توماس زایبرت: رعشۀ کُردها بر پیکر اردوغان
پیشتر کُردها را همچون انقلابیون خطرناکی میدیدند کە برای ترکیە تهدید هستند. اما اکنون بە عنوان یک نیروی چپ آزادمنشی شناختە شدە، کە وارد صحنە سیاست ترکیە شدەاند. حزب دمکراسی خلقها (HDP)، میتواند بە عنوان اولین حزب کُردی، حد نصاب انتخاباتی پارلمان را پشت سر بگذارد. ….
رعشۀ کُردها بر پیکر اردوغان
توماس زایبرت برگردان از آلمانی: یاسر گلی
آنچنان کە هر رهگذری میداند، تنها چند صد متر بین محلە تارلاباشی و بخشهای اعیان نشین استانبول فاصلە است. انگار تارلاباشی در دنیای دیگری قرار گرفتە است. خانەهای زیادی در منطقە نزدیک میدان مرکزی تقسیم وجود دارند کە چند تایی از آنها خالی از سکنە و تقریبا بە ویرانەای تبدیل شدەاند. بچەهای آوارەهای سوری در کوچە و خیابان با توپ پلاستیکی مشغول بازی هستند. اگر سایت پلان جدید شهرداری اجرا شود، محلە تارلاباشی را میکوبند و بر روی آن ساختمانهای شیک و مجموعەهای تجاری بزرگ ساختە میشوند. اینجا تارلاباشی موی دماغ حکومت است، دقیقا همچون مردی کە دفتر مرکزی حزب کُردیاش HDP، اینجاست: صلاح الدین دمیرتاش. اگر در انتخابات ۷ ژوئن، مردم ترکیە بە این حزب رای دهند، میتوانند بە عنوان اولین فراکسیون حزبی کُردی بە پارلمان راە یابند. هر حزب باید حداقل ۱۰درصد کل آرا را بە خود اختصاص دهد. این مانع را بعد از کودتای نظامی ۱۹۸۰ ترکیە، برای جلوگیری از ورود کُردها بە پارلمان وضع کردند، چرا کە آنها میتوانستند بە طور سنتی نزدیک بە ۶ درصد کل آرا را بدست بیاورند.
احزاب پیش از HDP، بارها بە بهانە ارتباط و نزدیکی با حزب کارگران کُردستان ممنوع اعلام شدەاند. بە همین جهت برای دور زدن این سد انتخاباتی، ناگزیر میشدند کە نامزدهای خود را بە صورت مستقل کاندید کردە و روز بعد از انتخابات بە صورت فراکسیونی از نمایندگان مستقل کُرد بە هم بپیوندند. اما دمیرتاش میتواند اینبار بە موفقیت امیدوار باشد. چرا کە در این انتخابات فقط کُردها را جذب نمیکند، بلکە بسیاری از آنتی اردوغانهای سراسر کشور نیز پشت سر او هستند.
نسلی جوانتر از اردوغان
دمیرتاش خوش قیافە و خوش سخن، در العزیز بدنیا آمدە است. منطقەای در جنوب شرقی ترکیە و جایی کە بعد از درگیریهای PKK و ارتش ترکیە در سالهای دهەی ۹۰ میلادی عملا بە منطقەای نظامی تبدیل شدە بود. خانوادەاش بە دیاربکر، پایتخت غیر رسمی کردها، کوچ کردند و صلاحالدین بە عنوان یکی از هفت بچە این خانوادە کارگری فقیر، آنجا بزرگ شد. براد کوچکترش، نورالدین، بە اتهام عضویت در PKK بیش از دە سال [ ١٣.۵ سال.م] را در زندان سپری کرد. رهبر کنونی HDP از ١٨ سالگی تصمیم گرفت کە وارد دنیای سیاست شود: او تجربەی شرکت در مراسم خاکسپاری یکی از سیاستمداران کُرد را دارد کە توسط نیروهای امنیت کشتە شدە بود. نظامیان در این مراسم هم بر روی مردم عزادار آتش گشودە و بسیاری از آنها را کشتە بودند. دمیرتاش در اینبارە میگوید کە » این حادثە از من انسان دیگری ساخت.» در دانشگاە، رشتە حقوق خواند و پلەهای ترقی را در جنبش کُردی یکی پس از دیگری طی کرد.
دمیرتاش ۴٢ سالە، یک نسل کامل از اردوغان ۶١ سالە جوانتر است. هنگامی کە در نظر منتقدان، اردوغان و همسرش امینە در ظاهر خانوادەای سلطنتی در ملا عام ظاهر میشوند، دمیرتاش بە همراە همسرش باشاک و دخترانشان دلال و دلدا بە دوچرخەسواری میروند. کمپین انتخاباتی دمیرتاش خودجوش تر و جالبتر از بسیاری از رقبای انتخاباتیاش است. بە عقیدە بهلول اوزکان، از سیاستمداران استانبول، دمیرتاش یک نابغە سیاسی است کە » سخنوریاش بە کل متفاوت از بقیە است، جوانتر و مدرنتر هم هست. دوستانی دارم کە تا کنون تنها بە ناسیونالیستهای دست راستی رای میدادند، اما حالا در این شیش و بشند کە بە HDP رای دهند.» این جذابیت و کاریزمای دمیرتاش، با ایجاد یک زمینە اقناعی مناسب برای افرادی کە هنوز تصمیم قطعی نگرفتەاند، برای حزب یک شانس و امتیاز بە حساب میآید: رای دهندگان میتوانند با انتخاب HDP، «از دست اردوغان خلاص شوند.»
رجب طیب اردوغان این خطر را احساس کردە، و علیرغم تصریح مشخص قانون اساسی مبنی بر اینکە رئیس جمهور باید در امور سیاستهای حزبی بیطرف باشد، اما وارد کارزار نبردهای انتخاباتی شدە است. در تمام سخنرانیهایش پیش از هر چیز بە دمیرتاش میتازد. هنگامی کە او سازمان امنیت ترکیە (MIT) را مامور کرد کە با رهبر زندانی PKK، عبداللە اوجالان برای یافتن یک راە حل آشتیجویانە در مسالە کُرد، وارد گفتگو شود، اردوغان بیدرنگ دمیرتاش را مخالف و دشمن پروسە صلح خواند.
هشدار رئیس جمهور در برابر «کُردهای بی دین»
اردوغان با گرفتن قرآن در دستش، بە رای دهندگان محافظەکار کُرد هشدار داد کە بە رهبر بی دین HDP رای ندهند. روزنامەهای طرفدار دولت هم با تیترهای درشت خود، بە آتش این حملە دمیدند: دمیرتاش در یکی از کارزارهای انتخاباتی خود در آلمان گوشت خوک خوردە است. احمد داود اغلو، نخست وزیر ترکیە هم اعلام کرد کە دیگر نام رهبر HDP [صلاحالدین] را بر زبان نخواهد راند، چرا کە دمیرتاش مایە ننگ قهرمان مسلمانان [صلاح الدین دمیرتاش] است. همان سلطان صلاحالدین ایوبی کە در سال ۱۱۸۷ صلیبیون مسیحی را از اورشلیم بیرون کردە بود. «حکومت بە هر دری میزند تا ما حد نصاب دە درصد را بدست نیاوریم.» اینها حرفهای جعفر سلجوق، از مقامات HDP در استانبول است. او در دفتر مرکزی حزب در محلە تارلاباشی است، دفتری با یک اتاق گفتگو، چند صندلی پلاستیکی قرمز و یک آبدارخانە کوچک. پشت سر جعفر سلجوق، تلویزیون در حال پخش یکی از بسیار مراسمهای حزبی آنها در آناتولی است. او ۵٠ سالە است و در کمپینهای انتخاباتی بسیاری شرکت کردە است، اما تاکنون چنین شور و شوقی را برای حزبش ندیدە است، و اینکە تا بە این حد سیاستهای اردوغان را بە طور جدی بە چالش نکشیدەاند. بە عقیدە او اینبار دمیرتاش میتواند در این کارزار موفق شود.
از سال ٢٠٠٢ بە این سو، حزب اردوغان توانستە است کە تمام انتخاباتها را با موفقیتهای بزرگی پشت سر بگذارد. حزب دمکراتیک خلقها، در صورت عبور از حد نصاب دە درصدی، میتواند حداقل ۶٠ نمایندە بە پارلمان بفرستد، و با این پیروزی اردوغان باید اکثریت لازم جهت تغییر قانون اساسی برای تغیر نظام سیاسی بە ریاست جمهوری را بە فراموشی بسپارد. سیستمی کە قرار است اختیارات فراوانی را بە رئیس جمهور واگذار کند. بە گفتە سلجوق » اگر اردوغان آنچە را کە میخواهد بدست آورد، دیگر کسی نمیتواند در برابر او چیزی برای گفتن داشتە باشد.» و این پیروزی احتمالی خود مقامات و کاربدستان AKP را نیز افزایش میدهد.
در نظرسنجیهای پیش از انتخابات، HDP در همان حول و حوش دە درصد آرا است؛ اما همزمان با گرایش رو بە رشد این آمار روبرو هستیم. مردمان بسیاری مثل سلجوق وجود دارند کە دلگرمند، و این مسالە، حزب حاکم و اردوغان را عصبی کردە است. یکی از فعالان کمپین انتخاباتی میگوید کە » بسیاری از مردم برای از کار برداشتن اردوغان، کە بە یک شومن همەکارە میماند، در برابر AKP قرار گرفتەاند، و این وضعیت مردم را بە طرف ما میکشاند.»
اگر دمیرتاش شکست بخورد، استعفا خواهد داد
در انتخابات ریاست جمهوری پیشین، صلاحالدین دمیرتاش توانست در برابر اردوغان بە رقم دور از انتظار ۹٫۸ درصدی آرا برسد. این نتایج بە HDP جرات این را داد کە اینبار نە فقط بە صورت نامزدهای مستقل در انتخابات شرکت نکند، بلکە با قدرت و سرعت بیشتری هم بە عنوان حزب، پا بە عرصە انتخابات بگذارد. این بازی همە چیز یا هیچ چیز است: با ٩.٩ درصد آرا، HDP هیچ نمایندەای را در پارلمان نخواهد داشت. دمیرتاش تمام تخم مرغها را در یک سبد قرار دادە است. اگر خیز HDP بە پارلمان نرسد، او استعفا خواهد داد.
علیرغم قدرت AKP در مناطق کُردی، دمیرتاش تا این لحظە از شانس بالایی برخوردار است کە همچنان بعد از انتخابات هم رهبر حزب بماند. جذابیت صلاحالدین با ورودش بە صحنە تنها مختص بە رای دهندگان کُرد نیست، بلکە برای همە است، برای تمام آنهایی کە [معتقدند] اختیارات اردوغان بە حد خطرناکی رسیدە است. بازرگانان، روشنفکران و دانشگاهیان غیر کُرد بە HDP گرایش پیدا کردەاند و این ایماژ از دمیرتاش بە عنوان یک انقلابی ترسناک را کنار نهادە و او را یک نیروی چپ آزادمنش بە حساب میآورند. بە گفتە دمیرتاش، او اردوغان شیر را بە یک بچەگربە بی خطر تبدیل خواهد کرد. استانبول با جمعیت ۱۵ میلیونی خود برای پیروزی HDP تعیین کنندە است. اینجا زادگاە جنبش اعتراضی و آنتی اردوغان پارک گزی است، کسانی کە برای شنیدن پیغام HDP آمادەاند. بیش از صد هنرمند و روشنفکر در کارزاری خواهان رای دادن مردم بە HDP شدەاند. بە گفتە روزنامە «جمهوریت»، در حال حاضر سمپاتی و هواداری از HDP در حد اعلای خود است.
کارزار انتخاباتی در تارلاباشی ادامە دارد، منطقەای کە پیشتر بە حکومت رای دادە بود و اکنون در حال سازماندهی کردن بزرگترین چالش احتمالی دربرابر سیستم حکومتی اردوغان هستند. در مقابل دفتر حزب پرچمهای رنگارنگ HDP در اهتزازند. در ورودی ساختمان پلاکاردها و پرچمهایی با تصاویر صلاحالدین دمیرتاش تلنبار شدەاند. کاروان فعالین کمپین انتخاباتی بعد از توقف و استراحتی کوتاە، با اتوبوس[های مختص تبلیغات انتخابات] از مراسمی بە میتینگ انتخاباتی دیگری میروند.
انفجار بمبها در دفاتر حزب HDP
با وجود تمام اینها، اوایل هفتە گذشتە دو بمب در دفاتر حزب در جنوب شرق ترکیە، آدانا و مرسین، منفجر شدند. چند روز پیش از آن هم تعدادی از هواداران حزب در استانبول مورد ضرب و شتم قرار گرفتە بودند. برای مشخص کردن عاملان این حملات، جعفر سلجوق تنها میتواند بە گمانە پردازی روی بیاورد. در هر حال این حملات آنچنان کە روی دمیرتاش تاثیر بسیار ناچیزی گذاشتە است، بر روی سلجوق نیز بە همین شکل است. انتخابات برای آنها تنها رفتن چند نمایندە بە پارلمان و قرار گرفتن دربرابر نقشەهای اردوغان نیست، بلکە همزمان بدست آوردن اعتماد بە نفس بیشتری است برای ۱۲ میلیون کُرد کشور. بە گفتە او «اگر بە پارلمان راە پیدا کنیم، دیگر هیچ کس نمیتواند در وجود ملت کُرد شکی کند. یک ساختار قدرت تازەای در حال شکل گیری است.»
متاسفانه بخش دیدگاههای این مطلب بسته است.