رأی دادگاه جنائی در کویت به اینکه گروهی بیست و چهار نفره در این کشور برای ایران و حزب الله لبنان جاسوسی می‌کرده و به دنبال توطئه برای به خطر انداختن امنیت کشور بوده اند، پرسشهای زیادی برانگیخته و از پرونده ای پیچیده و معماگونه حکایت می کند. ….

مهرداد فرهمند / بی‌بی‌سی، قاهره:
متهم ردیف اول پرونده که کویتی است و متهم ردیف بیست و سوم که ملیتش ایرانی اعلام شده اما فراری است، به اعدام محکوم شده اند و بقیه محکومان به مجازات از شش سال زندان تا حبس ابد.
اسامی محکومان کویتی اعلام شده اما نام متهم ایرانی که اکنون غیابا به اعدام محکوم شده از همان آغاز محاکمه سری مانده، در حالی که رویه محاکم این است که نام متهم حتی اگر در طول دوره تحقیق فاش نشود، پس از صدور حکم اعلام عمومی شود.
گروهی که در کویت محکوم شدند به هسته عبدلی مشهورند، این نام از مزرعه ای در نزدیکی مرز کویت و عراق گرفته شده که سیزدهم اوت (بیست و دوم مرداد)‌ گذشته، نیروهای امنیتی کویت طی عملیاتی در آن مقادیر زیادی اسلحه و مهمات و دستگاههای شنود و دیگر افزارهای دارای کاربرد نظامی و تجسسی را که زیر زمین و در خانه های این مزرعه پنهان شده بود کشف کردند.
عملیات با حضور مسئولان رده بالای امنیتی انجام گرفت و تصویربرداری و از تلویزیون پخش شد و وزارت کشور اعلام کرد که در این مزرعه شصت و پنج قبضه سلاح، دویست و چهار قبضه نارنجک دستی، نوزده تن فشنگ از انواع مختلف و یکصد و چهل و چهار کیلوگرم مواد منفجره با قدرت تخریبی شدید به دست آمده است.
مالک این مزرعه به نام حسن حاجیه بازداشت و بعدا متهم ردیف اول پرونده شد، همراه او شماری از اعضای خانواده و خویشاوندانش که در همین مزرعه زندگی می کردند نیز بازداشت شدند. این عملیات به کشف اسلحه و مهمات در نقاطی دیگر در کویت و بازداشت افراد بیشتری انجامید.

سفارت ایران در کویت اطلاعیه ای منتشر و با رد هرگونه ارتباط میان متهمان و ایران، آنچه را حمله تبلیغاتی رسانه های کویتی علیه روابط ایران و کویت خواند، محکوم کرد

در مدت کمتر از سه هفته کیفرخواستی علیه متهمان صادر شد که بنابر آن، بازداشت شدگان اعتراف کرده بودند که سلاحها و مهمات را از طریق دریا از ایران دریافت کرده بودند و اینکه نفراتی از حزب الله لبنان به آنان آموزش نظامی داده اند. سفارت ایران در کویت اطلاعیه ای منتشر و با رد هرگونه ارتباط میان متهمان و ایران، آنچه را حمله تبلیغاتی رسانه های کویتی علیه روابط ایران و کویت خواند، محکوم کرد.
با توجه به فضائی که علیه سیاستهای ایران در منطقه وجود دارد و اعتقاد بخش بزرگی از جهان عرب به دخالت غیرسازنده ایران در امور کشورهایشان، از همان آغاز بازداشت افرادی که به هسته عبدلی مشهور شدند، جنجال رسانه ای بزرگی به راه یافت و بازار گمانه زنی بر سر نحوه ارتباط آنان با ایران و حزب الله داغ شد.

یکی از چهره های سیاسی مشهور کویت به نام عبدالله نفیسی مدعی شد که ایران در مجمع الجزایر دهلک در دریای سرخ که به کشور اریتره تعلق دارند، جزیره ای را اجاره کرده و افراد سپاه پاسداران ایران و حزب الله لبنان در این جزیره به شیعیانی از کشورهای مختلف عربی، از حوثیان یمن گرفته تا شیعیان کشورهای خلیج فارس آموزش نظامی می دهند. او گفت از طریق منابع خود اطلاع دارد که اعضای هسته عبدلی هم اعتراف کرده اند که در همین جزیره آموزش دیده اند.
نام جزایر دهلک پیش از این هم در رسانه ها به عنوان جایی مطرح شده بود که اسرائیل نیز در آن جزیره اجاره می کند و عملیات تجسسی انجام می دهد.
رسانه های کویتی هم به نقل از منابع خود در دستگاه امنیتی گزارش می دادند که قایقهایی از ایران محموله های سلاح و مهمات را برای متهمان می آورده و در دریا می انداخته اند، سپس غواصانی از اعضای هسته عبدلی این محموله ها را بیرون آورده و به ساحل حمله می کرده اند.

پیش از آنکه دادگاه تشکیل شود و هویت متهمان مشخص گردد، گمانه زنی فراگیری در مورد دستگیرشدگان به راه افتاد، رقبای سیاسی از این فرصت بهره بردند و انگشتهای اتهام عمدتا بسوی سیاسیون و چهره های شیعه مذهب و نزدیک به ایران نشانه رفت. در این میان، فردی لبنانی به نام دانیال غوش که در سوئد ساکن است و با نام مستعار جری ماهر فعالیت گسترده ای در شبکه های اجتماعی دارد، فهرستی منتشر کرد و مدعی شد که متهمان هسته عبدلی اینانند. در این فهرست نامهای نمایندگان مجلس و بازیگران سریالهای تلویزیونی کویتی که تبار ایرانی دارند گنجانده شده بود.

همین فهرست دستاویزی برای جنجال آفرینی علیه افرادی شد که نامشان در آن آمده بود اما بعدا که متهمان در دادگاهی علنی حضور یافتند، مشخص شد که فهرست مزبور کاملا عاری از صحت است.
آغاز محاکمه علنی متهمان در چهارم سپتامبر (سیزدهم شهریور) گرچه ابهام در مورد هویت آنان را برطرف کرد، اما پیچیدگیهای تازه ای در پرونده آفرید و باعث شد جلسات بعدی دادگاه کاملا سری و محرمانه برگزار شود و ماجرای هسته عبدلی باز هم به معما تبدیل گردد.
همگی متهمان در دادگاه گفتند که اعترافاتشان تحت شکنجه بوده و هیچ ارتباطی نه با حزب الله دارند و نه با ایران. حسن حاجیه متهم ردیف اول پرونده گفت که سلاحها را بیست و پنج سال قبل که عراق کویت را اشغال کرده بود از شیخ عذبی، برادرزاده امیر کویت دریافت کرده و به خواست او بوده که بعد از جنگ، این سلاحها را نزد خود نگه داشته است.

شیخ عذبی که نامش در این دادگاه آمد، از پیچیده ترین و مرموزترین چهره های کویتی است. پدرش شیخ فهد در حمله عراق به کویت کشته شد و خودش در آن زمان، نیروی مقاومتی زیرزمینی برای مبارزه مسلحانه علیه ارتش عراق سازمان داد. چنین سابقه ای برای او محبوبیت و نفوذ زیادی فراهم آورد و او را در جایگاه قهرمان ملی نشاند.
شیخ عذبی به یکی از افراد متنفذ تبدیل شد که همواره از رسانه ها و محافل عمومی دوری می کرد اما در پشت پرده بسیاری از رخدادها، از امور ورزشی گرفته تا سیاسی نامش به میان می آمد. او یک سالی هم ریاست سازمان اطلاعات و امنیت کویت را در دست داشت اما به دلیل جنجالهای زیادی که در موردش مطرح بود کناره گرفت.

نام شیخ عذبی در حالی در پرونده هسته عبدلی مطرح شد که او از سوی دیگر درگیر پرونده دیگری به نام گروه فنطاس بود که هنوز هم تحقیق در مورد آن ادامه دارد و شماری از چهره های رسانه ای و سیاسی در کویت به عنوان متهمان این پرونده تحت پیگرد قضائی قرار دارند. این افراد متهمند که شبکه ای زیرزمینی برای فعالیت علیه نظام حاکم بر کویت به راه انداخته اند، از آنجا که این افراد در گروهی در شبکه واتس اپ به نام فنطاس (برگرفته از نام روستایی در سواحل کویت) با یکدیگر مرتبط بودند، این پرونده به گروه فنطاس مشهور شده است.
در نتیجه شیخ عذبی از سویی در پرونده ای مشتکل از افراد شیعه متهم به ارتباط با ایران درگیر شد و از سوی دیگر، در پرونده دیگری متشکل از افراد سنی مذهب با خط مشی کاملا متفاوت. شیخ عذبی در هر دو دادگاه حضور یافته و هر نوع ارتباط با هر دو گروه نفی کرده، هرچند حضورش در یکی از جلسات دادگاه به زد و خورد فیزیکی انجامید و پرونده ای ایراد ضرب و شتم علیه او گشوده شد.

به درازا کشیدن محاکمه متهمان هسته عبدلی و اعلام تعویق پی در پی جلسه پایانی دادگاه، گمانه زنی ها در مورد آن را افزایش داد اما سرانجام، حکمی اعلام شد که تایید کننده همان کیفرخواست اولیه و رد کننده دخالت شیخ عذبی بود. هرچند معما همچنان باقی ماند که آن فرد ایرانی کیست که متهم ردیف بیست و سوم پرونده بود اما در کنار متهم ردیف اول، شدیدترین مجازات را دریافت کرده است.

با اینکه از دو ماه پیش اعلام شده بود که جلسه پایانی و صدور حکم دادگاه در ماه ژانویه (دی) خواهد بود، عده ای همزمانی اعلام حکم دادگاه با بحران جاری میان ایران و عربستان سعودی را قرینه ای قرار داده اند برای سیاسی دانستن حکم و متاثر بودنش از فضای ضد ایرانی کنونی در جهان عرب. فارغ از درستی یا نادرستی چنین تحلیل یا گمانه ای، شکی نیست که این حکم می تواند به عنوان سندی رسمی برای دفاع از اتهام دخالت غیرسازنده ایران در امور کشورهای عربی به کار رود.
اما توجه به این واقعیت نیز مهم است که دولت کویت همواره تلاش کرده هم از دعواهای جاری در خاورمیانه پرآشوب برکنار بماند و هم اینکه نشان داده که سر درافتادن با ایران و تیره کردن روابطش را با این کشور ندارد. یکی از دلایل پیچیدگی و معماگونگی پرونده هسته عبدلی هم می تواند به همین رویه محافظه کارانه دولت کویت و پرهیزش از جنجالهایی برگردد که می تواند به روابط ایران و کویت لطمه بزند.