بهرام رحمانی: مهمترین وقایع سال ۲۰۱۴ (بخش اول)
در سالی که گذشت گرانی و تورم و بیکاری و آسیبهای اجتماعی گسترش یافت در حالی که بسیاری از شرکتهای بزرگ، بازارهای بورس، بانکها میلیارد ها دلار سود بردند. ….
مهمترین وقایع سال ۲۰۱۴
(بخش اول)
بهرام رحمانی
bahram.rehmani@gmail.com
با تبریک سال نو ۲۰۱۵ به همه انسانهای آزاده؛ یادمان باشد که زیباییهای کوچک را دوست بداریم حتا اگر در میان زشتیهای بزرگ باشند!
گویند کسان بهشت با حور خوش است
من میگویم که آب انگور خوش است
این نقد بگیر و دست از نسیه بدار
کاواز دهل شنیدن از دور خوش است (خیام)
مقدمه
واپسین روزهای سال ۲۰۱۴، در حالی سپری شد که دنیای سیاست، اقتصاد، فرهنگ، تکنولوژی، نظامی و…، آبستن رویدادهای مهمی در سراسر کره خاکی بود.
خاورمیانه، همچنان در سر خط خبرهای محافل سیاسی در جهان است.
بیتردید رویدادهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی پیشرو در بستر منطقهای و فرامنطقهای، تاثیرات بسیاری را بر معادلات حال حاضر جامعه بینالملل خواهد گذارد. بر این اساس این گزارش تلاش میکند تا مهمترین رویدادهای سیاسی جهان در سال ۲۰۱۴ را مورد بررسی قرار دهد.
در سال ۲۰۱۴، اعدام مخالفین در برخی از کشورها از جمله ایران افزایش یافت و کشورهای اردن و پاکستان مجددا قانون اعدام را وضع کردند. حتی در پاکستان، مجددا دادگاههای نظامی فعالیت خود را از سر گرفتند.
در سالی که گذشت محیط زیست هر چه بیشتر تخریب شد و عامل اصلی آن نیز بیتوجهی صاحبان صنایع بزرگ سرمایهداران، اسلحهسازی و حکومتهای سرمایهداری جهانی به این مسئله مهم انسانی و زیست محیطی است.
در سال ۲۰۱۴، بیماری تازهای به نام «ابولا» جهان را وحشت زده کرد. ابولا هنوز هیچ دارو و درمان مشخص و تایید شدهای ندارد. این بیماری تاکنون جان هزاران نفر را در کشورهای آفریقایی گرفته است.
در سالی که گذشت گرانی و تورم و بیکاری و آسیبهای اجتماعی گسترش یافت در حالی که بسیاری از شرکتهای بزرگ، بازارهای بورس، بانکها میلیارد ها دلار سود بردند.
سالی که گذشت وقایع مهمی در جهان روی داد که اغلب آنها علیه بشریت بود. در تمام سال ۲۰۱۴، جنگ داخلی در سوریه و لیبی و افغانستان و عراق و اوکراین و…، جریان داشت. در این جنگها، متاسفانه دهها هزار انسان جان باختند و میلیون تن نیز در داخل و خارج کشورشان آواره شدند.
در سال ۲۰۱۴، تروریسم دولتی و غیردولتی گسترش یافت و مهمترین مسئله پیشروی گروه تروریستی اسلامی «داعش» و اعلام «خلافت اسلامی» در بخشهایی از سوریه و عراق است. دستکم پس از جنگ جهانی دوم، این اولینبار است که مرزهای بین دو کشور این چنین به هم ریخته میشود.
در این سال، تمام معیارها انسانی زیر سئوال رفت و حتی گروه داعش ویدئوی جدا کردن سر روزنامهنگاران از تنشان را در شبکههای اجتماعی منتشر کرد تا رعب و وحشت بیشتری ایجاد کند.
در انتخابات اتحادیه اروپا و همچنین در برخی کشورها چون سوئد، گروههای راسیستی آرای بیشتر کسب کردند به طوری که دولت سوسیال دمکرات سوئد، مجبور شد انتخابات زودرس اعلام کند. اما سرانجام دولت سوسیال دمکرات سوئد با بلوک راست به توافق رسیدند و انتخابات زودرس منتفی شد.
حکومت اسلامی-فاشیستی ایران علاوه بر افزایش سرکوب و اعدام، اخیرا یک کمپین گسترده راسیستی و فاشیستی علیه افغانیهای مقیم ایران راه انداخته است.
در سال ۲۰۱۴، با آغاز ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان در ترکیه، مواضع دولت ترکیه و او بر علیه قوانین سکولار این کشور قویتر شد و ترویج و تبلیغ و تدوین قوانین مذهبی از جمله این که زن و مرد برابر نیستند اعتراضاتی را در پس داشته است. به علاوه او در همکاری با داعش، حتا مرز ترکیه را به روی آوارگان کوبانی بست و در انتظار سقوط کوبانی ماند. همچنین در اعتراض به این سیاست دولت اسلامی ترکیه، اعتراضات گسترده مردمی راه افتاد که حدود چهل نفر از معترضین، توسط نیروهای سرکوبگر دولتی جان خود را از دست دادند.
اما با وجود این همه جنگ و ترور و وحشیگری سرمایهداری و گرایشات کهنه و پوسیده آن مانند فاشیسم و اسلام و سیاه بودن فضای جهان، روزنه امیدی برای آزادیخواهان و برابریطلبان و کمونیستهای جهان، یک نطقه عطف دوره اخیر محسوب میشود. این روزنه امید در روژاوا(کردستان سوریه) باز شده است. در میان محاصره اقتصادی روژاوا و حملات مداوم گروههای مذهبی به این منطقه، در سه کانتون عفرین، جزیره و کوبانی قوانین مدنی و قوانین زنان به تصویب مردم رسیده است که در نوع خود، آنهم در منطقه پرتلاطم خاورمیانه بیسابقه و بیهمتا و تحسین برنگیز است! اما هنوز کمبودهای زیادی در عرصه اجتماعی و حقوقی وجود دارد که طبیعتا باید در فضایی رفیقانه و صمیمانه و سازنده مورد بررسی و نقد قرار گیرند. به خصوص بیش از سه ماه است که نیروهای تبهکار و آدمکش و متجاوز خلافت اسلامی از سه منطقه با توپ و تانک به کوبانی یورش آوردهاند. اما در مقابل آنها جوانان بالای ۱۸ سال، زنان و مردان قهرمان کوبانی دوشبهدوش هم مسلح شدند و در مقابل نیروهای داعش، مقاومت شورانگیز بیسابقهای را در تاریخ ثبت کردند. حتی در مناطقی از کوبانی، جنگ تن به تن درگرفت اما سرانجام پیکارگران کوبانی، این نیرو وحشی اسلامی متجاوز را مجبور به عقبنشینی کردند. اما کمابیش جنگ در اطراف کوبانی ادامه دارد.
با این مقدمه، به بحث خود درباره مهمترین وقایع سال ۲۰۱۴، ادامه میدهم.
حالت آمادهباش در چند کشور
نیروهای امنیتی در روز کریسمس، در چندین کشور به حالت آماده باش درآمدند. آنها نگران هستند که گروههای اسلامی دست به عملیات انتحاری و تروریستی نزنند.
در اندونزی، مسئولان امنیتی گفتند که ۸۰ هزار پلیس و ۶۵ هزار نیروی نظامی در سراسر کشور مستقر شدهاند تا مانع هرگونه حمله احتمالی به اهداف خود شوند.
رییس پلیس اندونزی گفت امیدوار است که کریسمس و سال جدید میلادی بدون مشکلی جشن گرفته شود. او گفت اقدامات امنیتی شامل فعالیتهایی در کلیساها، و مراکز تفریحی و توریستی میشود.
اظهارات رییس پلیس اندونزی در حالی بیان شد که یک بمب بیرون کلیسایی در استان شرقی آمبون منفجر شد. این حمله به کسی آسیبی نرساند و عاملان آن هنوز دستگیر نشدهاند.
در همین حال، به دنبال حمله خونین نه روز پیش طالبان به یک مدرسه در پیشاور پاکستان، ۱۴۸ نفر کشته شدند.
در کنیا نیز تدابیر امنیتی افزایش یافته است. این کشور شاهد چندین حمله به اتوبوسهای مسافری از سوی گروه اسلامی الشباب و همچنین سارقان محلی بوده است.
در نیجریه، مسئولان در ایالت بورنو حرکت وسایل نقلیه را پنج روز ممنوع کردند. این تصمیم با هدف مقابله با حملات گروه اسلامی «بوکو حرام» گرفته شده است.
بحران اقتصادی
برای اولینبار از سال ۲۰۰۸ میلادی یعنی زمان آغاز بحران اقتصادی، بانکهای مرکزی اروپا و آمریکا در سال ۲۰۱۴ دو مسیر متفاوت در پیش گرفتند. ماریو دراگی، رییس بانک مرکزی اروپا و جانت یلن، رییس بانک مرکزی آمریکا برای نهادهای تحت ریاست خود سیاستهای پولی مشابهی را اتخاذ نکردند. زیرا در سال ۲۰۱۴ وضعیت اقتصادی آمریکا با اروپا تفاوت پیدا کرد.
ماریو دراگی، رییس بانک مرکزی اروپا میگوید: «اگر لازم باشد تدابیر حمایتی برای مقابله با نرخ پایین تورم اعمال شود هیئت مدیره متفقا بر تعهد خود نسبت به استفاده از ساز و کارهای غیرمتعارف اضافی پایبند است.»
بدین ترتیب، پس از نشست ماه سپتامبر کمیته سیاست پولی بانک مرکزی اروپا، این نهاد نرخ بهره خود را به پایینترین حد تاریخی خود یعنی ۰۵/۰ درصد تنزل داد. برای تحریک رشد اقتصادی، بانک مرکزی به خرید اوراق قرضه غیردولتی و اعطای وامهای بلند مدت نیز روی آورد.
جانت یلن، رییس بانک مرکزی آمریکا گفت: «تلاش بیشتری باید کرد. بسیاری از آمریکاییها دچار معضل بیکاری هستند. نرخ تورم در دراز مدت زیر رقم از پیش تعیین شده ما قرار میگیرد. فعالیت برای تقویت سیستم مالی کشور هنوز به پایان نرسیده است.»
تفاوت روند رشد اقتصای در آمریکا و حوزه پولی یورو سیاستهای پولی این دو نهاد بزرگ سرمایهداری را از یکدیگر مجزا کرده است. آمریکا پس از گذراندن دورانی سخت رشد اقتصادی خود را به ۴ درصد رساند. اما رشد اقتصادی حوزه پولی یورو تقریبا روی عدد صفر باقی ماند.
عدم رشد اقتصادی مناسب و خطر رکود، اقتصاد اروپا و قدرتهای اقتصادی منطقه پولی یورو یعنی آلمان و فرانسه را مورد تهدید قرار داده است. آلمان در آستانه رکود اقتصادی قرار گرفت و صادرات این کشور نسبت به قبل نیز دچار افت شده است.
در فرانسه دولت هنوز نتوانسته با نرخ نسبتا بالای بیکاری مبارزه موثر کند و میزان رشد اقتصادی کشور را بالا ببرد. اعمال اصلاحات اقتصادی نیز خشنودی سندیکاهای کارگری و کارفرمایان را به دنبال نداشته است. افزایش میزان مالیاتها نیز به پایین آوردن سطح کسری بودجه به زیر رقم ۳ درصد کمک نکرده است.
دیمیتریس راپیدیس، اقتصاددان یونانی میگوید: «تا زمانی که مالیاتها بالاست هیچ نتیجه و هیچ بهبودی در زمینه میزان سرمایهگذاری نخواهیم داشت. با تدابیر ریاضت اقتصادی مواجه خواهیم بود. هیچ کشور عضو حوزه پولی یورو و اتحادیه اروپا برنامه خاصی برای برونرفت از بحران ندارند. تصمیمات دراگی ممکن است در نهایت بیفایده باشند.»
خطر گرفتاری حوزه پولی یورو به تورم منفی از ابتدای سال ۲۰۱۴ بر روی این منطقه سایه افکنده و نرخ تورم تنها ۳/۰ درصد اعلام شده است. این نرخ در دو قدرت اقتصادی این منطقه یعنی فرانسه و آلمان به ترتیب ۴/۰ و ۵/۰ درصد است. در یونان و اسپانیا نرخ پایین تورم این کشورها را دچار تورم منفی کرده است.
نرخ تورم در حوزه پولی یورو به وضعیت ژاپن شباهت پیدا کرده است. کشوری که سالهاست با تورم منفی مبارزه میکند.
از طرف دیگر مشکلات مربوط به بازگشت به آهنگ مناسب رشد اقتصادی در حوزه پولی یورو اعتراضات شهروندان را بدنبال داشته است. در ایتالیا شهروندان در اعتراض به قانون اصلاحات بازار به تظاهرات پرداختند. در یونان نیز کارمندان دولت و دانشجویان که آینده ای را برای خود متصور نیستند دست به اعتراض زدند.
پرونده مربوط به فساد مالی گروه بانکی «اسپریتو سانتو» در پرتغال نیز اعتماد مردم به نهادهای مالی و اقتصادی در اروپا را از بین برده است.
با وجود چنین چشمانداز تیره و تاری بانک مرکزی اروپا برای تقویت اوضاع اقتصادی گزینه بازخرید اوراق قرضه دولتی را پیش رو دارد. ساز و کاری که پیش از این بانک مرکزی آمریکا از آن استفاده کرده است.
افت شدید قیمت نفت
بامداد چهارشنبه ۲۶ آذر ۱۳۹۳، بهای نفت در بازارهای آسیا همچنان در حال کاهش و رسیدن به قیمتی کمتر از سالهای گذشته بود؛ در حالیکه تحلیلگران و نمایندگان بازار در حال رصد کاهش روزافزون بهای روبل روسیه نیز هستند.
بنگاه ارزشگذاری وستتگزاس بهای نفت خام برای ارسال در ماه ژانویه را، صبح چهارشنبه، با ۱۶/۱ دلار کاهش، ۷۷/۵۴ دلار ارزشگذاری کرده است.
نفت برنت برای ارسال در ماه فوریه نیز ۸۲ سنت کاهش داشته و بهای آن ۱۹/۵۹ دلار در هر بشکه است.
بهای برنت در بازار لندن نیز به زیر ۶۰ دلار سقوط کرده و به ۸۶/۵۹ دلار در هر بشکه رسیده است.
بهای نفت تگزاس ارسالی برای ماه ژانویه، دو روز پیش از این در بامداد دوشنبه، ۵۶/۷۵ دلار بود. بهای برنت برای همین ماه با یک سنت کاهش به ۸۴/۶۱ رسیده بود.
با افت قیمت نفت و ارائه تخفیف هر چه بیشتر قیمت نفت توسط عربستان به مشتریان نفتی خود، ایران نیز میزان تخفیف به مشتریان آسیایی را افزایش داده است.
میزان تخفیف قیمت نفت سبک ارائه شده توسط ایران به مشتریان نفتی، بیشترین رقم طی ۱۴ سال گذشته است.
خبرگزاری بلومبرگ طی گزارشی میگوید که ایران برای نفت سبک خود(برای تحویل در ماه ژانویه) تخفیف یک دلار و ۸۰ سنتی به مشتریان ارائه میدهد.
بر اساس محاسبات خبرگزاری بلومبرگ، قیمت پیشنهادی برای نفت سبک ایران نسبت به معیار قیمت نوع نفت خام عمان-دوبی حدود ۱۳ سنت کمتر است که این تخفیف از ماه مارس ۲۰۰۰ بیسابقه است.
بر اساس این گزارش، ایران نفت خام سنگین خود را که عمده صادرات نفت آن را تشکیل میدهد برای تحویل در ماه ژانویه با تخفیفی سه دلار و ۵۱ سنتی به مشریان نفتی خود عرضه کرده است.
سازمان کشورهای صادرکننده نفت، اوپک، طی گزارشی که اخیرا درباره قیمت سبد نفتی اوپک در سایت رسمی خود منتشر کرد، میگوید که قیمت نفت اوپک از ۱۰۸ دلار در خرداد امسال به ۵۵ دلار و ۹۱ سنت در روز ۲۵ آذرماه رسیده است.
نفت سنگین و سبک به ترتیب عمده صادرات نفت ایران را تشکیل میدهند. این در حالی ست که دولت شیخ حسن روحانی، بهای نفت را در بودجه سال آینده خود بشکهای ۷۲ دلار پیشبینی کرده است. اما با این وجود روحانی مدعی شده است که اقتصاد ایران رشد داشته است؟!
ردهبندی کشورهای جهان از نظر فساد سازمانهای دولتی
سازمان بینالمللی شفافیت، کشورهای جهان را از نظر فساد سازمانهای دولتی ردهبندی میکند. ۱۷۵ کشور جهان در شاخص سال ۲۰۱۴ ردهبندی شدهاند. به گفته این سازمان، فساد اداری میتواند رشد اقتصادی کشورهای را تهدید کند.
مدارس بدون تجهیزات، داروهای تقلبی، انتخابات مهندسی شده، فقط بخشی از نتایج فساد اداری کشورها هستند. رشوه و زیرمیزی نه تنها نیازمندان واقعی را از دسترسی به منابع محروم میکند، بلکه عدالت اجتماعی و توسعه اقتصادی را مختل و اعتماد عمومی به دولت و رهبران را از بین میبرد.
در ردهبندی شاخص فساد، دوسوم کشورهای جهان نمرهای زیر ۵۰ دارند(۰ نشاندهنده فساد زیاد و ۱۰۰ نشاندهنده وضعیت بسیار پاک است.)
به گفته سازمان بینالمللی شفافیت، فساد یک مشکل جهانی است. نمره پایین در شاخص فساد نشاندهنده رشوهگرفتن گسترده، مجازات نکردن فساد، و بیتفاوتی سازمانهای دولتی به نیازهای مردم است.
این سازمان معتقد است که کشورهای نمره بالا باید نسبت به این وضعیت واکنش نشان دهند. کشورهای عضو جی۲۰ باید رهبری خود را ثابت کرده و با پولشویی، و عملیات مخفی شرکتها مبارزه کنند.
در میان کشورهای خاورمیانه فقط سه کشور امارات متحده عربی(۷۰)، قطر(۶۹) و اسراییل(۶۰)، نمره بالای ۵۰ دارند.
ایران با نمره ۲۷ در جایگاه ۱۳۶ از ۱۷۵ کشور جهان را داراست.
انتخابات پارلمان اروپا
هشتمین انتخابات پارلمان اروپا در روزهای ۲۲ تا ۲۵ ماه مه ۲۰۱۴ در ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا و در شرایط دشوار و بحرانی منطقه پولی یورو برگزار شد. در این انتخابات ۱۶۰ میلیون نفر واجد شرایط حق رای شرکت کردند و ۷۵۱ عضو پارلمان را برگزیدند.
اما نکته جدید در این انتخابات، نتایج آن بود. در نتایج انتخابات تحول بزرگی، احزاب راست و نژادپرست اروپا در صدر قرار گرفتند. سوسیالیستها رتبه دوم شدند. احزاب بزرگ دیگر یعنی لیبرالها، چپهای رادیکال و سبزها کمتر از ۱۹ درصد آرا را به دست آوردند. بنابراین، نکته شگفتانگیز در این انتخابات، پیشرفت غیرمنتظره احزاب ناسیونالست، راست افراطی و نژادپرست بود. این احزاب در بسیاری از کشورهای اروپایی، به ویژه در فرانسه و بریتانیا پیروزی قابل توجهی به دست آوردند و مارین لوپن و نایجل فاراژ به آرای بالایی دست یافتند.
انتخابات پارلمان اروپا یک رکورد منفی دیگر نیز به ثبت رساند، زیرا تنها ۵/۴۲ درصد واجدان شرایط در آن شرکت کردند که چالش اضافی دیگری برای تیم جدید است که باید برای پنج سال آینده پارلمان را اداره کند.
سوریه
تاکنون در درگیریهای داخلی سوریه بیش از ۲۰۰ هزار نفر کشته شدهاند. آوارگان سوری به هنگام فرار از مرگ سختیهای فراوانی تحمل کردهاند و حال باید مصیبتی دیگر را تحمل کنند: سرمای زمستان. تا امروز سه میلیون شهروند سوریه به کشورهای هممرز با این کشور گریختهاند. آنها باید زمستانی دیگر را پشت سر بگذارند.
حکومت اسلامی ایران و حزبالله لبنان در کنار روسیه از پشتیبانان اصلی حکومت بشار اسد هستند.
سازمان منع گسترش اسلحه شیمیایی در آخرین گزارش خود از کاربرد بمبهای آغشته به گاز کلر در سه شهرک سوریه خبر داده است. براساس گزارش این سازمان، از ۱۳۳ شهروند سوری از سه شهرک که در حملات بمباران نیروهای ارتش سوریه، مسموم شده بودند، معاینه و آزمایش به عمل آمد که ثابت شد همه آنها توسط گاز کلری که در بمبهای پرتاب شده به این سه شهرک وجود داشته، مسموم شدهاند.
این سازمان در تحقیق خود از این شهرکها موفق شد با نمونهبرداری از محل وقوع این مسمومیتها، کاربرد گاز کلر را به اثبات برساند. این سازمان همچنین توانست اسنادی از شواهد عینی، تصویری و صوتی از محل وقوع این بمبارانها را به دست آورده و ثبت کند.
این سه شهرک که مورد بمباران گاز کلر قرار گرفتند عبارتند از «کفر زیتا، الثمانه و تلمسنه». نتیجه نهایی تحقیق این سازمان کاربرد گاز سمی کلر را در این سه شهرک به اثبات میرساند. کارشناسان سازمان منع کاربرد سلاح شیمیایی با مصاحبه با شاهدان عینی، نمونهبرداری از سه شهرک مورد اصابت بمبهای آغشته به این گاز و معاینه مسمومین؛ به این نتیجه رسیده اند که گاز کلر مورد استفاده قرار گرفته است.
گزارش نهایی سازمان منع کاربرد سلاح شیمیایی که نسخهای از آن در اختیار العربیه قرار گرفته، روش کاربرد این گاز سمی را بدون این که حکومت بشار اسد را متهم به این کار کند اینگونه شرح داده است: «این گاز با مواد منفجره در بشکههای انفجاری آمیخته شده و توسط هلیکوپتر به این سه شهرک پرتاب شده است.»
این در حالی است که تنها نیروهای دولتی سوریه مجهز به هلیکوپتر هستند و پیش از این نیز بمبهای بشکهای توسط هلیکوپترهایش را به مناطق مختلف تحت کنترل مخالفین خود، پرتاب کرده است.
حکومت اسد پیش از این اعلام کرده بود که همه سلاحهای شیمیایی خود را در پی توافقنامه سال گذشته در اختیار قدرتهای غربی قرار داد تا آنها را از بین ببرند. اما هنوز ۱۲ کارخانه تولید این نوع سلاح در اختیار حکومت سوریه است.
نابودی میراث فرهنگی سوریه
یک گزارش سازمان ملل میگوید که ۲۹۰ مرکز میراث فرهنگی سوریه در طی جنگهای ٣ ساله در این کشور نابود شده و یا صدمه دیدهاند؛ به گفته این سازمان بخشی از این مراکز مورد غارت قرار گرفتهاند.
در این گزارش که از سوی «انستیتوی سازمان ملل برای آموزش و پژوهش» یا Unitar ، منتشر شده گفته شده که شهرهای حلب، دمشق، رقعه و چندین شهر دیگر، در جریان این جنگها صدمات زیادی را متحمل شدهاند.
انستیتوی سازمان ملل برای آموزش و پژوهش، می گوید این نتیجهگیری را از طریق یک برنامه مطالعات تصاویر ماهوارهای بدست آورده که در آن ۱۸ حوزه مختلف سوریه مورد تحلیل قرار گرفته است.
گزارش انستیتوی سازمان ملل، میگوید نتیجهگیری از مطالعات این تصاویر ماهواره ای، در واقع زنگ خطر در مورد صدماتی است که میراث فرهنگی سوریه را تهدید میکند.
از میان ۱۸ منطقه یاد شده، ۶ منطقه از جمله شهرهای قدیمی حلب، بصره و دمشق، از سوی سازمان یونسکو در فهرست میراث جهانی ثبت شدهاند.
از جمله آثار فرهنگی تخریب شده، خبرگزاری فرانسه از «منار مسجد اموی» در «حلب» یاد می کند که به دوره سلجوقیان تعلق داشت و در جریان درگیریهای مخالفان با رژیم بشار اسد فرو ریخته است.
استعفاء اخضر ابراهیمی
اخضر ابراهیمی، دیپلمات الجزایری و نماینده پیشین دبیرکل سازمان ملل متحد و اتحادیه عرب در امور سوریه، پس از دوسال کوشش برای یافتن راهکاری برای برقراری صلح در سوریه، سرانجام از این سمت استعفا کرد. کمی بعد بشار اسد، رییس جمهوری سوریه، با برگزاری «انتخابات؟!» ریاست جمهوری در کشورش با ۷/۸۸ درصد آرا در پست خود باقی ماند. رایگیری تنها در مناطقی انجام شد که در دست دولت مرکزی بود.
دیدار حسن روحانی و وائل نادر الحلقی
حسن روحانی رییس جمهور ایران در دیدار و گفتگو با «وائل نادر الحلقی» نخست وزیر سوریه با اعلام حمایت خود از مبارزه ارتش و ملت این کشور با تروریستها اظهار داشت مسائل سوریه «تنها در چارچوب گفتگو و مذاکرات سیاسی داخلی حل و فصل خواهد شد.»
روحانی، با بیان این که سفر نخست وزیر سوریه به تهران گامی به جلو برای توسعه روابط دو کشور است، خاطر نشان کرد که تهران و دمشق می توانند همکاریهای خود در زمینه انرژی، راه، معادن و کشاورزی را بیش از پیش توسعه دهند.
وائل نادر الحلقی، نخست وزیر سوریه در این دیدار با ابراز قدردانی از دولت و ملت ایران اظهار داشت که روند آشتی ملی به منظور برقراری صلح در سوریه به طور مستمر پیش میرود و دولت سوریه آماده است همه طرحها و ابتکارهایی را که در این زمینه از سوی سازمان ملل متحد و یا روسیه ارائه شده است، مورد بررسی قرار دهد.
او گفت: «هر ابتکار عملی که حاکمیت سوریه را خدشه دار نکند و به یکپارچگی کشور بینجامد، در دولت سوریه مورد بررسی قرار میگیرد.»
نگرانی حکومت سوریه از کاهش قیمت نفت
بازرگانان و تجار سوری میگویند این نگرانی در حال افزایش است که با ادامه کاهش قیمت نفت حمایتهای اقتصادی ایران از حکومت بشار اسد نیز کاهش یابند. در حالی که ایران در هفتههای اخیر تاکید کرده به حمایت خود از دمشق ادامه خواهد داد.
بشار اسد در چهار سال گذشته برای مبارزه با مخالفین داخلی و همچنین جلوگیری از سقوط ارزش پول ملی به درآمد نفتی ایران وابسته بوده است.
خبرگزاری رویترز در گزارشی به نقل یک مقام تجاری سوریه که نخواسته نامش فاش شود مینویسد که اگر حمایتهای ایران نبود حکومت بشار اسد امکان جان به در بردن از این بحران را نداشت.
وی حمایت ایران را با اهمیتترین موضوع برای حکومت سوریه خوانده و میافزاید: «ما در عوض به آنها قول دادهایم که بیش از پیش زمینه را برای سرمایهگذاری و فعالیت اقتصادی ایران در سوریه مهیا کنیم.»
از سوی دیگر تولید نفت در سوریه که زیر تحریمهای اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا قرار دارد با شروع بحران به شدت کاهش یافته است. همچنین بسیاری از تاسیسات انرژی در کنترل مخالفان قرار دارد.
این گزارش اضافه میکند که حکومت اسلامی ایران در ماه ژوئیه سال گذشته بیش از چهار و نیم میلیارد دلار اعتبار به حکومت سوریه داده تا بخش بیشتر آن صرف خرید فرآوردهای نفتی شود.
با کاهش پنجاه درصدی قیمت جهانی نفت که از ماه ژوئن آغاز شده، دولت سوریه نگران است که حمایتهای ایران نیز کاهش یابد. اما پیامی که حکومت ایران مخابره کرده ادامه حمایت از سوریه است.
پوند سوریه که از شروع بحران در سال ۲۰۱۱ در حدود ۷۰ درصد از ارزش خود را از دست داده بود، تنها در طول دو هفته گذشته ۱۰ درصد بیشتر سقوط کرد.
ایران در حدود یک سال پیش بین ۵۰۰ تا ۷۵۰ میلیون دلار در بانک مرکزی سوریه سپردهگذاری کرده که از سوی مقامات برای کمک به ثبات بازار ارز سوریه مورد استفاده قرار گرفته است.
دو بانکدار نیز به رویترز گفتند که در هفتههای اخیر بانک مرکزی سوریه برای حفظ ارزش پوند اقدام به فروش دلار کرده که بزرگترین مداخله این بانک در بازار ارز از شروع بحران برآورد میشود.
یک عضو برجسته اتاق صنعت سوریه به شرط ناشناس ماندن به خبرگزاری رویترز میگوید کاهش ۵۰ درصدی قیمت نفت پیش از آن که سطح حمایت از حکومت اسد را کاهش دهد، کمر اقتصاد ایران خواهد شکست.
جبهه النصره
جنگ و درگیری در شمال غربی سوریه ابعاد مهیبی به خود گرفته است. در روزهای گذشته «جبهه النصره» تلاش کرده برخی از پایگاههای ارتش سوریه را تصرف کند و تا حدودی نیز موفق شده است. اما این پیروزیها با تلفات زیادی از هر دو طرف همراه بوده است.
بنا به گزارشها جهادگران مسلح در عملیات نظامی خود از تانکها و اسلحههای سنگینی استفاده میکنند که از نیروهای «جبهه انقلابی سوریه» به غنیمت گرفتهاند. این نیرو، به اصطلاح گروهی میانهرو است که اخیرا از سوی غرب تشکیل شده به جنگافزارهای مدرن غربی نیز مسلح است.
در شمال سوریه ارتش بشار اسد هر روز شکستهای بیشتری در برابر مخالفان متحمل میشود.
«جبهه النصره» که متحد اصلی شبکه «القاعده» در جنگ داخلی سوریه به شمار میرود، هم به موفقیتهایی در برابر نیروهای ارتشی دست یافته و هم بیشتر گروههای میانهرو را به سوی شمال غربی کشور عقب رانده است. مواضع این گروه از ماه سپتامبر تاکنون چند بار از سوی نیروی هوایی آمریکا و متحدانش مورد حملات هوایی قرار گرفته است.
جهادگران «جبهه النصره» که زمانی مهمترین گروه مسلح فعال در جنگ داخلی سوریه بود، امروز با رقابت شدید گروههای وابسته به «خلافت اسلامی» روبروست.
داعش
افراد داعش در سوریه نیز به سر بریدن و کشتار جمعی زدند. این سبعیت تبدیل به استراتژی ارتشی ۳۰ هزار نفره شد که نیمی از آنها نه عراقی هستند و نه سوریهای. بنا به ارزیابیها حدود ۳۰۰۰ نفر از کشورهای غرب به این گروه اسلامی پیوستهاند.
تخمین زده میشود که داعش ثروتی حدود یک و نیم میلیارد یورو در اختیار دارد. این پولی است که با آن سلاح میخرد و اهداف خلافت اسلامی را به پیش میبرد.
گروه تروریستی موسوم به «خلافت اسلامی»، در سال ۲۰۱۳ موفق شد قدرت را در شهر رقه سوریه به دست گیرد. در ژانویه سال ۲۰۱۴ نیز شهر فلوجه در غرب عراق به دست این نیروها افتاد. یکی از مهمترین هدفهای این جریان تروریستی تسخیر بغداد، پایتخت عراق است.
اهداف و سیاستها و عملکرد داعش بسیار وحشیانه و خشونتبار است. از جمله اعدامهای دستهجمعی، گردنزدن و به بردگی گرفتن دختران و زنان، ارعاب و وحشت در سطح بینالمللی است. خلافت اسلامی، جنگ را تقریبا همه جای سوریه گسترش داده است.
اولین پیروزی عمده گروه تصرف شهر فلوجه عراق در اوایل ژانویه بود. در ماه ژوئن، داعش، موصل، دومین شهر بزرگ عراق را گرفت. سربازان عراقی فرار کردند و اعضای خلافت اسلامی تسلیحات سربازان و حدود ۴۰۰ میلیون دلار را به غنیمت بردند.
سپس داعش که حالا خود را خلافت اسلامی اعلام کرده، مناطق وسیعی از شمال سوریه و عراق را در اختیار دارد.
در چنین شرایطی، نوری المالکی، نخست وزیر سابق شیعه عراق به تبعیض علیه سنیها و دامن زدن به آشوبها متهم شد. مالکی زیر فشار سنگین بینالمللی در ماه اوت، در نیمه تابستان استعفا داد.
گروه ناظر بر حقوق بشر سوریه میگوید جنگجویان «خلافت اسلامی» در شش ماه گذشته، یک هزار و ۸۷۸ نفر را، که بیشترشان غیرنظامی بودند، در آن کشور اعدام کرده است.
«جهاد در راه اسلام»
گروههای جهادگرا در اینترنت برنامههای تبلیغاتی وسیعی دارند، که به ویژه زنان و جوانان مخاطب آنها هستند. در یک ویدیوی اینترنتی از زنان جوان دعوت میشود که با «برافروختن مشعل ایمان به نجات جامعه اسلامی» یاری برسانند.
فعالان جهادگرا در شبکههای اجتماعی نیز از دختران و زنان جوان دعوت میکنند که با پیوستن به «جهاد در راه اسلام» به زندگی خود معنای روشنی بدهند و در برپایی دوران تازه «خلافت» سهم خود را ادا کنند. این اصطلاحی است که گروه تروریستی «دولت اسلامی» به نظام دلخواه خود داده است.
در قلمرو «خلافت اسلامی» زنان درست مثل بیرحمترین مردان به کشتار و خونریزی دست میزنند، خانهها را غارت میکنند، زنان را زیر نظر میگیرند و به بچهها درس «جهاد و شهادت» میدهند.
کم نیستند زنان و دخترانی که پس از مدتی تجربه، به صفوف جهادگرایان پشت میکنند. این اقدام اما بسیار خطرناک است. تروریستها افراد پشیمان و جداشده را «خائن» میدانند و در سر به نیست کردن آنها تردید نمیکنند.
جهادگرایان که با کشتار و خونریزی در رویای برپایی «بهشت روی زمین» هستند، برای عملیات خود به افراد خام و ساده نیاز دارند و در صفوف آنها پسربچههای کم سن و سال نیز کم نیستند. برخی از آنها کودکانی هستند که حتی تفنگ را به دشواری حمل میکنند. آنها طعمه خوبی برای جهادگرایان هستند تا در اجرای حملات انتحاری از آنها استفاده کنند.
قتلعام «ایزدیان»
داعش در منطقه کردستان عراق، اقلیت مذهبی «ایزدیان» را قتلعام کرد و هزاران زن و دختر را نیز به اسارت برد. همچنین دهها هزار نفر آنها آواره کوهها و تعداد زیادی زن و کودک زنده به گور شدند. گروه داعش همین خشونتها را در سوریه مرتکب شد.
آوارگان ایزدی
در ماه اوت سال جاری تروریستهای «خلافت اسلامی» شهر سنجار در استان نینوا در شمال عراق را فتح کردند. آنها صدها نفر از پیروان کیش ایزدی را در این شهر کشتند. دهها هزار نفر دیگر از افراد این قوم از ترس جریان تروریستی «خلافت اسلامی» به کوهها فرار کردند. یگانها مدافع حلق و پیشمرگههای کردستان عراق در پایان ماه اوت به کمک آنها رفتند و تعدادی از آنها را نجات دادند.
داعش صدها تن از اعضای خود را اعدام کرده است
روزنامه فایننشال تایمز و خبرگزاری آلمان روز شنبه ۲۰ دسامبر ۲۰۱۴ برابر با ۲۹ آذر ۱۳۹۳، گزارش دادند گروه خلافت اسلامی برای آن دسته از اعضای خارجی خود که قصد بازگشت به کشورشان را داشتهاند مجازات مرگ تعیین کرده است.
بر اساس این گزارش، دولت اسلامی تا به حال بیش از یکصد تن از نیروهایش را که در شمال سوریه قصد فرار داشتند، اعدام کرده است.
در گزارشها به این موضوع هم اشاره شده که در ماه اکتبر دولت اسلامی پنج انگلیسی، سه فرانسوی، دو آلمانی و دو بلژیکی را که مخالف درگیری با دیگر گروههای افراطی اسلامی بودند و تصمیم داشتند به کشورشان بازگردند، به قتل رسانده است.
گفته میشود شمار فراریان اعدام شده به دلیل شکستهای پی در پی دولت اسلامی اینبار بیشتر بوده و شمار آن در شهر رقه به صد نفر رسیده است.
روزنامه فایننشال تایمز در بخشی از گزارش خود آورده که دولت اسلامی برای رسیدگی به موضوع فرار جهادگران خارجی، گروهی تحت عنوان پلیس نظامی تشکیل داده است. پلیس نظامی ضمن نظارت بر نیروهای خارجی وظیفه دارد مانع فرار آنان شود.
در گزارش فایننشال تایمز، همچنین توضیح داده میشود جهادگران خارجی قصد داشتند از رقه فرار کنند. این شهر که بین سوریه و عراق واقع شده به عنوان پایتخت دولت اسلامی شناخته میشود. روزنامه مزبور موفق شده درباره برنامه مبارزه گروه خلافت اسلامی با فراریان خارجی اطلاعاتی به دست آورد.
بر اساس این اطلاعات، پلیس نظامی در رقه در جستجوی مردانی بوده که از انجام وظایف خود شانه خالی کرده و برای انجام ماموریت خود اقدامی نکردند. پلیس تا به حال دهها منزل مسکونی را برای یافتن جهادگران خارجی فراری جستجو کرده است.
جهادگران خارجی باید به همراه خود مدارکی حمل کنند که ثابت کند برای انجام ماموریت عازم هستند. اگر جهادگران از وظایف محوله خود شانه خالی کرده باشند به مجازات مرگ محکوم میشوند.
سازمان ملل متحد در آخرین گزارش خود اعلام کرد ۱۵ هزار نیروی افراطی خارجی از ۸۰ کشور جهان در صفوف گروه دولت اسلامی در سوریه و عراق میجنگند.
گفتنی است نفوذ «خلافت اسلامی» در کشورهای عربی از جمله مراکش، مصر، لیبی، الجزایر و یمن نیز بیشتر میشود. به گفته وزیر دادگستری مراکش حدود دو هزار مراکشی در صفوف نیروهای دولت اسلامی در عراق و سوریه میجنگند.
مقامات مراکشی تائید کردند که گروه خلافت اسلامی» تا به حال بیشترین سربازگیری را از میان نیروهای افراطی این کشور انجام میدهد. مصطفی رامید وزیر دادگستری مراکش روز جمعه ۱۹ دسامبر ۲۰۱۴، در مقابل نمایندگان مجلس این کشور صریحا گفت که در حال حاضر ۱۲۱۲ مراکشی در صفوف جهادگران دولت اسلامی در عراق و سوریه میجنگند.
او همچنین خاطرنشان کرد که اگر بر این آمار تعداد مراکشهای مقیم کشورهای اروپائی هم اضافه شود، تعداد مراکشیهایی که جذب دولت اسلامی شدند بین ۱۵۰۰ تا ۲ هزار تن خواد بود.
حمله هوایی به مواضع «خلافت اسلامی»
باراک اوباما، رییس جمهوری آمریکا، در ماه اوت ۲۰۱۴، با حمله هوایی به مواضع گروه «خلافت اسلامی» موافقت کرد. در ماه سپتامبر این حملات به سوریه نیز گسترش یافت. روی هم ۵ کشور عربی نیز در حملات ارتش آمریکا علیه جریان «خلافت اسلامی» شریک هستند.
شایان ذکر است قبل از این که داعش به عراق حمله کند و موصل تسخیر نماید همه گروههای به اصطلاح «جهادی» که در سوریه علیه حکومت سوریه میجنگیدند از سوی دولتهای پیشرفته جهانی و در راس همه آمریکا و همچنین منطقهای مورد حمایت قرار میگرفتند. به خصوص دولت ترکیه با حمایتهای مالی عربستان سعودی از جمله داعش را آموزش داده و مسلح کرده و به جنگ داخلی افغانستان فرستاده است. اما پس از تسخیر موصل توسط داعش و کشتار ایزدی ها، ائتلافی به سردمداری آمریکا تشکیل شده که مواضع داعش را بمباران هوایی میکنند بدون این که نیروی زمینی خود را با این نیرو درگیر کنند. اما به نظر میرسد هدف این بمبارانها نه نابودی داعش، بلکه فقط کنترل آن و جلوگیری از زیادهرویهای آن است.
اعزام هزار چترباز آمریکایی به عراق
سخنگوی وزارت دفاع آمریکا اعلام کرد وزیر دفاع آمریکا مجوز اعزام هزار و سیصد نیروی نظامی جدید به عراق را صادر کرد.
جان کری گفت حدود هزار نفر از این سربازان، از تیپ سوم زرهی از لشکر ۸۲ هوابرد اعزام خواهند شد. این نیروها اواخر ژانویه ۲۰۱۵ در عراق مستقر میشوند و ماموریت آنها آموزش، مشاوره و یاری به نیروهای امنیتی عراق خواهد بود. به گفته سخنگوی پنتاگون استقرار چتربازان آمریکایی بخشی از افزایش هزار و پانصد نیرو در عراق است که رییس جمهور این کشور، ۷ نوامبر ۲۰۱۴، مجوز آن را صادر کرد.
ویدیوهای مرگ گروه «خلافت اسلامی»
گروه تروریستی «خلافت اسلامی» آغاز به انتشار ویدیوهایی کرد که در آنها اعدام وحشیانه ژورنالیستها، نیروهای امدادی و مخالفان به نمایش درآمده است. اولین ویدیو از این نوع در ۹ اوت در اینترنت منتشر شد. جیمز فولی خبرنگار آمریکایی در ویدئویی به دست تروریستهای «خلافت اسلامی» گردن زده شد.
داعش و کودکان
چند روز پیش یک کودک سوری، خود را روبروی یک مسجد در بغداد، تسلیم نیروهای امنیتی عراق کرد. جزئیات ماجرا حاکی از آن است که این کودک را گروه دولت اسلامی موسوم به داعش، برای یک حمله انتحاری فرستاده بود؛ ماجرایی که بار دیگر، درها را بر روی بحث بر سر جذب کودکان توسط گروههای تندرو میگشاید.
اسید برهو، کودک سوری، هفدهم دسامبر جاری در حالی که کمربندی انفجاری به تن داشت، روبروی یک مسجد شیعی در بغداد ایستاد. اندکی بعد به سمت نیروهای امنیتی حاضر در محل رفت و خود را تسلیم کرد تا بدین ترتیب بتواند از چنگ داعش بگریزد.
به گزارش روزنامه نیویورک تایمز، این کودک ۱۴ ساله، بازی فوتبال و تماشای فیلمهای سینمایی را دوست داشت. او عاشق نانسی عجرم خواننده لبنانی بود و آرزو داشت پزشک شود.
اما هنگامی که داعش شهر این کودک، یعنی منبج در شمال حلب سوریه را تصرف کرد، او مجبور به پیوستن به اردوگاههای آموزش نظامی این گروه تندرو شد. پس از آن شبه نظامیان داعش، او را برای عملیات انتحاری مجهز کردند.
تصاویری که شبکه «العراقیه» پخش کرد، تصاویر این کودک را پس از آن که خود را به نیروهای امنیتی عراقی تحویل داد، نشان میدهد. گزارشها حاکی از آن است که داعش ماهانه، دویست تا سیصد کودک را به عضویت خود در میآورد.
یک فیلم ویدیویی منتشر شده که گویا از استان الرقه سوریه است، مجموعهای از کودکان را در یکی از اردوگاههای داعش نشان میدهد که به زبان عربی سخن نمیگویند. یکی از کودکان خود را از قزاقسان معرفی کرد.
نه تنها فنون جنگ و به کار گیری اسلحه به این کودکان آموزش داده میشود، بلکه یاد میگیرند که چگونه بمب بسازند و به چه صورت، عملیات انتحاری انجام دهند. این اطلاعات را گزارشهای سازمان ملل متحد نیز تایید میکند.
گروه داعش مناطق وسیعی از شمال عراق و سوریه را تصرف کرده و در این مناطق، برپایی خلافت اسلامی اعلام کرده است.
افغانیهایی که در سوریه میجنگند
چندی پیش گزارشها حاکی از آن بود که دهها تن از شهروندان افغانستان که در حمایت از حکومت بشار اسد در سوریه میجنگند، کشته شدهاند.
ضمن کشتهشدن دهها شهروند افغانستان، سازمان جهانی نظارت بر حقوق بشر میگوید که شمار زیادی از افغانانی که در سوریه میجنگند توسط شورشیان مخالف حکومت بشار اسد اسیر نیز شدهاند.
بر بنیاد این گزارش، بشار اسد از ایران خواستار کمک شده و شهروندان افغان به خاطر حمایت از ارتش سوریه توسط ایران به میدانهای جنگ در این کشور فرستاده شدهاند.
این در حالیست که پیش ازین نیز گزارشها در مورد فرستادهشدن شهروندان افغان به جنگ سوریه در بدل پرداخت ۵۰۰ دلار آمریکایی خبر دادند.
گفته میشود ۳۰۰۰ شهروند افغانستان در سوریه مستقر شدهاند تا در جنگی که در این کشور جریان دارد سهم بگیرند.
از سویی، گفتههایی نیز وجود دارد که شهروندان افغان همزمان با اینکه به نفع نظام بشار اسد میجنگند، در برابر این نظام و در صف گروه دولت اسلامی(داعش) نیز موجود اند.
منابع آگاه در دولت افغانستان نیز میگویند که شماری از شهروندان افغان به دستور ایران در جنگ سوریه اشتراک کردهاند.
فرستادهشدن شهروندان افغان به خاطر اشتراک در جنگ سوریه نگرانی شدیدی را در افغانستان برانگیخته است و شماری از این نگران اند که جنگجویان افغان در صف داعش دوباره به کشور برگشته و زیر پرچم این گروه در افغانستان به فعالیت آغاز کنند.
حمله داعش به کوبانی
در ماه سپتامبر ۲۰۱۴، حمله داعش به کانتون کوبانی در شمال سوریه در مرز ترکیه آغاز شد. نیروهای «خلافت اسلامی» سعی کردند این شهر را به تصرف خود درآورند. بنا به گزارشات در سال ۲۰۱۴، تعداد جانباختگان یگانهای مدافع خلق کردستان سوریه در نبرد با نیروهای داعش ۵۳۷ نفر بوده است. اما در این سال، ۴۹۶۴ شبهنظامی داعش کشته شدهاند.
تنها نیرویی در منطقه که وضعی متفاوت داشت و در مقابل تهاجم وحشیانه داعش مقاومت کرد، یگان های خلق روژاوا( کردستان سوریه) در کانتون کوبانی بودند.
داعش توانست در سوریه و عراق شهرهای بسیاری را تصرف کند، اما در کوبانی با مقاومت بینظیری روبرو شد. مقاومت تحسینبرانگیز مدافعان زن و مرد این شهر، جهان را متوجه این شهر کرد به طوری در روز یک نوامبر، در بیشتر کشورها و شهرهای جهان در حمایت از کوبانی و علیه داعش، تظاهرات و راهپیماییهایی صورت گرفت، به نمادی از مبارزه علیه داعش تبدیل گشت. به علاوه قوانین به غایت انسانی و برابریطلبانه و عدالتجویانه در این منطقه در حالی به تصویب رسیده که سه سال است در محاصره اقتصادی و در معرض گروههای اسلامی قرار دارد. منطقهای که بدون دولت و بدون ارتش حرفهای و بدون اتکا به نیروی خارجی، در مقابل جانیترین و بیرحمترین گروه اسلامی مقاومت کرده و آنها را از شهر خود بیرون راندهاند.
تاکنون نیروهای مدافع خلق(YPG) و یگانهای مدافع زنان(YPJ)، به طور تحسینبرانگیزی حملات داعش را دفع کردهاند. همچنین نقل و انتقال حدود ۱۵۰ هزار کرد ایزدی از طریق کریدور امنیتی کوههای شنگال از دیگر عملیاتهای یگانهای مدافع خلق بود که سخنگوی این نیروها از آن با عنوان افتخاری بزرگ یاد کرده است.
در ماه اکتبر گروهی ۱۵۰ نفره از پیشمرگههای اقلیم کردستان عراق به کمک مدافعان این شهر آمدند.
چهارشنبه دهم دی ۱۳۹۳ – سی و یکم دسامبر ۲۰۱۴
ادامه دارد ….
…………………………………………………………………………………………….
بخش دوم این مقاله: http://www.lajvar.se/1393/10/13/31495
بخش سوم این مقاله: http://www.lajvar.se/1393/10/16/31527
متاسفانه بخش دیدگاههای این مطلب بسته است.