شکست کودتای نظامی ترکیه تجزیه‌وتحلیل‌های فراوانی را در یک ماه اخیر در پی داشته است اما بهبود روابط ایران و ترکیه پس از کودتا، اهمیتی کمتر از خود این کودتا نداشته است. ….

انتخاب:
نشنال اینترست نوشت: شکست کودتای نظامی ترکیه تجزیه‌وتحلیل‌های فراوانی را در یک ماه اخیر در پی داشته است اما بهبود روابط ایران و ترکیه پس از کودتا، اهمیتی کمتر از خود این کودتا نداشته است. بااین‌حال کمتر تحلیلگری به ابعاد این تغییر رویکرد پرداخته است.  اگرچه که این بهبود در روابط دو کشور، تماماً ناشی از شکست کودتا در ترکیه نبوده است اما نمی‌توان منکر اهمیت این اتفاق و موضع‌گیری ایران در مورد کودتا، در تغییر رویکرد دو کشور همسایه شد. این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که ایران همچون متحدش روسیه حامی بشار اسد در سوریه است که روابط بسیار پرتنشی با ترکیه داشته است.غیر از کودتای اخیر عوامل متعددی در دوستی مجدد ایران و ترکیه دخیل بوده‌اند:

۱-     اول آنکه ترکیه در چند ماه اخیر دریافته است به‌جای اسد باید بر روی مشکل بزرگ‌تری به نام داعش تمرکز کند. ترکیه پس از تشدید حملات تروریستی داعش به‌ویژه حمله اخیر به فرودگاه آتاتورک استانبول بیشتر از قبل به این مسئله پی برده است. وجود داعش باعث شده تا ایران و ترکیه به این نتیجه برسند که باید با اتخاذ یک استراتژی روشن و هماهنگ بر روی مبارزه با این تهدید متمرکزشده و همکاری کنند؛ بنابراین بشار اسد به یک مشکل ثانویه برای ترکیه تبدیل شد. تغییر موضع ترکیه در قبال رژیم اسد از اظهارات بینالی ییلدیریم، نخست‌وزیر ترکیه در تاریخ ۱۳ ژوئیه آشکار بود که گفت “من مطمئن هستم که روابط [ما] با سوریه به حالت عادی بازمی‌گردد، ما به سوریه نیاز داریم. ما روابط خود را با اسرائیل و روسیه به حالت عادی بازگرداندیم. من مطمئن هستم که روابط ما با سوریه نیز به حالت عادی بازخواهد گشت.” این تغییر در موضع ترکیه راه را برای بهبود روابط با ایران گشود.

۲-    نکته دیگری که در نزدیکی ایران و ترکیه مؤثر بوده مسئله شورشیان کرد است که به علت مناقشات اخیر میان ترکیه و ایران مجال بیشتری برای فعالیت پیداکرده بودند. هرگونه فعالیت جدایی‌طلبانه از سوی هر دو کشور محکوم است.

۳-    نکته سوم این است که پس از توافق اتمی ایران و برطرف شدن موانع از سوی مجامع بین‌المللی و اتحادیه اروپا و ایالات‌متحده آمریکا بازارهای ایران برای ورود سرمایه‌های خارجی بازشده و ترکیه نیز علاقه‌مند به افزایش روابط اقتصادی خود با ایران است. همچنین با برطرف شدن این تحریم‌ها ترکیه می‌تواند بدهی‌های خود را به ایران پرداخت کند و در آینده نیز برای خرید نفت و گاز از ایران و همکاری در سایر حوزه‌های انرژی برنامه‌ریزی کند. ترکیه به‌طور سنتی حدود یک‌چهارم از نفت و حدود یک‌پنجم از گاز خود را از ایران خریداری می‌کند. پیش‌بینی می‌شود لغو تحریم‌ها، موجب سه برابر شدن حجم تجارت بین دو کشور تا مرز ۳۰ میلیارد دلار در دو سال آینده خواهد شد.

تمام موارد فوق‌الذکر در حال سوق دادن دو کشور به نزدیک شدن بود که ماجرای کودتای اخیر در ترکیه رخ داد و موضع مثبت ایران، انگیزه لازم را برای تغییر در روابط دو کشور ایجاد کرد. رهبران ایران واقعاً نگران این هستند که یک کودتای موفق نه‌تنها ترکیه بلکه تمامی منطقه را بی‌ثبات کند و عواقب زیانباری برای خود ایران در پی داشته باشد. این نگرانی از اقدام محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در طول شب از کودتا روشن می‌شود که برای افزایش روحیه دولت ترکیه حداقل چهار بار با همتای ترک خود در آن ساعات سرنوشت‌ساز تماس تلفنی داشت.