به گزارش خبرگزاری ها یک مقام ارشد آمریکایی می گوید که دور بعدی مذاکرات اتمی با ایران خیلی سخت خواهد بود و دو طرف هم اکنون مشغول بحث درباره مساله دسترسی به مراکز نظامی ایران هستند. ….

بی بی سی:
به گزارش خبرگزاری رویترز این مقام که نخواست نامش شود چهارشنبه به خبرنگاران گفت:‌ “همانطور که بعد از لوزان انتظار می رفت بخش بعدی این فرآیند خیلی سخت خواهد بود چون وارد جزئیات می شویم.”

ایران و قدرت ها (شامل اعضای دایم شورای امنیت و آلمان) در روز دوم آوریل بر سر کلیات یک توافق تفاهم کردند و قصد دارند تا روز ۳۰ ژوئن یک موافتنامه جامع را امضا کنند. اما گفته می شود که همچنان اختلافاتی در مورد مسائل مهم مثل نحوه کاهش یا لغو تحریم ها و نحوه بازرسی از مراکز اتمی یا نظامی مرتبط احتمالی ایران باقی است. اتحادیه اروپا روز سه شنبه گفت که هلگا اشمید، مدیر سیاسی آن، و عباس عراقچی و مجید تخت روانچی نمایندگان ایران در مذاکرات روز چهارشنبه در وین اتریش دیدار خواهند کرد و بعد در ادامه هفته سایر مقام ها به روند مذاکرات خواهند پیوست.

مقام آمریکایی گفت که طرف ها هم اکنون “در حال بحث در مورد جزئیات” نحوه دسترسی به مراکز نظامی ایران هستند. او گفت:‌ “ما می دانیم که تا زمانی که مساله راستی آزمایی توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی را به هر شکل مناسب حل نکرده باشیم، توافقی در کار نخواهد بود…. و این شامل دسترسی مدیریت شده به طیفی از مراکز و مکان هاست تا این معامله جوش بخورد.” او اضافه کرد: “همه حاضران در اتاق (مذاکره) بر ۳۰ ژوئن متمرکز هستند. هیچ کمکی به هیچ کس نمی کند که تصمیمات سخت را عقب بیاندازیم.”

ایران براساس تفاهم نامه لوزان به طور اصولی با اجرای پروتکل الحاقی موافقت کرده است. اجرای پروتکل الحاقی امکان دسترسی خیلی بیشتری به تاسیسات ایران را در مقایسه با آنچه بازرسان آژانس اکنون دارند به آنها خواهد داد. به گفته یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی بازرسی از برخی تاسیسات نظامی هم می تواند بخشی از پروتکل الحاقی باشد. اما چنین شرطی با مخالفت رهبر ایران روبرو شده است.

آیت الله خامنه ای در این باره گفته است که “اجازه نمی دهیم از هیچیک از مراکز نظامی هیچگونه بازرسی از سوی بیگانگان انجام شود.” سایر مقام های نهادهای محافظه کار ایرانی هم این نظر را منعکس کرده اند. مسعود جزایری، معاون ستاد کل نیروهای مسلح ایران روز ۱۵ خرداد گفت “اجازه بازدید از مراکز نظامی حتی به صورت محدود و کنترل شده را نمی دهیم.”

جزئیات نحوه بازرسی
تونی بلینکن معاون وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه در نطقی گفته بود که آمریکا توافقی را نخواهد پذیرفت که براساس آن اجازه “دسترسی به هر کدام از سایت های ایران که برای تصدیق صلح آمیز بودن برنامه اتمی ایران لازم است داده نشود.” با این حال رسانه های آمریکایی گزارش داده اند که نمایندگان آمریکا در اتاق مذاکره خواستار دسترسی فوری به این مراکز نیستند.

به نوشته لس آنجلس تایمز آنها اشاره کرده اند که حاضرند یک کمیته ویژه وقت لازم برای بررسی اعتراض ایران و ارزیابی شواهد این کشور پیش از بازرسی را داشته باشد. بنابه این گزارش قدرت ها پیشنهادی را بررسی کرده اند که براساس آن درخواست بازرسی توسط یک کمیته ارزیابی شود. این کمیته متشکل از نمایندگاه شش قدرت، ایران و احتمالا اتحادیه اروپا خواهد بود.
اجازه دسترسی به مراکز نظامی تنها زمانی داده خواهد شد که اکثریت نمایندگان کمیته آن را تایید کنند. به نوشته لس آنجلس تایمز براساس این پیشنهاد، کمیته مزبور حداکثر ۳۰ روز وقت خواهد داشت تا در مورد درخواست آژانس بین المللی انرژی اتمی برای بازرسی از مراکز نظامی ایران تامل کند.

باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در ماه آوریل در مصاحبه ای با توماس فریدمن نویسنده ستون آزاد نیویورک تایمز در مورد بازرسی ها اظهار نظر کرده بود. او گفت: “… آنچه بر سر آن توافق کرده ایم این است که خواهیم توانست آنچه در کل زنجیره هسته ای از معادن اورانیوم گرفته تا تاسیسات نهایی مثل نطنز اتفاق می افتد را بازرسی و راستی آزمایی کنیم.” او در پاسخ به این سوال که آیا امکان بازرسی در همه جای ایران وجود خواهد داشت گفت: “برداشت ما این است. روشن است که باید درخواست داده شود. ایران می تواند اعتراض کند اما این برای ایران مثل حق وتو نیست. کاری که کرده ایم این است که مکانیسمی طراحی کرده ایم که پس از شنیده شدن این اعتراضات، یک مکانیسم بین المللی ایجاد خواهد شد که ارزیابی منصفانه ای درباره لزوم بازرسی انجام خواهد داد و اگر نتیجه گیری شود که بازرسی لازم است، این تصمیم است که تعیین کننده خواهد بود نه حرف ایران که ‘نه نمی توانید از اینجا بازدید کنید’.”