این کتاب ره¬آوردی همگانی است. چکیده¬ی اشک و اندوه و خونِ دل¬خوردن¬های نویسندگان و شاعرانِ بسیاری در شب¬های مقاومت زنان و مردانِ کوبانی در برابرِ جنایتکاران است. کتاب نیست، کتیبه است. در این کتیبه حکایتِ سیصد گلِ سرخ و صد گلِ نصرانی نوشته شده است. ….

کوبانی
ادبیات و هنر مقاومت نوین*

به کوشش عباس سماکار و بهرام رحمانی
مؤسسه¬ی نشر ارزان

اسد رخساریان

این کتاب ره¬آوردی همگانی است. چکیده¬ی اشک و اندوه و خونِ دل¬خوردن¬های نویسندگان و شاعرانِ بسیاری در شب¬های مقاومت زنان و مردانِ کوبانی در برابرِ جنایتکاران است. کتاب نیست، کتیبه است. در این کتیبه حکایتِ سیصد گلِ سرخ و صد گلِ نصرانی نوشته شده است. می¬توان آن¬ گل¬ها را بویید؛ و از هرکدام¬شان عطر خوش آشنایی نسبت به جانِ جهان و جهانِ احساس و هم‌چنین معنای زیستن را استشمام کرد. آیندگان برای رسیدن به آزادی و دموکراسی باید از کانال این مفاهیم بگذرند. چون در گیرودارِ پیدایش این مفاهیم است، که ورق بلند و ضخیم تاریخِ، با وجودِ گردوغبارِ دهه¬ها سکوت و بی¬تفاوتی در تمامِ سطوحِ آن، از اوراق دیگر جدا شده، و برگشته است. آری با خیزشِ به -ویژه زنِ کوبانی، که به گواهی این کتیبه، با معرفت و آگاهی نسبت به موقعیّتِ انسانی و قومی و پیوند فراقومی خود با بدنه¬ی تمامِ بشریت، صورت گرفته است، کهن¬ترین و سنگین¬ترین ورق تاریخ برگشته است. این کتیبه – کوبانی، ادبیات و هنر مقاومتِ نوین-

دربردارنده¬ی واژه¬های زرّینِ این نخستین ورقِ تازه¬ی تاریخ فردای ما است. برخی از این واژه¬ها را باهم می¬خوانیم:
“به نظرم بی¬معنی است که ازدواج کنم و یک کودک به این جهان بیاورم، قبل¬ از آن که جای خوبی برای زندگی کودکان به وجود بیاوریم.” ص. ۲۵۹
“… روشِ ما زنان این است. ما برای مبارزه¬مان یک مبانی فکری برای آزادی¬مان ساختیم. در حالی که مبانی داعش بر اساسِ تجاوز به زندگی ساخته شده است.”
“موقعیّت زنان در کردستان موقعیّتِ تمام زنان علیه نظامِ مردسالار در جهان است و این باعث می-شود من بسیار خوشحال شوم. به این مفهوم، من افتخار می¬کنم به همه¬ی زنان، ما حتّی زنانِ مبارزی از کشورهای دیگر داریم، که اینجا می¬جنگند.” از مصاحبه با بیجن، زنِ سی¬ودوساله ص. ۲۶۲

“آن کسانی که داعش را به موصل هدایت کردند و مجوزِ گرفتنِ سلاح¬ها را به داعش دادند، دولت مردانِ ترکیه بودند که یک¬بار قطار سلاح برای داعش فرستادند. حالا من چگونه می¬توانم از این دولت¬ها درخواستِ سلاح کنم؟ امّا در نهایت، این دولت¬ها، روزی که داعش علیه خودشان سلاح بردارد، خواهند فهمید.”
در حالِ حاضر مردم در کوبانی در حالِ مبارزه در دفاع از انسانیّت هستند و هیچ¬کس نمی¬تواند این را انکار کند.”
“در نهایت باید بگویم ما در مدیترانه زندگی می¬کنیم و بسیاری از قدرت¬ها می¬خواهند این منطقه در هرج¬ومرج به سر برد، بنابراین ما باید آماده¬ی دفاع از مردم خود در تمامِ زمان¬ها بیاشیم.”

“ما در زندگی¬مان خوشحال هستیم و خودمان را برای ترویجِ ارزش¬های انسانی نامزد می¬بینیم.” گفتگو با ریحانه ص. ۲۶۴/ ۲۶۵
“من می¬خواهم همه¬ی انسان¬ها آزاد و برابر زندگی کنند. برای لقمه¬ای نان، برای مأمنی که زیرِ آن آرام گیرند و از سرزمینِ خود آواره نشوند. برای تحقق این¬ها باید جنگید و مبارزه کرد.” از نامه¬ی کادریه آرتاکایا به خانواده¬اش ص.۲۶۹

در این‌جا نویسندگان و شاعرانِ پراکنده در کشورهای مختلف از سویی و زنان و مردانِ کوبانی از سویی دیگر به هم¬آوازی برخاسته¬اند. ده¬ها شعر و جُستار به زبان¬های فارسی، کردی و ترکی، چندین گفتگو با زنانِ مبارز کرد و روایت¬هایی از چگونگی زندگی و مرگ زنان و مردان و انگیزه¬های آن-ها برای مبارزه، سخن از عشق و آزادگی را به اوج رسانده¬اند. در این میان نگره¬ها به پس¬زمینه¬ها، زمینه¬چینی¬ها برای راه¬اندازی موتورِ دایناسورهای داعشی در منطقه زیرِ ذرّه¬بین گذاشته شده است. می¬خواهم بگویم که نویسندگانِ این کتیبه احساس و اندیشه را درهم سرشته¬اند. آنچه از دلِ برمی¬آید سرشتی خردمندانه دارد و آنچه از مغز گویندگان جاری می¬شود، بری از برانگیختگی¬های حسی و عاطفی آن¬ها نیست.

مقاومت زنان و مردان کوبانی، در برابر ایلغارِ وحشتناک¬ترین جنایت¬کاران تاریک¬اندیش جهان، زیرِ مجموعه¬ای به نامِ داعش، سرنوشتِ فردای به ویژه زن را در خاورمیانه رقم زده است. مبارزات این مردمان با کشمکش¬هایی در میانِ دولت¬های منطقه همراه بوده است، که سیاست¬های یک بام و دو هوای اغلب آن¬ها را آشکارا در برابرِ نگاهِ مردمانِ جهان قرار داده است. حالا همگان می¬دانند که  هارترین کارتل¬ها و جناح¬های سیاسی در دولت¬های امریکا، عراق، ترکیه و عربستان، چگونه برای در اختیارداشتنِ چاه¬های نفتی، نه تنها مردم منطقه که تمامِ بشریّت را به بازی گرفته¬اند. و چه سیاست¬ها که به کار می¬گیرند و الغاء می¬کنند و شگفتا که تمامی یک¬سره دروغ هستند. و چه استراتژی¬ها که بهانه¬ی گریز و شانه¬خالی¬کردن از زیرِ بارِ مسئولیّت¬ها و پاسخ¬گویی به پرسش¬ها برای مقامات سیاسی، فرهنگی و قضایی هستند.

نوشتارها، در این مجموعه، هریک چشم¬اندازِ نوینی را در برابر نگاهِ خوانندگان قرار می¬دهند. حتّی گفتگوها و گزارش¬ها از کوبانی و شهرها و روستاهای هم¬جوارِ آن همین ویژگی را دارا هستند. در بستر تلاش برای فرافکنی نوری بر واقعیّت و تغییر و تحوّلاتِ شتابان این منطقه از جهان، در این دوره از تاریخ، نوشتار پرویز قاسمی در ص. ۱۶۲ این دفتر، خبر از نهادینه¬شدنِ ساختارهای دموکراتیک در شهر و روستاهای کردستان در خاکِ سوریه دارد. این نهادها توانسته¬اند در غیابِ دولتی کلاسیک و سنّتی، دولتی مردمی را که خود آن را خودگردانی دموکراتیک می¬نامند، برپا دارند، که در تمامِ این سال¬های جنگ و خونریزی، در عینِ حال با کارِ تشکیلاتی و سازماندهی مدبّرانه¬ی خود، توانسته است کارها و مسئولیّت¬ها را در نهادهای مدنی، میانِ زن و مرد تقسیم نماید. ره¬آوردِ چنین تدابیری هم اداره¬ی سیاسی و اقتصادی منطقه و هم هم¬کاری و همیاری اکثریتِ قریب¬به-اتفاق مردم با پشتوانه¬ی نژادی و زبانی گوناگون است.

در کنارِ شعر و نوشتار نویسندگان و شاعران و مبارزان آسیایی، جستارهایی چند از نویسندگان اروپایی آمده است، که به نوبه¬ی خود نگاهِ تیزِ انتقادی¬شان در رابطه با این جنگ، متوجّهِ دولت¬های اروپا و امریکا است. در عینِ حال تمامِ این زبان¬آوران براین نکته تأکید می¬ورزند که کوبانی نمودار تجربه¬ی دموکراسی در کردستان است. دیوید گریبر، در جستاری به نامِ “چرا جهان از کوبانی غافل است؟” می¬نویسد:

“با بیرون راندنِ عواملِ رزیم اسد در ۲۰۱۱، و به رغم خصومتِ تقریباً تمامِ همسایگانِ خویش، روژاوا نه تنها استقلالِ خود را حفظ کرده، بل تجربه¬ی چشم¬گیری در دموکراسی نیز محسوب می-شود. مجامع عمومی – نهادهای مدنی- در حکمِ هیئت¬های تصمیم¬ساز نهایی شکل یافته¬اند، شوراهایی که براساسِ توازنِ قومیتی دقیقی گزینش شده¬اند، برای مثال در هر واحدِ شهرگردان سه افسرِ ارشد هستند اعم از کرد، عرب، آشوری یا ارمنی- مسیحی، و حداقل یکی از این سه تن باید زن باشد. شوراهای زنان و جوانان، و با شباهتی کم¬نظیر با جنبش «موهرس لیبرس- زنانِ آزاد در اسپانیا» ارتش از زنانِ جنگجوی غیرِنظامی موسوم به ستاره¬ی وای¬جی¬ای – اتحادیه¬ی زنانِ آزاد- که ستاره¬ی عنوانش به الهه¬ی باستانی بین¬النهرین، ایشتار، اشاره دارد، که سهمِ عمده¬ای از عملیاتِ جنگی علیه داعش را عهده¬دار شده¬اند.” ص ۱۴۰/۱۳۹ برگردان ع.ثباتی

در این بخش پایانی باید از گفتگوی هنرمندِ هلندی یوناس استال، با صالح مسلم محمّد از رهبرانِ حزب دموکراتیک سوریه، یاد کنم که با زبانی ساده و تشکیلاتی خبر از شیوه¬ی اداره¬ی روژوا می-دهد. در این زبان تجربه¬ای خودنمایی می¬کند که حاصلِ سالیانِ سال کار مداوم و هدفمند برای خودگردانی دموکراتیک روژوا است. این گفتگو طولانی نیست امّا در هر پاسخی که به پرسش¬ها داده می¬شود، بسا از متدها و شیوه¬های کاری، در گستره¬ی برساختنِ جامعه¬ای دموکراتیک یاد می-شود، که خود برآمده از آموزش¬های فردی از واقعیّت¬هایی هستند، که زندگی برای مردم رقم زده است. به این ترتیب می¬توان گفت خودگردانی دموکراتیک روژوا، تجربه¬ی ویژه مبارزان کرد در جریان تاریخی زندگی، و تلاش¬های آن¬ها برای دستیابی به آزادی و دموکراسی است.

کتابِ کوبانی، ادبیات و هنر مقاومتِ نوین با سرمایه¬گذاری نشرِ ارزان و به کوشش و همیاری شبانه‌روزی عباس سماکار و بهرام رحمانی در این دوسه ماهِ اخیر که محاصره¬ی کوبانی نفس¬ها را در سینه¬ی مردمانِ آگاه حبس کرده بوده است، در فرم آ۵ در ۳۵۳ صفحه همراه با عکس¬هایی رنگی فراهم آمده است.

گوتنبرگ
۲۸ بهمن ۱۳۹۳

* برای تهیّه¬ی این کتاب می¬توان با شماره تلفن¬های ۴۶۸۷۵۲۷۷۰۹+ و ۴۶۷۰۴۹۲۶۹۲۴+ تماس بگیرید.