شهناز نیکوروان: لرستان و معضل بیکاری
به رغم پتانسیل،منابع ومعادن موجود درمنطقه هیچگونه طرح توسعه‌ای برای استان درنظر گرفته نشده است. ….
استان لرستان از نظر جمعیت سیزدهمین استان کشور است و حدود یک میلیون و هشتصد هزار نفر جمعیت دارد. لرستان از نظر دارا بودن منابع آب سومین استان ایران است.این استان همچنین از محروم‌ترین استان‌های کشور است؛ متاسفانه در دوران قبل و بعد از انقلاب مورد تبعیض واقع شده و به رغم توسعه نقاط مرکزی ایران، سهمی در طرح‌های توسعه‌ای دولت‌ها نداشته است تا به دنبال عدم توسعه‌یافتگی با مشکلات اقتصادی و اجتماعی بسیاری مواجه شود.گزارش پیش رو قرار است به بررسی وضعیت بیکاری و علل آن بپردازد.
لرستان استانی با ۱۶۰۰ واحد تولیدی تعطیل و نیمه تعطیل:
از کارخانجات تولید خوراک دام، پرس خرم‌آباد، سیمان خرم‌آباد، پوشاک خرم‌آباد، ژنراتورسازی خرم‌آباد، کارخانه سیمان فارسیت دورود، زاگرس خودرو بروجرد، سامان کاشی بروجرد و ….گرفته تا شهرهای دیگر استان ،از ۲۳ واحد تولیدی دلفان نورآباد تنها سه تولیدی مشغول به کار هستند. طبق ادعای نماینده کوهدشت از ۱۰۰ واحد صنعتی کوهدشت نیز ۸۵ واحد تعطیل یا نیمه تعطیل اند.بسیاری از واحدهای کوچک، متوسط و بزرگ تولیدی دیگرنیز به علت نداشتن نقدینگی و سرمایه در گردش وهمچنین بر اثر اجرای سیاست‌های غلط اقتصادی به ورطه نابودی کشیده شدند و کارگران آنها نیز بیکار شده‌اند.
رئیس اتاق بازرگانی،صنایع،معادن وکشاورزی استان اطی مصاحبه با ایسناگفت: کمبود سرمایه درگردش و بدهی معوق دومشکل عمده واحدهای تولیدی استان هستند. وی یادآورشد:درکنار پروژه‌های جدیدی که قرار است آغاز به کارکنند،حدود ۱۶۰۰ واحد تولیدی تعطیل ونیمه تعطیل در استان وجود داردکه ۸۰ درصد آنها خارج از ظرفیت اقتصادی مشغول به کار هستند.(۱)
طی ماه‌های گذشته شاهد اعتراض کارگران کارخانه پارسیلون خرم‌آباد بودیم. کارخانه‌ای که زمانی یکی از تولیدکنندگان نخ در منطقه بود اما از دوسال پیش دچار مشکل شده و کارگران قراردادی خود را اخراج و حقوق معوقه کارگران‌اش را در طول دوسال پرداخت نکرده است. البته موارد متعددی از این کارخانه‌ها و تولیدی‌ها که زمانی نبض اقتصادی استان وخانواده‌ها با گردش چرخ آنها می‌زد تعطیل شده و به مشکل بسیار بزرگ و پیچیده‌ای برای مردم منطقهمنجرگردیده است.
چرا کارخانجات تعطیل می‌شوند؟
بیشتر کارخانه‌های بزرگ منطقه دولتی هستند ولی متاسفانه تحت عنوان خصوصی‌سازی خودمانی‌سازی شده اند(یعنی یا به نیروهای دولتی امنیتی واگذار شده‌اند یا نهادهای وابسته به دولت با استفاده از رانت دولتی واگذار شدند) معاون فرماندار لرستان طی مصاحبه‌ای می‌کوید :وقتی به نام خصوصی‌سازی اکثر صنایع استان تعطیل و افراد زیادی از کار بیکار شده‌اند، نمی‌توان انتظار عملکردی مثبت از سوی بخش خصوصی در استان داشته باشیم. (۲) و اکثر این کارخانجات با اعتبارات بانکی خریداری شده‌اند. اعتباراتی که جهت بالا بردن سرمایه در گردش این کارخانه‌ها گرفته شده نیز در جهت بهبود کارخانه و واحد تولیدی مصرف نشده اما هزینه و تعهد بدهی برای کارخانه باقی مانده است. محرابیان وزیر دولت قبل اعتراف می‌کند: یکی دیگر از مشکلات استان وجود کارخانجات فرسوده استان است که در دهه هفتاد به بدترین شکل ممکن خصوصی شدند و در واقع با این خصوصی‌سازی به حال خود رها شدند. (۳)
هیچ گونه سهم یا نقشی برای کارگران در این کارخانه‌ها و واحدهای صنعتی در نظر گرفته نشده است. جابه جایی مالکین بدون توجه به شرایط کاری کارگران در شرایط جدید صورت گرفته است و کارگران به علت نداشتن هیچ نیروی حمایت‌کننده به شرایط کارفرمای جدید تن داده و در نتیجه به مرور توسط کارفرما اخراج واز تمام حقوق ومزایای خود محروم گردیده‌اند. عدم وجود تشکل‌ها و انجمن‌های صنفی که براساس خواست ونیاز کارگران تشکیل شده باشد می‌تواند یکی از دلایل اصلی مشکلات کارگران در کارخانه‌ها باشد. البته نقش منفی خانه کارگر را که در واقع یکی از نهادهای کارگر ستیز است را نیز نباید نادیده گرفت. طی سال‌ها خانه کارگر از تشکیل هرگونه هسته کارگری درکارخانه‌ها به اشکال گوناگون جلوگیری کرده است. بسیاری از این واحدهای تولید حتی حق بیمه کارگران را تا زمان اخراج کارگران نپرداخته‌اند و در نتیجه اغلب کارگران قادر به دریافت حق بیمه بیکاری خود نیستند.
عدم توجه و سیاست‌های تبعیض‌آمیز دولت مرکزی نسبت به استان لرستان باعث شده این استان به یکی از محروم‌ترین استان‌ها تبدیل شود. عدم تخصیص منابع و اعتبار لازم برای کاهش بیکاری و فقرزدایی از منطقه به رغم پتانسیل، منابع ومعادن موجود در منطقه هیچگونه طرح توسعه‌ای برای استان در نظر گرفته نشده است. اگر طرح و پروژه‌ای نیز مطرح یا تصویب شده منابع مالی و اعتبار برای آن تصویب نمی‌شود. طرح‌هایی که بنا به سیاست دولت‌ها افتتاح شده‌اند هرکدام به دلایلی به بهره‌برداری نرسیده‌اند.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی سال گذشته اعلام کرد: ۱۰ میلیارد تومان اعتبار برای شهرک‌های صنعتی استان تصویب شده که فقط ۱۸ درصد از این اعتبار محقق شده است. فرزاد محمدی با اشاره اینکه ۳۰ تا ۳۵درصد از واحدهای صنعتی در شهرک‌های صنعتی راکد وغیرفعال هستند گفت: در حال حاضر ۱۱ درصد از واحدهای صنعتی استان در شهرک‌های صنعتی قرار دارد.
محمدی به نقش بانک‌های در راه‌اندازی واحدهای صنعتی راکد اشاره کرد و گفت: بعضی از واحدها تعطیل به علت بدهی به بانک‌ها، مصادره و دراختیار بانک‌ها قرار گرفته است.(۴)
محمدتقی توکلی نماینده الیکودرز نیزدر گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه لرستان، بیان کرد: امروز دولت با تعداد زیادی پروژه نیمهتمام روبروست و این در حالیست که منابع مالی دولت اندک است. (۵)
مسئولین استان نرخ بیکاری بعضی شهرها را ۵۰ درصد اعلام می‌کنند اما آنچه مسلم است آمار بیکاری استان بیش از این مقداری است که دولت یا استانداری اعلام می‌کند. البته استاندار لرستان گفته نرخ بیکاری لرستان دوبرابر نرخ بیکاری کشور است یعنی نرخ بیکاری کشور۱۰٫۵ درصد است در نتیجه نرخ بیکاری استان بیش از ۲۰ درصد. نرخ بیکاری زنان نیز بیش از ۴۵ درصد. (این ارقام البته بر اساس آمارهای حکومتی تخمین زده شده است.)
براساس سرشماری مسکن ونفوس اداره آمار در سال ۱۳۹۰ جمعیت استان لرستان یک میلیون و ۷۵۳ هزار و ۳۶۷ نفر بوده است که تقریبا ترکیب جمعیتی زن و مرد به هم نزدیک بوده است. ۸۰٫۴ درصد جمعیت تحصیل‌کرده و ۶۱٫۳ درصد شهرنشین می‌باشند. سهم استان از کل جمعیت کشور۲٫۳۳ درصد می‌باشد. (۶) اگر براساس این آمار که سن اشتغال را از ده سال به بالا در نظر گرفته و سن بازنشستگی را ۶۴ سال در نظر بگیریم ،تعدادافرادی که می‌توانند در فعالیت اقتصادی فعال باشند یک میلیون و۳۸۰ هزار وششصدونود وپنج نفر می‌باشند. (البته از دیدگاه نگارنده کودکان ۱۵-۱۰ سال نیروی کار نیستند اما در سرشماری اداره آمار افراد شاغل افراد ده سال به بالا را شامل شده است.)(۷) واین آمار بیانگر نیروی کار لازم برای تولید می‌باشد و می‌توان ادعا کرد در حدود ۸۰ درصد جمعیت استان می‌توانند در فعالیت‌های شغلی مشغول شوند.
اما نگاه به آماربیکاریارائه شده سال ۱۳۹۱ استان ۲۰٫۴ درصد وبهار ۹۲ نرخ بیکاریاستان۱۵٫۲ درصد وزمستان همین سال ۱۹٫۸ درصد و بهار ۹۳ نرخ بیکاری استان ۲۰٫۳ در صد است (۸) که استان را در صدر جدول بیکاری کشور قرار می‌دهد. البته باید اشاره کرد با تعریف خاصی از بیکاری و اشتغال توسط سازمان آمار این آمار تحلیل و تهیه شده و چه بسا آمار بیکاری بیشتر ازاین درصدهای ارائه شده توسط دولت باشد. مسئولین استان نرخ بیکاری بعضی شهرهای استان را ۵۰ درصد اعلام می‌کنند استاندار لرستان اعلام کرده نرخ بیکاری لرستان دوبرابر نرخ بیکاری کشور است یعنی نرخ بیکاری کشور۱۰٫۵ درصد است در نتیجه نرخ بیکاری استان بیش از ۲۰ درصد و نرخ بیکاری زنان ۴۵ درصد می‌باشد. (۸)در جدیدترین خبر مربوط به بیکاری،« نرخ بیکاری جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر درکل کشور ۱۰٫۷ درصد محاسبه شده است. مقایسه این شاخص در بین استان‌ها نشان می‌دهد،لرستان با ۲۰٫۳ درصد بالاترین نرخ بیکاری را داشته و بعد از آن، استان سمنان با ۱۷٫۴ درصد قرارگرفته است. مقایسه اشتغال در بین استان‌های کشور نشان می‌دهد اردبیل با ۴۰٫۴ درصد بالاترین نسبت اشتغال را به خود اختصاص داده است و استان لرستان با ۲۵٫۶ درصد پایین ترین نسبت اشتغال را به خود اختصاص داده است. نسبت اشتغال درکل کشور ۳۳٫۱ درصد بوده است.»(۹)
این بیکاری ناشی از تعطیلی کارخانه‌ها و عدم توجه به برنامه‌های توسعه‌ای استان به‌خصوص در حوزه اقتصادی و به خصوص عدم وجود هرگونه طرح یا پروژه اشتغال‌زایی برای نیروی جوان تازه واردبازارِ کارشده می‌باشد.
مشکلات و عوارض ناشی از بیکاری در استان موارد متعددی هستند که بین تقریبا همه استان‌ها مشترک‌اند. مهاجرت، حاشیه نشینی، اعتیاد(۱۰)، طلاق،خودکشی وافسردگی، دزدی، نزاع‌های اجتماعی و روی آوردن به شغل‌های کاذب مانند دستفروشی که هیچ آینده شغلی را رقم نمی زند.
البته همه موارد بالا را در استان لرستان به خوبی ودر حجم وسیعی می‌توان مشاهده کرد:مهاجرت کارگران بیکار شده و یا جوان جویای کاربه شهرهای بزرگ و انجام کارهای سخت وطاقت‌فرسای ساختمانی یا چاه کنی (مقنی )بدون بیمه و تسهیلات که شغلی فصلی است. (۱۱)
حاشیه‌نشینی نیز در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین معضلات جامعه است. مردمی که هیچ امکانی برای امرار معاش خود ندارند به حاشیه شهرها پناه برده و به شغل‌های کاذب می‌پردازند. البته با توجه به این که استان لرستان از نطر اعتیاد به مواد مخدر طبق گزارش وادعای ستاد مبارزه با مواد مخدر جز ۱۰ استان در وضعیت خطر است. (۱۲)حاشیه‌نشینی می‌تواند اعتیاد و فروش مواد مخدر را دامن بزند.
اعتیاد، طلاق، خودکشی و افسردگی نیز از عوارض بسیار شایع بیکاری‌اند که همه امید و رضایت انسان از زندگی را نابود کرده و چشم‌انداز روشن و امید وارکننده نسبت به آینده را در اواز بین می‌برد.
منابع
http://isna.ir/fa/news/93042313583/(1)
http://www.ilna.ir/news/news.cfm?id=151477 (2)
http://khabaronline.ir/detail/134375/Economy/2420 (3)
http://isipo.ir/?part=news&inc=news&id=2597 (4)
http://loor.ir/%D8%AE%D8%A8%D8%B1%D9%87 (5)
http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=1775 (6)
http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=1160 (7)
http://www.mehrnews.com/news/2335625 (8)
—————————————————————-
منبع: کانون مدافعان حقوق کارگر
http://www.kanoonm.com
متاسفانه بخش دیدگاه‌های این مطلب بسته است.