مینیاتورهای صفوی و چادر قاجار در نیویورک

در چارچوب هفته هنر آسیا در شهر نیویورک برای نخستین بار مینیاتورها و برگه هایی از شاهنامه به همت خانم فرانچسکو گلوی (Francesca Galloway) به معرض نمایش گذاشته شد. ….

بی بی سی
پانته آ بهرامی روزنامه نگار در نیویورک:

او که از دهه ۷۰ میلادی بعنوان متخصص هنرایرانی و هندی در لندن شهرت دارد، نقاشی های هفته هنر اسلامی لندن را با خود برای اولین بار به نیویورک آورد. این مجموعه شامل نقاشی ها و دست نوشته‌هایی از قرون ۱۶ و ۱۷ میلادی است.

دست نوشته‌هایی که در زمان شاه اسماعیل دوم و شاه عباس اول خلق شده است و همچنین صفحاتی از دو شاهنامه مهم که در شیراز و قزوین کار شده است. سبک نقاشی های فردی اوائل قرن ۱۷ ایران در هند نیز احساس می شد. مینیاتور “جوانی در جامه ایرانی” به همین دوران برمی گردد که در کلکسیون شخصی یک آلمانی تا اوائل قرن بیستم نگهداری می‌شد. هنرمند خالق اثر تلاش دارد که از سبک رضا عباسی تقلید کند. گلوی در این باره می گوید: “خوشحالیم که توانستیم این آثار مینیاتور را که در دوران شاه اسماعیل دوم و شاه عباس اول کار شده بود و تا بحال عمدتا نزد یک مجموعه دار نگهداری می شد، را به نیویورک بیاوریم.”

یک برگ شاهنامه نیز در این مجموعه وجود دارد که ده صفحه دیگر آن درموزه دانشگاه هاروارد نگهداری می شود.

این نقاشی به دلیل اندازه آن و کیفیتش اهمیت ویژه ای دارد، نقاشی در دوران صفوی در ۱۵۸۰ تا ۱۵۹۰ به اوج خودش رسید.
مویه اسکندر بر مرگ دارا
یکی از آثار دیگرمینیاتور در پیوند با جنگ دارا پادشاه ایران با اسکندر و مویه اسکندر بر مرگ داراست. اسکندر چهار بار با دارا جنگ کرد و سپاه او را شکست داد. بالاخره دارا گریخت و از سوی وزیرانش که قصد جانش را داشتند مجروح و بیهوش شد. زمانی که اسکندر برسر پیکر نیمه بیهوش او آمد، دارا به او گفت، از پادشاهی من پند بگیر، با داشتن سرباز و سلطنت شکست ناپذیر، امروز زمین خورده و رانده، تنها و بی کس مانده‌ام.

اسکندر وقتی سخنان دارا را شنید، بشدت بر او گریست.

اسکندر با پیشنهاد دارا با دختر او روشنک ازدواج کرد.

خانم گلوی درمورد این نقاشی می گوید: “این مینیاتور که با جوهر، آبرنگ و طلا بر روی کاغذ کارشده است، یکی از بیشترین موضوعاتی است که در قرن ۱۶ از شاهنامه نقاشی شده است. این متن از یک دستنویس کامل شده بین سالهای ۹۹۸ تا ۱۵۵۰ میلادی توسط کاتب نسخه‌های خطی قطب الدین ابن حسن آل تونی کار شده است که ۲۴ نقاشی به سبک دوران صوفیه در این دوره از آن باقی مانده است. این دست نویس متعلق به حلقه کوچکی است که دوران سخت بین دوران شاه تهماسب (۱۵۶۷-۱۵۲۴) و دوران شاه عباس (۱۶۲۹-۱۵۸۷) را می گذراندند.”

“مینیاتورحاوی فیگورهای بلند وتاریک، ارتفاعات و صخره‌های بنفش رنگ است. درحالیکه سبک آن با پایتخت آن زمان قزوین نزدیکی دارد، اما احتمال می رود که بخاطر کیفیت آن در مشهد تولید شده‌باشد، جاییکه ابراهیم میرزا حاکم وقت یک آتلیه بین سالهای ۱۵۵۶ تا ۱۵۶۵برای تولید کپی هفت اورنگ جامی بنیان نهاد.”

خیمه دوران قاجار در موزه کلیوند
خانم گلوی یک خیمه منحصر به فرد دوران محمد شاه قاجار را که در سالهای ۱۸۳۴ تا ۱۸۴۸ در ایران حکومت می کرد را نیز به موزه کلیولند در آمریکا فروخت.

ارتفاع خیمه سه متر و نیم وعرض آن ۴ متر است. این خیمه که در رشت ساخته شده است، تنها خیمه موجود در موزه‌های آمریکاست و از پشم و ابریشم بافته شده است.


گلوی در این مورد می گوید: “بخش داخلی این خیمه از گلدوزی های رنگین مملو از پشم و ابریشم و قلاب دوزی های زنجیره‌ای از طناب و چرم پوشیده شده است. سقف چادر بطورکامل حفظ شده است. سراسر این خیمه چشم نواز با نقاشی‌هایی از گل و پرنده‌های نایاب پوشانده است. بخش بیرونی چادراز بافت ساده کتان، چرم و طناب ساخته شده است. هفت تا ازچهارده پنل آن یک نیم دایره را شکل داده است، بطوریکه بازدیدکنندگان می توانند از داخل به دیدن آن بشتابند ودر محاصره پرندگان و شکوفه‌ها قرار گیرند.”

هر پنل دیواری با گلدانی مملو ازگل‌ها و پرندگان در تلی از شکوفه‌های انگور تزیین شده است. سقف نیز از همان پرندگان مشابه و دو شاخه شکوفه پوشیده شده است. برعکس بخش خارجی سقف از کتان درست شده است.

گلوی معتقد است چادرهای دوران قاجار بسیار کمیاب و نادر هستند حتی نایاب تراز چادرهای دوران عثمانی. وی ادامه می دهد: “این چادر دست ساز در وضعیت بسیار خوبی است. در این چادر نوشته‌های سلطنتی پیدا شده که از این طریق متوجه شدیم که این اثر متعلق به دوران محمد شاه است. ” بازدید کنندگان می توانند به داخل خیمه بروند و زیبایی های آنرا از داخل تماشا می کنند. این خیمه تا ماه ژوئن امسال در موزه کلیولند آمریکا در معرض دید علاقمندان است. هفته هنر آسیا در ماه مارس در نیویورک و هفته هنر اسلامی در ماه آوریل در لندن برگزار شد.

متاسفانه بخش دیدگاه‌های این مطلب بسته است.