فرج‌الله سلحشور؛ از آتش زدن سینما تا فیلمسازی مذهبی
“من جزو کسانی بودم که قبل از انقلاب سینما آتش زدم و متأسفانه بعد از انقلاب برای همان سینماها موزه درست شد و هنوز هم از آنها حمایت می‌شود.” ….
بی بی سی:
فرج‌الله سلحشور، بازیگر و کارگردان ایرانی، بر اثر بیماری سرطان ریه در تهران درگذشت. او که هنگام مرگ ۶۳ ساله بود، شهرتش را با بازی در فیلم “توبه نصوح”، ساخت سریال‌های مذهبی برای تلویزیون و همچنین اظهارات جنجالی‌اش علیه سینمای ایران به دست آورد.
سلحشور در ابتدا اخبار مربوط به بیماری سرطان خود را تکذیب می‌کرد، اما در گفت‌وگویی در فروردین ۱۳۹۴ با اعلام ابتلا به سرطان، گفت: “در راه اعتلای سینمای ایران حرص زیادی خوردم.” او معتقد بود که سینمای ایران، “الحادی” است و باید مبانی آن اسلامی شود.
از آتش زدن سینما تا ورود به سینما
فرج‌الله سلحشور (سلحشورنیا) سال ۱۳۳۱ در قزوین به دنیا آمد. او پیش از انقلاب در نمایش‌های مذهبی مساجد بازی می‌کرد، اما شدیدا مخالف سینمای آن روزهای ایران بود.
آقای سلحشور سال ۱۳۹۱ در اختتامیه جشنواره “شعر و سرود انقلاب” در یکی از فرهنگسرای تهران گفت: “من جزو کسانی بودم که قبل از انقلاب سینما آتش زدم و متأسفانه بعد از انقلاب برای همان سینماها موزه درست شد و هنوز هم از آنها حمایت می‌شود.”
فرج الله سلحشور پس از انقلاب وارد حوزه هنری شد. او در دهه شصت در فیلم‌های از رسول ملاقلی‌پور (سقای تشنه لب)، محمدرضا هنرمند (گورکن) و مجتبی راعی (انسان و اسلحه) به ایفای نقش پرداخت، اما عمده شهرت وی در این دهه، مدیون بازی در فیلم “توبه نصوح” (۱۳۶۱) به کارگردانی محسن مخملباف بود که مضمونی مذهبی داشت.
او بعدها درباره این فیلم گفت: “آن روزها واقعاً انگیزه‌مان این بود که فیلمسازی اسلامی را راه بیندازیم.”
آقای سلحشور پس از خروج از حوزه هنری، در فیلم کوتاه “نخلستان تشنه” به کارگردانی محمد نوری‌زاد، روزنامه‌نگار و مستندساز، بازی کرد، اما پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸، منتقد نوری‌زاد شد.
فرج الله سلحشور در مصاحبه‌ای گفت: “نوری‌زاد هم مثل مخملباف پس از مدتی به اصل خود بازگشت. اینها نتوانستند پس از ۳۰ سال انقلاب رسوبات انحرافی خود را از درون خود بیرون بریزند.”
ساخت سریال‌های مذهبی برای تلویزیون
فرج الله سلحشور در اوایل دهه هفتاد، نمایش “ایوب پیامبر” را کارگردانی کرد و بازی در نقش ایوب را خود بر عهده گرفت: “ما آن زمان یک کشور جنگ‌زده بودیم و به همین دلیل صبر یکی از نیازهای‌مان بود و حضرت ایوب هم سمبل صبر است.” او سپس این نمایش را به صورت یک مجموعه پنج قسمتی برای تلویزیون ضبط کرد و به این ترتیب وارد صدا و سیما شد. سلحشور ساخت سریال‌های مذهبی برای تلویزیون را با کارگردانی مجموعه “مردان آنجلس” در سال ۱۳۷۵ ادامه داد. این سریال بر اساس داستان “اصحاب کهف” ساخته شده بود. سلحشور در سال ۱۳۷۸ نیز نسخه سینمائی این سریال را ساخت. او در دهه هشتاد پروژه بزرگ‌تری را کلید زد و سریال ۴۰ قسمتی “یوسف پیامبر” را برای تلویزیون نوشت و کارگردانی کرد. این سریال یکی از پرهزینه‌ترین تولیدات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شد، اما سلحشور پس از اتمام پخش این سریال گفت: “مسؤولان تلویزیون نظر مثبتی به سریال یوسف پیامبر نداشتند و این سریال را در مقایسه با سریال‌های دیگر ضعیف و ابتدایی می‌دانند.” یک فیلم سینمایی نیز بر اساس این سریال ساخته شد اما از سوی تماشاگران استقبال نشد.
دو پرونده قضائی علیه سلحشور
دادگاه کارکنان دولت در سال ۱۳۸۹ سلحشور را محکوم کرد که به خاطر کپی‌برداری از کتاب و فیلمنامه دو جلدی “یوسف صدیق” اثر شهاب‌الدین طاهری، ۲۰ درصد از “حقوق مادی و معنوی” نگارش فیلمنامه و ساخت “یوسف پیامبر” را به آقای طاهری بپردازد. دو سال بعد، سلحشور طی یک نشست خبری اعلام کرد که از اتهام سرقت فیلمنامه این سریال تبرئه شده است.
در اواخر دهه هشتاد، پرونده دیگری نیز علیه سلحشور در دستگاه قضائی ایران با شکایت خانه سینما به جریان افتاد. این شکایت پس از آن صورت گرفت که سلحشور “بخش اعظم خانه سینما” را به “بی‌بند و باری” متهم کرد. خانه سینما در آن زمان حدود چهار هزار و پانصد نفر عضو داشت.
با این حال، دادگاه عمومی جزایی تهران، سلحشور را به جرم توهین به اعضای خانه سینما فقط به پرداخت “چهار هزار تومان” جزای نقدی محکوم کرد.
فرج الله سلحشور در پشت صحنه سریال یوسف پیامبر
“فاحشه‌خانه” خواندن سینمای ایران
حملات سلحشور به سینمای ایران وقتی با واکنش گسترده روبه‌رو شد که در سال ۱۳۹۰ او با انتقاد از تلاش یک تهیه‌کننده برای دعوت از آنجلینا جولی، هنرپیشه پرآوازه هالیوود به ایران، گفت که سینمای ایران “فاحشه‌خانه” است.
سلحشور در گفت‌وگو با خبرگزاری پانا ادامه داد: “هنرپیشه‌های زن ایران خودشان یک پا آنجلینا جولی هستند و سینمای ایران باید هم برای ادامه فعالیت خود فاحشه بین‌المللی بیاورد.” در واکنش به این اظهارات، پنج بازیگر زن ایرانی با انتشار نامه‌ای خطاب به سلحشور نوشتند: “ای کاش لطف کنید سینمایی را که خجالت می‌کشیم بگوییم شما را یاد کجا می‌اندازد به حال خود رها کنید.”
به دنبال این اعتراض، سلحشور با اشاره به یک ضرب‌المثل ایرانی گفت: “من چوبی را برداشته بودم که بعضی‌ها را ناراحت کرده بود و واکنش نشان دادند.”
اما رخشان بنی اعتماد، کارگردان ایرانی با انتشار یادداشتی در پاسخ به سلحشور نوشت: “چوب را باید بر فرق فضای فرهنگی و هنری کوبید که زمانه را به نفع بردن و خوردن و بزرگ‌نما شدن آدم کوتوله‌ها گردش داده است که با دهان گشاد و نظر تنگ، دنیا را از زاویه عقل نارس و امیال سرکوب شده‌شان می‌بینند.” برخی دیگر از بازیگران، کارگردانان و هنرمندان نیز به این سخنان سلحشور اعتراض کردند.
چندی بعد، جهانگیر الماسی، بازیگر، در مراسم “نکوداشت ۳۳ سال فعالیت هنری سلحشور” در این باره مدعی شد: “معرفتی که در کلام فرج‌الله سلحشور در پاسخ به آنجلینا جولی بود، وی را تحت تأثیر قرار داد و باعث شد که او [آنجلینا جولی] حتی در بازی کردن در فیلم‌هایش تغییر نگاهی داشته باشد.”
سلحشور چند بار دیگر نیز به سینمای ایران تاخت. او در گفت‌وگویی سینمای ایران را به “فاضلاب” تشبیه کرد که اگر “بچه‌مسلمان ها” هم وارد آن شوند “بعد از چند وقت بوی لجن بر می‌دارند و خودشان هم لجن می‌شوند.” شخصیت های سینمایی، به تدریج، کمتر به این گونه سخنان او واکنش نشان دادند. مهناز افشار در گفت‌وگویی تأکید کرد: “در کل حرف‌های آقای سلحشور را خیلی جدی نمی‌گیرم.” و پرویز پرستویی نیز گفت: “فحش‌های سلحشور باد هواست.”
انتقاد از تلویزیون
فرج الله سلحشور در سال‌های پایانی عمرش علاوه بر سینمای ایران، حملاتش به صدا و سیما نیز تندتر می‌شد. او که قصد داشت سریالی را بر اساس زندگی حضرت موسی، پیامبر یهودیان، در دست‌کم هفتاد قسمت بسازد، در یکی از آخرین گفت‌وگوهای خود اعلام کرد که از صدا و سیما و دستگاه‌های دولتی برای همکاری در ساخت این سریال “ناامید” شده و شماره حسابی را برای “کمک‌های مردمی” در زمینه ساخت این سریال در نظر گرفته است.
آقای سلحشور درباره این سریال گفته بود: “نگاه ما در فیلمنامه موسی، ضدصهیونیسم و ضدامپرالیسم است که این نگاه به نفع اسرائیل، صهیونیست و یهود نخواهد بود.” او همچنین تصمیم داشت که زندگی خدیجه، همسر پیامبر اسلام را نیز به تصویر بکشد.
نزدیکی به آیت‌الله خامنه‌ای و حمایت از احمدی‌نژاد
فرج‌الله سلحشور به آیت‌الله خامنه‌ای نزدیک بود و به مناسبت‌های مختلف به دیدار رهبر جمهوری اسلامی می‌رفت. آیت‌الله خامنه‌ای در سال ۱۳۷۰ در دیدار با اعضای “مجمع نویسندگان مسلمان” درباره “ایوب پیامبر” ساخته فرج‌الله سلحشور گفت: “من که آخوندم و این همه در زندگی پیامبران مطالعه کرده‌ام، بعد از این نمایش، معرفت و ارادتم به حضرت ایوب بیشتر شد.”
همچنین آیت‌الله خامنه‌ای در سال ۱۳۸۸، در دیدار فرج الله سلحشور و دیگر عوامل تولید سریال “یوسف پیامبر” گفت: “ایرادهایی که به این مجموعه گرفته شد یا صحیح نبود و یا آن‌قدر اهمیت نداشت که بخواهد به این کار بزرگ، خدشه‌ای وارد کند.”
فرج‌الله سلحشور در جریان دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران از محمود احمدی‌نژاد حمایت کرد و او را “مالک اشتر زمان” خواند. احمدی‌نژاد در روزهای پایانی عمر سلحشور در بیمارستان به عیادت او رفت.
آقای سلحشور درباره “رستاخیز” فیلم بحث‌برانگیز سال‌های اخیر با موضوع “عاشورا” به کارگردانی احمدرضا درویش گفته بود که این فیلم “در جهت اهداف حوادث سال ۸۸” ساخته شده است. این درحالی است که به گفته خود سلحشور، او فیلم “رستاخیز” را ندیده بود.
متاسفانه بخش دیدگاه‌های این مطلب بسته است.