۶ میلیون سالمند در ایران، ۴۴ درصد محروم از حقوق بازنشستگی و حمایت مالی
روز جهانی سالمند این بار هم با آمارها و خبرهای مختلف درباره سالمندان ایرانی از راه رسید. خبرهایی که از تعداد ۶ میلیونی سالمندان در ایران حکایت دارد و بدون درآمد و حقوق بازنشستگی ۴۴ درصد سالمندان ایرانی. ….
فرارو:
در روزی که گذشت هم مسئولان وزارت بهداشت و هم سازمان بهزیستی به نشست‌های خبری جداگانه‌ای آمدند تا از آخرین وضع سالمندان ایرانی بگویند. در این نشست‌ها، معاون بهداشت وزارت بهداشت از وجود بیش از ۶میلیون سالمند در کشور خبر داد و بر لزوم گسترش خدمات سالمندی تأکید کرد و مدیرکل سازمان بهزیستی استان تهران گفت، زنگ خطر سالمندی در ایران به صدا در آمده است.
«علی‌اکبر سیاری»، معاون بهداشت وزیر بهداشت در نشست خبری که به مناسبت روز سالمند برگزار شد، با بیان این‌که طبق آماری که از سرشماری‌های گذشته به دست آمده، بیش از ۶میلیون سالمند در کشور داریم، گفت که مطمئنا اکنون تعداد سالمندان کشور بیشتر شده است: «در حال حاضر ٧٠درصد جمعیت ما سنین بین ١۵ تا ۶۵ سال دارند. این دوران، دورانی طلایی است. سالی یک‌میلیون نفر به جمعیت کشور ما اضافه می‌شود اما به علت رشد بالای جمعیت در دهه‌های ۵٠ و ۶٠، رشد سالمندی ما نسبت به کشورهای دیگر بالاست.»او با بیان این‌که تاکنون در کشور امید به زندگی ٢٠سال افزایش یافته، گفت: «ما در کاهش مرگ‌ومیر موفقیت خوبی داشتیم و باید ضمن استفاده از این دوران طلایی از تجربیات سالمندان هم استفاده کنیم.»
سیاری با اشاره به تحقیقی که در سال ٩٢ در کشور انجام شده، ادامه داد: «در آن تحقیق نشان داده شد که ٢٧درصد سالمندان بیکار و بدون حقوق بازنشستگی هستند. همچنین ١٧درصد آنها بدون هر گونه درآمد و حمایت مالی زندگی می‌کنند که نشان می‌دهد ۴۴درصد بازنشستگان حمایت مالی و حقوق بازنشستگی ندارند. ٣٢,٧درصد از سالمندان از وضع اقتصادی خود رضایت دارند. براساس این تحقیق اولین تقاضای سالمندان حمایت مالی است و ٣٨درصد آنها تقاضای حمایت مالی دارند. همچنین ٨ تا ٩درصد از سالمندان تنها زندگی می‌کنند و ۵٢درصد از آنها احساس تنهایی می‌کنند. در بین سالمندان از نظر مشکلات جسمی ٢۴درصد دچار مشکلات اسکلتی – عضلانی بوده، ٣٨درصد مشکلات قلبی و عروقی دارند و ٣٣.٨درصد نیز دچار چربی خون بالا هستند.»
به گفته سیاری، ٣١,۵درصد از سالمندان مشکلات شنوایی داشته و ۵٣درصد آنها از مشکلات بینایی رنج می‌برند: «بنابراین این آمار نشان می‌دهد که باید برای سالمندان در حوزه رفاه اجتماعی، سلامت روانی و سلامت جسمی کار انجام دهیم.»
سیاری ارایه خدمت در حوزه رفاه اجتماعی را جزو وظایف سازمان بهزیستی دانست: «البته این سازمان به تنهایی نمی‌تواند همه خدمات را ارایه کند. از طرفی وزارت بهداشت متولی سلامت جسمی و روانی سالمندان است و خدمات بهداشت جسمی و روانی را در شهرها و روستاها برای این گروه ارایه می‌دهد. بحث رفاه اجتماعی، سلامت جسمی و سلامت روانی سالمندان را باید با هم پیش بریم؛ چرا که سالمندان نیاز به حمایت اجتماعی، جسمی و روانی دارند و تا همه ارگان‌ها در این زمینه با هم همکاری نکنند، نمی‌توانیم در برنامه‌های خود موفق عمل کنیم.»
سیاری با بیان این‌که باید کاری کنیم تا افراد سالم، سالمند شوند، گفت: «برای این کار باید سه جزء تحرک، تغذیه مناسب و حمایت اجتماعی را برای آنها فراهم کنیم. ثابت شده که سه عامل کاهش شنوایی، کاهش بینایی و تعادل جسمی فرد را به سالمندی می‌رساند. این درحالی است که در سیستم بهداشت می‌توانیم با تست‌هایی که روی شنوایی، بینایی و تعادل افراد انجام می‌دهیم از بروز این مشکلات جلوگیری کنیم.»
او به خطر استعمال سیگار در سالمندان هم اشاره کرد: «سیگار کشیدن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را ٢٣ برابر کرده و خطر سکته قلبی را به میزان چهار برابر و سکته مغزی را نیز به میزان چهار برابر افزایش دهد.» سیاری با بیان این‌که با تشخیص زود هنگام مشکلاتی نظیر کاهش وزن، گوشه‌گیری، کاهش قوای عضلانی و غیره می‌توانیم از ناتوانی در سالمندان پیشگیری کنیم، گفت: «اگر ۶ یا ٧میلیون سالمند داریم باید برای آنها برنامه‌ریزی کرده و با تشخیص سریع از ناتوانی آنها جلوگیری کنیم. سالمند نباید ناتوان و زمینگیر باشد و همه اینها از طریق ارایه خدمات، حمایت و رفاه اجتماعی و مشارکت دادن سالمندان در جامعه قابل دسترسی است.»
او شعار امسال سازمان بهداشت جهانی برای روز سالمند را «زندگی در شهری که حامی سالمندان است» اعلام کرد و گفت: «باید محیطی ایجاد کنیم که سالمندان را دوست داشته باشند؛ چرا که سالمندی خطری است که کشور ما را تهدید می‌کند.»
سیاری در ادامه گفت که باید تلاش کنیم عواملی را که منجر به آسیب رسیدن به سالمند می‌شوند، از بین ببریم: «برای مثال باید رادیکال‌های آزاد که باعث پیری زودرس می‌شوند را از بین ببریم که این امر با گنجاندن ویتامین A ,B ,C و سلنیوم در رژیم غذایی افراد اتفاق می‌افتد. حذف رادیکال آزاد علاوه بر پیشگیری از پیری زودرس منجربه تقویت حافظه و قدرت شنوایی سالمندان می‌شود. حفظ قدرت شنوایی، بینایی و تعادل در سالمندان دوران سالمندی همراه با نشاط را به همراه دارد که وزارت بهداشت باید برای حفظ و ارتقای این سه مهم تست‌هایی را از سالمندان انجام دهد تا امکان لازم برای بهداشت سالمندی فراهم شود.»
جمعیت یک‌میلیون و ١٠٢هزار نفری سالمندان در تهران
دیروز رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت هم به نشست خبری که به مناسبت روز جهانی سالمند برگزار شد، آمده بود تا هم آمارهای جهانی سالمندی را اعلام کند و هم سالمندترین و جوان‌ترین استان‌های ایران را.
پریسا طاهری در این نشست خبری گفت که براساس آمار گیلان با دارا بودن ١١,۵۵درصد سالمند، سالمندترین استان و سیستان و بلوچستان با ۴.٧٢درصد سالمند جوان‌ترین استان کشور شناخته شده‌اند. به گفته او جمعیت سالمندی در تهران بیش از میانگین کشوری است: «تهران بیش از ١٢میلیون جمعیت دارد که حدود یک‌میلیون و ١٠٢هزار و ١٢٣ نفر آن سالمند هستند، همچنین بیش از هزار سالمند بالای ١٠٠سال در تهران زندگی می‌کنند. تهران، نهمین استان سالمند کشور است. سن امید به زندگی نیز در کشور ٧٢سال در مردان و ٧۴سال در زنان است.» او ادامه داد: «سالمندی بحث جدیدی نیست و سال‌هاست که دنیا با واژه سالمندی روبه‌رو است. براساس آمار سازمان بهداشت جهانی درحال حاضر حدود ٩٠٠میلیون سالمند در جهان زندگی می‌کنند که پیش‌بینی می‌شود تا ٢٠۵٠ این آمار به ٢میلیارد نفر برسد. تغییرات سال‌های ٢٠٠٠ تا ٢٠۵٠ نشان از دو برابر شدن آمار سالمندان دارد، به‌گونه‌ای که در سال ٢٠٠٠ سالمندان ١١درصد جمعیت و در سال ٢٠۵٠، ٢٢درصد جمعیت را به خود اختصاص خواهند داد.»
رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت گفت: «این تغییر در افراد بالای ٨٠سال بیشتر بوده است، به گونه‌ای که سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده تعداد سالمندان از تعداد کودکان زیر ۴سال پیشی گرفته است و پیش‌بینی می‌شود در سال ٢٠۵٠ میلادی آمار سالمندان از افراد زیر ١۴سال نیز پیشی بگیرد، بنابراین تعداد سالمندان روزبه‌روز درحال افزایش است و این مسأله تنها مختص ایران نیست. آمار جمعیت سالمندی در کشورهای فقیر چند برابر کشورهای توسعه یافته است.
درحال حاضر از ٩٠٠میلیون سالمند ۶٠درصد در کشورهای درحال توسعه و کم‌درآمد زندگی می‌کنند و پیش‌بینی می‌شود تا سال ٢٠۵٠ این آمار به ٨٠درصد برسد. در سال ٢٠٠٠، ۵/٨درصد جمعیت مدیترانه شرقی سالمند بود که پیش‌بینی می‌شود در سال ٢٠۵٠ این عدد به ١۵درصد برسد.»
به گفته او و طبق آمارها در سال ٢٠٢۵ در ایران ١٠درصد جمعیت کشور سالمند شده و تا سال ٢٠۵٠ این رقم به ٢١,٧ تا ٢۴درصد می‌رسد. رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت در ادامه گفت: «امسال بیست و پنجمین سالی است که سازمان بهداشت جهانی روز سالمند را گرامی می‌دارد.»
به گفته طاهری، در ایران از سال ١٣٣۵ تا ١٣٨۵ مرکز آمار به صورت دوره‌ای و هر ١٠سال وضع تغییر جمعیت را بررسی می‌کرد که بعد از سال ١٣٨۵ این روند تغییر یافت و تغییر جمعیت هر ۵سال مورد ارزیابی قرار گرفت: «در سال ١٣٣۵ سالمندان ۶,٢درصد؛ در سال ١٣۴۵، ۶.۵ درصد؛ سال ۵۵، ۵.٢ درصد؛ سال۶۵، ۵.۴ درصد؛ سال ٧۵، ۶.۶ درصد؛ سال ٨۵، ٧.٣درصد و سال ٩٠، ٨.٢درصد جمعیت گزارش شده است. در سال ١٣٩٠ میزان جمعیت کشور بیش از ٧۵میلیون گزارش شده که تعداد سالمندان در این سال بیش از ۶میلیون نفر بوده است که این میزان ٨.٢درصد جمعیت را به خود اختصاص می‌دهد. از ٨.٢درصد جمعیت سالمندی ۴.١٧درصد زن و ۴.٠٢درصد مردان هستند.» طاهری در ادامه گفت جمعیت سالمندی قالب زنانه پیدا کرده است: «افزایش تعداد سالمند چالش نیست بلکه بی‌توجهی به زیرساخت‌های لازم این موضوع را تبدیل به چالش می‌کند. امید به زندگی در مردان ٧٢ سالگی و در زنان ٧۴ سالگی تخمین زده شده است.»
رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت گفت: «زمانی که خاطره از امید بیشتر باشد درواقع پیری صورت گرفته است، بنابراین وزارت بهداشت موظف است برنامه‌ریزی‌های لازم برای داشتن سالمند سالم را انجام دهد. مراقبت ادغام‌یافته مختص پزشک و غیرپزشک که مشتمل بر ١۵ بیماری است براساس برنامه تحول سلامت در حوزه بهداشت تمامی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور درحال اجرا است که بر این اساس زمانی‌که سالمندان به مراکز درمان مراجعه می‌کنند ابتدا توسط افراد غیرپزشک از نظر علایم بیماری و عوامل خطر بررسی و سپس به پزشک عمومی ارجاع داده می‌شوند. پزشک عمومی بعد از انجام بررسی‌ها در صورت نیاز فرد را به پزشک متخصص ارجاع می‌دهد تا روند درمان انجام شود.»
رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت ادامه داد: «افراد غیرپزشک سالمندان را از نظر فشار خون، چربی خون، مشکلات بینایی، شنوایی، تعادل، اختلال حافظه، بی‌اختیاری ادرار، اختلال خواب، استرس، اضطراب، واکسیناسیون و… بررسی می‌کنند و باید از نظر سبک زندگی، رژیم غذایی و ترک سیگار آموزش‌هایی را به سالمندان ارایه کنند و سپس سالمند را طی فراخوانی به مراکز درمان دعوت و بررسی کنند که آیا آموزش‌های ارایه شده جزو زندگی فرد محسوب شده یا خیر.»
او در سخنانش از تدوین سند ملی تحول سلامت سالمندی خبر داد که به‌زودی تصویب و اجرایی می‌شود.
رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت در بخش دیگری از سخنانش با توجه به ٣٠ شهریور روز جهانی آلزایمر، گفت: «آلزایمر بیماری دوران سالمندی است که درحال حاضر ۴۶,٨میلیون نفر در جهان با درمانش زندگی می‌کنند که پیش‌بینی می‌شود این آمار تا سال ٢٠۵٠ به ١٣١میلیون نفر برسد. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده هر ٢ تا ٣ ثانیه یک نفر در جهان به دمانس مبتلا می‌شود که این آمار در کشور ما متفاوت بوده و هر ٧ دقیقه یک نفر به دمانس مبتلا می‌شود به گونه‌ای که درحال حاضر ۶٠٠ تا ۶۵٠ نفر به دمانش مبتلا هستند.»
سالمندان ٣۶درصد تخت‌های بیمارستانی را اشغال کرده‌اند
مدیرکل سازمان بهزیستی استان تهران هم دیروز به مناسبت روز جهانی سالمند به یک نشست خبری با خبرنگاران آمد. «احمد دلبری» ابتدا گفت که زنگ‌خطر سالمندی در ایران به صدا درآمده است: «مسئولان باید برای این موضوع برنامه‌ریزی کنند و از الان به فکر سالمندان باشند. براساس آمار سال‌های گذشته در کشور ٧,٣درصد سالمند وجود داشت و ٣۶درصد تخت‌های بیمارستانی را سالمندان پر کرده بودند، حال اگر این میزان افزایش یابد، چه اتفاقی می‌افتد؟ بنابراین باید از هم‌اکنون برای سالمندان برنامه‌ریزی کنیم.»
او با بیان این‌که درحال حاضر ۶۴ آسایشگاه شبانه‌روزی در سطح استان تهران وجود دارد، گفت: «این آسایشگاه‌ها ۴۵٠٠ سالمند را نگهداری می‌کند و از این تعداد ٩٠٠ نفر آنها مجهول‌الهویه هستند بنابراین باید نگران این موضوع باشیم.» مدیرکل سازمان بهزیستی استان تهران از آغاز فعالیت کمتر از ١٠ مرکز روزانه برای سالمندان خبر داد: «آماده افزایش این مراکز در تهران هستیم. به این صورت که سالمندان را در روز نگهداری کنند و بعد به خانواده بازگردانند. درحال حاضر ٨هزار سالمند در تهران تحت حمایت ما هستند که ماهانه ۶٠هزار تومان به آنها پرداخت می‌کنیم اما حجم نیاز در این حوزه بسیار زیاد است و سازمان‌های دولتی نمی‌توانند به تنهایی این بخش را حمایت کنند بنابراین خیرین و بخش خصوصی نیز باید در این زمینه کمک کنند.» او ادامه داد: «فردی که به سالمندی رسیده است حتما موفقیتی در زندگی داشته، زیرا بسیاری از افراد قبل از رسیدن به سالمندی از بین رفته‌اند. در سال ١٣۴۵، ١٠,٨درصد سالمندان ما کهنسال بوده‌اند و اکنون این میزان به ١۴.٩درصد رسیده است. درحال حاضر ما شاهد زنانه شدن سالمندی هستیم، چراکه درصد سالمندان زن نسبت به قبل افزایش یافته است.»
دلبری با بیان این‌که لزوم رسیدن به یک سالمندی سالم، فعال و پویا از طریق رصد کردن سلامت سالمندان و سبک زندگی آنهاست، گفت: «باید به جایی برسیم که سالمند با حداقل وابستگی بتواند در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت کند.» او یکی از بحث‌های مهم در زمینه سالمندی را امنیت مالی سالمندان و مراقبان آنها و آن را بزرگترین دغدغه افراد سالمند دانست: «سالمندی الزاما همراه با ناتوانی نیست اما در ذهن ما سالمندی را با ضعف و ناتوانی متصور می‌شویم و به محض این‌که صحبت از سالمندی می‌شود، عصا و کمر خم در خاطر افراد یادآوری می‌شود.»
مدیرکل سازمان بهزیستی استان تهران در ادامه گفت مسأله کسب درآمد برای سالمندان استرس‌زا است و وابستگی آنها را افزایش می‌دهد: «در بحث درآمد باید به دنبال منابع درآمدی و تأمین زندگی سالمندان باشیم. حرکت‌هایی در این زمینه انجام شده اما کافی نیست. برای مثال یکی از موضوعاتی که باید در زمینه درآمدی سالمندان بازنگری شود، یارانه‌ای است که به سالمند تعلق می‌گیرد. ما ماهانه به سالمندان حدود ۶٠هزار تومان یارانه می‌دهیم اما همین که سالمند وارد سرای سالمندان می‌شود، یارانه‌ای که به او پرداخت می‌شود به بیش از ۴٠٠هزار تومان افزایش می‌یابد و این باعث شده که متاسفانه تعداد مجهول‌الهویه‌ها در سرای سالمندان افزایش یابد بنابراین باید در این پرداخت‌ها تجدیدنظر کنیم.»
دلبری ادامه داد: «در کشورهای توسعه یافته افرادی که از سالمندان نگهداری می‌کنند، بخشی از مالیات‌شان به خودشان برمی‌گردد و می‌توانیم این برنامه را به‌عنوان پیشنهادی در کشور ارایه کنیم. با توجه به مشکلات و بیماری سالمندان باید برای آنها مستمری‌های موقتی ایجاد شود تا در زمان بیماری بتوانند از آن استفاده کنند. یکی دیگر از مواردی که در روند خدمات‌رسانی به سالمندان باید در نظر گرفته شود، مراقبت از سالمندان و مراقبان آنهاست. هر سالمندی نیاز به مراقبت ندارد و کمتر از سه‌درصد سالمندان ما در کشور نیازمند مراقبت هستند اما این مراقبت‌ها باید انجام شده و مورد بازنگری قرار گیرد. بهترین مراقبت از سالمند مراقبت در محل و خانواده است و ما به دنبال این هستیم که این موضوع را با کمک خانواده‌ها عملی کنیم.»
متاسفانه بخش دیدگاه‌های این مطلب بسته است.