از ساعت ۹ صبح روز دوشنبه ۲۷ مارس ۲۰۱۷ در ۱۱۹ حوزه رای‌گیری مستقر در نمایندگی‌های خارجی ترکیه آغاز شده است. طبق این گزارش‌ها، قریب به ۳ میلیون واجد شرایط مقیم خارج در همه‌پرسی قانون اساسی شرکت خواهند کرد. همه پرسی در داخل ترکیه روز ۱۶ آوریل مطابق با ۲۷ فروردین انجام می‌گیرد. هر چه زمان می‌گذرد تلاش‌های تبلیغاتی اردوغان برای جلب آراء مردم ترکیه محتوای مضحک‌تری به خود می‌گیرد. به‌عنوان نمونه در حالی‌که امپراطوری عثمانی از شکست‌خوردگان اصلی جنگ جهانی اول است و به‌دنبال این شکست بود که مناطق تحت کنترل دولت عثمانی(به جز ترکیه کنونی)، مطابق قرارداد «سایکس پیکو» همگی به کنترل دولت‌های فرانسه و بریتانیا درآمدند. اما اردوغان پیروزی امپراطوری عثمانی بر ارتش انگیس در یکی از نبردها را جشن می‌گیرد! در همین مراسم بود که اردوغان از تلاش‌هایش برای بازگرداندن قانون مجازات اعدام خبر داد. او گفت: «فعلا رفراندم ۱۶ آوریل برای گسترش اختیارات رییس جمهور برپا می‌شود و پس از آن پارلمان قانون مجازات اعدام را تصویب می‌کند.»
بینالی یلدرم نخست وزیر اردوغان نیز بازگرداندن مجازات اعدام را به خواست مردم نسبت داد و گفت «ما به درخواست مردم بی‌توجهی نمی‌کنیم و آنرا اجرا خواهیم کرد.»
از سال ۱۹۸۴ تاکنون هیچ حکم اعدامی در ترکیه اجرا نشده است و از سال نیز ۲۰۰۴ مجازات اعدام رسما در مورد کلیه جرائم ملغی شده است. اما طی سال‌هایی که حکومت اسلامی حزب «عدالت و توسعه» در قدرت بوده است، این حکومت از راه‌های دیگری دست به عملیات تروریستی و حذف فیزیکی مخالفان و فعالان سیاسی زده است. ترور فعالان سیاسی و روزنامه‌نگاران در داخل ترکیه و خارج کشور توسط عوامل میت و یا گروه‌های تروریست اسلامی یا منفجر کردن بمب در تجمعات جریانات سیاسی نیروهای چپ از جانب عوامل حکومت اردوغان، از جمله اقدامات جنایتکارانه دیگر در جهت از میان برداشتن مخالفان سیاسی بوده است.
حزب حاکم به رهبری اردوغان، همین قانون اساسی کنونی را نیز زیر پا گذاشت به‌زوری مصونیت برخی نمایندگان پارلمان از حزب دمورکاتیک خلق‌ها لغو کرده و نمایندگان و رهبران آن را به زندان افکنده است.
کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، در گزارش اسفندماه ۹۵ خود، دولت ترکیه را متهم به کشتار وسیع مردم کردستان نمود و اعلام کرد که «در یک سال گذشته با لشکرکشی دولت به شهرها و روستاهای کردستان دو هزار نفر کشته شده و هزاران نفر ناپدید شده‌اند و بخش وسیعی از این منطقه با خاک یک‌سان شده است و ۵۰۰ هزار نفر از ساکنان منطقه نیز آواره شده‌اند.»
یورش به دفاتر حزب دموکراتیک خلق‌ها، روزنامه‌ها و ممنوعیت انتشار بیش از ۱۶۰ رسانه، دستگیری و زندانی کردن ده‌ها هزار نفر و برکناری و اخراج بیش از صدهزار نفر از کارکنان دولت شامل روزنامه‌نگاران، نویسندگان، حقوق‌دانان، معلمان و اساتید دانشگاه‌ها، کادر درمانی و ارتشیان، بخش دیگری از اقداماتی بود که دولت اردوغان برعلیه مخالفانش انجام داد. چندی پیش نیز سازمان گزارشگران بدون مرز نام اردوغان را در لیست ۳۵ رییس دولتی قرارداد که از آن‌ها به‌عنوان دشمنان آزادی مطبوعات نام برده بود. ناکامی دولت اسلامی در ترکیه در حل بحران‌های رو به گسترش سیاسی، اقتصادی و منطقه ای، دلیل رویکرد این دولت به اقدامات جنایتکارانه است. واقعیت این است که دولت اردوغان در پیش‌برد سیاست‌های داخلی و منطقه‌ای با شکست مواجه شده است.
به‌گزارش روزنامه جمهوریت، اخیرا کمال قلیچداراوغلو رهبر بزرگ‌ترین حزب مخالف در پارلمان ترکیه نیز بر این واقعیت صحه گذاشت و اظهار داشت: «تنها دولتی که در سیاست‌های خاورمیانه شکست خورده ترکیه است..» او تاکید کرد: «آمریکا و روسیه در رابطه با «پ ی د» مشترک عمل می‌کنند. ترکیه نتوانسته معادلات جدید منطقه را بفهمد و تحلیل نماید. اردوغان بارها با تاکید گفته بود که ارتش این کشور به منبج وارد می‌شود. اما نه در منبج و نه در رقه نتوانست کاری بکند.» در ادامه قلیچدار، با لحنی تحقیر‌آمیز خطاب به اردوغان و ادعاهای او گفت: «تشکیل منطقه حائل امنیتی چه شد؟ آیا در رابطه با غرب فرات هنوز خط قرمزی برایتان باقی مانده است؟
در حالی که تنش بین سران اتحادیه اروپا و ترکیه بالا گرفته است لیبی ادعا کرده که دولت ترکیه از داعش در لیبی حمایت می‌کند.
دولت رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه، حامی اصلی داعش در لیبی نیز است. به تازگی، سخن‌گوی ارتش لیبی، اعلام کرد که دولت اردوغان از حامیان اصلی تروریسم در لیبی است.
المسماری در گفتگویی مطبوعاتی، ادعا کرد که نیروهای ارتش لیبی توانستند تروریست‌های داعش را در منطقه العمارات در غرب منطقه بنغازی به محاصره در آورند و جنگ با تروریست‌ها در این منطقه رو به پایان است.
او ضمن مبارزه با تروریسم اظهار کرد که تروریست‌های داعش با وجود پشتیبانی‌های بسیار زیاد خارجی در آستانه شکست کامل در لیبی هستند و تاکنون نتوانستند دست‌آورد چندانی در لیبی به دست آورند.
سخن‌گوی ارتش لیبی، هم‌چنین تاکید کرد ترکیه به‌طور رسمی از تروریست‌ها در لیبی حمایت می‌کند به‌طوری که مزدورهای ترک و برخی اتباع نیجریه نیز به همراه تروریست‌های داعش در لیبی حضور دارند.
***
در رابطه با حضور داعش و ارتش ترکیه در سوریه نیز گفته می‌شود زمانی که تانک‌های ترکیه وارد جرابلس شدند، داعشی‌ها شهر را ترک نکردند فقط ریش‌های خود را تراشیدند.
یکی از اعضای داعش به روزنامه ایندیپندنت گفته که این گروه تروریستی حتی اگر در سوریه و عراق نیز شکست بخورد هم‌چنان به حیات خود ادامه خواهد داد. فرج، ۳۰ ساله، یکی از اعضای سابق داعش که در شمال شرق سوریه می‌جنگند، در گفت‌وگویی اختصاصی با ایندیپندنت می‌گوید: «وقتی می‌گوییم داعش ابدی است و هم‌چنان در حال گسترش است شعر نمی‌گوییم یا یک عبارت تبلیغاتی نیست.» فرج با اعلام این‌که داعش قصد دارد قدرت خود را در عربستان سعودی، مصر، لیبی و تونس احیا کند، می‌گوید عاملان داعش در اقصی نقاط دنیا حضور دارند و تعدادشان هم‌چنان در حال افزایش است. فرج هم‌چنین جزئیاتی را از همکاری نزدیک میان داعش ـ ترکیه فاش می‌کند. او که از طریق «واتس آپ» و جایی در خارج از سوریه صحبت می‌کند بدون اعلام نام واقعی خود می‌گوید: «زمانی که برای اولین بار از فرمانده خود شنیدم که داعش در صورت شکست در سوریه و عراق نیز به حیات خود ادامه می‌دهد تصور کردم این سخنان تبلیغاتی و هدفش روحیه دادن به اعضای گروه است یا این‌که آن ها با این سخنان تلاش دارند تا شکست‌های داعش را پنهان کنند. اما خیلی زود متوجه شدم که فرماندهان داعش برای ایجاد پایگاه‌هایی در مناطق دیگری از جهان اقدامات کاملا عملی دارند.»
یکی از فرماندهان داعش در لیبی یک سال پیش به فرج گفته بود که «برای یک عملیات خاص به لیبی می‌رود و دو ماه دیگر باز می‌گردد.»
کاملا روشن است داعش خود را برای روزهای پس از شکست در سوریه و عراق آماده می‌کند. فرج می‌گوید که از آن‌جایی که قدرت‌های جهانی جذابیت داعش و ایدئولوژی این گروه برای کسانی که وضع موجود را غیرقابل تحمل می‌دانند درک نمی‌کنند، قدرت انعطاف‌پذیری آن را دست‌کم می‌گیرند. او می‌گوید: «من فرماندهان و هم‌رزمانم و همین‌طور مبارزه کردن در اعتراض به ظلم و بی‌عدالتی که قبلا تجربه کرده‌ام را دوست دارم.»
فرج اهل روستایی سنی‌نشین در شمال شرق کردنشین سوریه، جایی میان دو شهر «حسکه» و «قامیشلی» است. او که به نسبت دیگر اعضای داعش از تحصیلات بهتری برخوردار است، از دانشگاه حسکه فارغ‌التحصیل شده است. فرج به‌همراه چند تن از اعضای خانواده خود در ۲۰۱۲ به جبهه النصره ملحق شده است. جبهه النصره که به‌عنوان یکی از شاخه‌های القاعده در سوریه شناخته شده، اخیرا اعلام کرده که نام خود را به جبهه فتح الشام تغییر داده و ارتباط خود را با القاعده قطع کرده است. فرج می‌گوید که به‌دلیل اختلافاتی که با داعش پیدا کرد ـ اختلافاتی که تمایلی برای صحبت کردن درباره آن‌ها ندارد ـ دیگر عضو این گروه نیست اما هم‌چنان یکی از حامیان داعش است چرا که عمیقا هدف این گروه را باور دارد. فرج می‌گوید که جذابیت داعش برای او، نه در ایدئولوژی افراطی این گروه که در مکانیزم موثر و سازماندهی شده آنان برای نشان دادن اعتراض است. فرج می‌گوید: «داعش بهترین راه حل برای اصلاح اقدامات نادرست رژیم‌های استبدادی در منطقه است.»
فرج هم‌چنین در این مصاحبه به جزییات رابطه داعش و آنکارا اشاره می‌کند. زمانی که تانک‌ها و خودروهای زرهی ترکیه وارد سوریه شدند به‌نظر می‌رسید که داعش دقیقا می داند ارتش ترکیه در حال پیشروی است و با این حال هیچ مقاومتی در برابر این پیشروی نداشت. این در حالی است که داعشی ها پیشتر در برابر پیشروی کردهای سوریه(نیروهای دموکراتیک سوریه و یگان‌های مدافع خلق) در شهر منبج به شدت مقاومت می کردند؛ به‌طوری که در این درگیری بیش از هزار تن از این گروه ترویستی کشته شدند.
با حمله ارتش ترکیه به سوریه اعلام شد که نیروهای داعش از شهر جرابلس به‌سوی یکی دیگر از پایگاه‌های خود در منطقه الباب عقب‌نشینی کرده اند، اما فرج داستان دیگری برای روایت کردن دارد. او می‌گوید: «زمانی که تانک های ترکیه ای وارد جرابلس شدند من با دوستانم که در این شهر بودند صحبت کردم. در واقع داعشی‌ها جرابلس را ترک نکرده بودند؛ آن‌ها فقط ریش‌های خود را تراشیده بودند!»
فرج هم‌چنین درباره دفاع از شهر تل ابیض در یک سال گذشته نیز ادعای قانع کننده‌ای مبنی بر هم‌دستی داعش و ترکیه دارد. تل ابیض یکی از گذرگاه‌های میان ترکیه و داعش بود که برای تروریست‌ها اهمیت بسیاری داشت. در تابستان ۲۰۱۵ کردهای سوریه با حمایت هوایی ایالات متحده از شرق به‌سمت غرب در حال پیشروی بودند و این شرایط دفاع از شهر را برای داعش دشوار کرده بود. فرج یکی از ۱۵۰ عضو داعش بود که در برابر حملات کردها مقاومت می‌کرد. او می‌گوید: «در آن دوره ترکیه حمایت‌های زیادی از داعش کرد. وقتی من در ماه می ۲۰۱۵ در تل ابیض بودم، تسلیحات و مهمات زیادی را بدون هیچ مانعی از ماموران مرزی دریافت می‌کردیم.»
کردهای سوریه مدت‌هاست که ترکیه را به حمایت از داعش متهم می‌کنند، اما این نخستین بار است که یکی از اعضای داعش به صراحت این مسئله را تایید می‌کند. این در حالی است که دولت ترکیه بارها این اتهامات را رد کرده است. فرج که به‌عنوان یک عرب سنی از منتقدان ترکیه و کردهای سوریه است، تاکید می‌کند رجب طیب اردوغان را دوست ندارد اما به اعتقادش او هرچه که هست بهتر از دیکتاتورهای عرب است.
فرج می‌گوید که اردوغان با ترغیب کردها به جنگ در ترکیه و کشاندن این جنگ به مرزهای سوریه و هم‌چنین با حمایت داعش و روانه کردن آنان به سوریه مسئول ویرانی سوریه است.
داعش پس از سوریه و عراق به کجا خواهد رفت؟
گروه داعش پس از ناکامی‌های خود در سوریه و عراق اکنون لیبی را به‌عنوان مرکزی برای بازیابی قدرت با هدف جبران شکست‌های خود انتخاب کرده است.
داعش طی ماه‌های اخیر با چند شکست پی در پی در سوریه و عراق روبه‌رو شد. از یک سو نیروهای داعش شکست سنگینی از طرف نیروهای مردمی و ارتش عراق در شهر الرمادی متحمل شدند و از سوی دیگر در بسیاری از مناطق راهبردی سوریه نیز ارتش این کشور و هم‌یپمان آن توانستند ضربه‌های کمرشکنی را به این گروه وارد کنند. اکنون نیز دیر و یا زود از موصل رانده خواند شد. اما بی‌تردید داعش و پشتیبانان آن هر اندازه که در عراق، سوریه با شکست روبه‌رو شود، به‌همان میزان برای بازیابی قدرت خود در دیگر مناطق تلاش خواهد کرد.
این گروه اکنون با توجه موقعیت مناسب لیبی، نبود دولت و ارتش سراسری برای انتقال نیروهای خود به این کشور تلاش کند. چرا که لیبی برای دامن زدن به خطر تروریسم جهانی، مکان بسیار مناسبی است و ابزارهای داعش هم در آن یافت می‌شود.
اکنون شهر ساحلی سرت لیبی که از جایگاه راهبردی و ساختار قبیله‌ای منسجمی برخوردار است به نخستین پایتخت داعش در خارج از سوریه و عراق تبدیل شده است.
روزنامه نیویورک تایمز نوشت: هنگامی که پرچم داعش یک سال پیش در ساحل شهر سرت برافراشته شد این مساله فقط یک ضربه به‌گروه های مسلح داخلی این کشور بود که تلاش می‌کردند خود را در این شهر مطرح کنند، اما اکنون اوضاع فرق کرده و شهر سرت به مستعمره داعش در لیبی تبدیل شده است. تروریست‌ها از دیگر کشورها راهی این شهر شدند. سرت به قبله‌گاه فرماندهان و نیروهای شکست خورده و فراری داعش در عراق و سوریه تبدیل شده است. این افراد پس از حمله‌های هوایی و زمینی نیروهای عراق و سوریه به آنان، اکنون سوریه و عراق را به قصد لیبی ترک می‌کنند.
پایگاه خبری الوفد مصر هم نوشت: تردیدی نیست که تلفات مادی و انسانی که داعش در عراق و سوریه متحمل شده سبب شد تا این گروه تلاش کند مرکز فعالیت خود را از سوریه و عراق به دیگر کشورهای بحران زده منتقل کند. این گروه لیبی را انتخاب کرده است. زیرا این کشور ضعیف و هرج و مرج در آن حاکم است.
به‌نوشته پایگاه خبری الوفد، اوضاع ناگوار لیبی فرصتی را برای داعش فراهم کرده است تا هدف‌های خود را محقق سازد و از شرق این کشور در کشورهای مغرب عربی و از شمال آن در کشورهای اروپایی و از جنوب در آفریقای مرکزی دامنه نفوذ خود را گسترش دهد و با اتحاد با گروه تروریستی بوکوحرام در چاد و نیجریه هم پیشروی کند. این گروه تلاش می‌کند با بازسازی خود در لیبی شکست‌های خود در سوریه و عراق را جبران کند. با توجه به این‌که لیبی از منابع مالی و انسانی برخوردار است داعش با کمک قطر و ترکیه از راه دریایی و هوایی به سرعت نیروهای خود را به این کشور منتقل کرد. گزارش‌ها شورای امنیت نشان از این دارد که ۸۰۰ تن از عناصر داعش از سوریه به منتقل شده‌اند.
به‌نوشته پایگاه الوفد، با توجه به این که لیبی در مرکز خاورمیانه، آفریقا و اروپا قرار گرفته است برای داعش از اهمیت راهبردی برخوردار است. حضور داعش در آن فرصت بی‌مانندی را برای گسترش خلافت مورد ادعای آن را فراهم می‌کند. شهر سرت که در ۴۵۰ کیلومتری شرق طرابلس قرار دارد برای داعش از اهمیت بالایی برخوردار است. این شهر در نزدیکی مناطق نفت خیز اصلی و پالایشگاه‌های شرق لیبی قرار دارد که هلال نفتی لیبی نامیده می‌شود. افزون بر این سرت در نزدیکی سواحل ایتالیا قرار دارد و داعش می‌تواند از آن‌جا به سوی کشورهای اروپایی هم منتقل شود. به‌همین سبب است که داعش شهر سرت را کم اهمیت‌تر از شهر الرقه سوریه ندانسته است. از این‌رو، داعش برای به کنترل در آوردن سواحل لیبی در خلیج سرت تلاش می‌کند.
به‌نوشته الوفد، «پاتریک بریور» تحلیل‌گر امور مبارزه با تروریسم بر این باور است که شاخه داعش در لیبی بسیار نگران‌کننده است. داعش از پایگاه خود در لیبی همه تحرک‌های خود را در شمال آفریقا مدیریت می‌کند.
به‌نوشته نیویورک تایمز، رسیدن داعش به شهر سرت و انتخاب این شهر به‌عنوان پایتخت مسئله‌ای خطرناک است. این گروه در منطقه دورتر از حوزه نفوذ خود در عراق و سوریه چالش آفرین شده است. هدف این گروه افزایش نفوذ و دامنه عملیات در مناطقی فراتر از عراق و سوریه است. سرنگونی هواپیمای روسیه در سینا و دامن زدن به‌اقدام‌های تروریستی در پایتخت فرانسه، حمله به گارد ریاست جمهوری تونس، ترور فرماندهان امنیتی و استاندار عدن و…، همگی گویای این مسئله است.
به‌نوشته پایگاه خبری الوفد، از دلایلی که سبب شد داعش لیبی را برای فعالیت خود انتخاب کند قلمرو گسترده و موقعیت جغرافیایی راهبردی آن است که بر مصر، الجزایر، چاد، سودان و نیجر و تونس مشرف است. افزون بر این، ثروت بالای این کشور و نبود دولت قدرتمند در این زمنیه موثر است.
به‌نوشته روزنامه الشروق الجزایر، گروه داعش در لیبی با تکیه بر دستاوردهای مادی خود که از راه قاچاق مواد مخدر، چپاول ثروت‌های نفتی به آن دست می‌یابد برای یارگیری از تبعه‌های کشورهای گوناگون استفاده می‌کند و با سوء‌استفاده از شرایط ناگوار اجتماعی و اقتصادی این افراد را به خود جذب می‌کند.
به‌گزارش روزنامه العرب چاپ لندن، مجموعه‌ای از عوامل سبب شده است تا گروه داعش در لیبی گسترش پیدا کند مسائلی مانند وجود ۲ دولت، ارتش و پارلمان موازی و اختلاف میان اعضای آن‌ها، وجود عناصر تندرو متمایل به داعش، وجود منابع مالی نظیر نفت، سرگرم بودن کشورهای همسایه مثل تونس، الجزای، سودان و تونس به چالش‌های داخلی است. این مسائل زمینه را برای فعالیت داعش در لیبی فراهم کرد.
روزنامه وال استریت ژورنال، شمار عناصر داعش در لیبی را ۵ هزار تن بر آورده کرده است.
تحلیل‌گران دور از ذهن نمی‌دانند که داعش به منطقه هلال نفتی لیبی یورش برد. این گروه دست‌یابی به نفت را یکی از مهم‌ترین منابع تامین مالی خود در سوریه و عراق می‌داند و برای تکرار چنین کاری در لیبی هم تلاش می‌کند.
به‌نوشته روزنامه العرب، ریچارد هاینبرگ پژوهشگر آمریکایی گفته است لیبی از نظر راهبردی برای داعش که به‌دنبال تولیدات نفتی است کم اهمیت‌تر از عراق و سوریه نیست. بنابراین داعش در لیبی برای دست‌یابی به منابع نفتی همان رویکردی را به کار می‌برد که پیش از این تاسیسات نفتی عراق به‌کار بست.
داعش در دو شهر سرت و درنه حضور قوی‌تری نسبت به سایر مناطق لیبی دارد. برای بررسی حضور داعش در سرت، باید به مراحل عقب‌تر تاریخ جدید لیبی و به زمان اعتراضات مردمی بازگشت. هسته‌‌های سلفی جهادی در سرت ابتدا تحت نام «انصار الشریعه لیبی» از دو باب به این شهر نفوذ کردند: باب اول: تامین امنیت شهر و باب دوم انجام امور انسان‌دوستانه و اجتماعی و ارائه خدمات اساسی به مردم شهری که هم‌چنان از پیامدها وآثار درگیری‌های قذافی رنج می‌بردند.
فعالیت‌های اجتماعی انصار الشریعه در سرت و پیدا کردن وجهه قابل قبول نزد بخشی از مردم این شهر، فضایی برای آن‌ها فراهم آورد تا با مردم و جوانان ارتباط گرفته و آن‌ها را جذب نمایند. به‌ویژه جوانانی که احساس شکست از نیروهای متخاصم می‌نمودند و دنبال انتقام گرفتن از نیروهای مخالف خود بودند. مسئله دیگری که به قبول انصار الشریعه در سرت کمک کرد، این بود که این گروه در شعارهای خود به اعتراضات مردمی تکیه نکرده و محور تبلیغات خود را بر خطاب دینی جهادی که فراتر از مسائل داخلی است، قرار دادند. هم‌چنین انصار الشریعه آن‌قدر که به وضع کنونی شهروندان سرت در عدم تعارض‌شان با شریعت توجه می‌نمود، بر تمایلات سیاسی و یا تاریخ قبل از انقلاب آن‌ها اهتمام نداشت.
این مسئله به جایی رسید که چهره‌های معروف نظام سابق از طریق اعلان توبه و بیعت با انصار الشریعه توانستند با آزادی کامل به عرصه بازگشته و اقدام به فعالیت کنند. اظهارات احمد قذاف الدم پسر عموی قذافی و از ارکان نظام سابق در حمایت از داعش موید این مطلب است.
در مقابل جریان‌های جهادی لیبی که امروز تحت پرچم داعش هستند به دنبال یک بستر قبیله‌ای و مردمی برای ایجاد جای پا با هدف تمرکز، سازماندهی و جذب عناصر جدید بودند که پیوندشان با عناصر قذافی این امکان را برای آن‌ها فراهم کرده است.
اشتراک منافع داعش و هواداران قذافی به اضافه فضای خالی امنیتی ایجاد شده پس از سقوط نظام در لیبی، باعث گردید تا شهر سرت، زادگاه قذافی به مکانی مستعد برای ایجاد و رشد داعش در لیبی تبدیل گردد.
از بعد زمانی و پس از شکل گیری ائتلاف هواداران قذافی- انصار الشریعه در سرت، حلقه دوم داعش با مهاجرت تعدادی از نیروهای سلفی جهادی از کشور مالی به لیبی(پس از دخالت نظامی فرانسه) و استقبال از آن‌ها در سرت و ایجاد پوشش‌های لازم ایجاد شد. حلقه سوم نیز با پیوستن تعدادی از عناصر جهادی از الجزایر، سودان و تونس کامل گردید.
شهر دیگری که داعش در آن حضور جدی دارد، شهر دِرنه است. درنه در ۲۵۰ کیلومتری شهر بنغازی سابقه طولانی در اقدامات شبه نظامی دارد و این موضوع حتی به پیش از سقوط قذافی در سال ۲۰۱۱ باز می‌گردد. تبدیل درنه به پایگاه افراط‌گرایی و تروریسم نتیجه اشاعه و رسوخ اندیشه‌های سلفی جهادی در دهه‌های گذشته بوده است. تا سال ۲۰۱۲ درنه کاملا از کنترل دولت طرابلس خارج شده بود و در اختیار تعدادی از گروه‌های مسلح بود. در کنار نبود دولت مرکزی، باز بودن مرزها جهت ورود هزاران تروریست اسلامی برای گذراندن دوره‌های نظامی در پایگاه‌هایی که در لیبی احداث شده بود و سپس اعزام به سوریه، زمینه اشاعه بیش از پیش اندیشه‌های افراط گرایانه را در لیبی و از جمله درنه فراهم کرد.
به غیر از دو شهر یاد شده، داعش در برخی مناطق چون بنغازی و طرابلس نیز به‌صورت پراکنده حضور دارد.