NNS ROJ:
پس از حملات گسترده داعش طی روزهای گذشته و تصرف بسیاری از شهرهای استان نینوا از جمله موصل مرکز این استان پرسشی که پیش می آید این است که داعش چیست و این گروه از کجا برخاسته است.

بسیاری از نیروهای اپوزیسیون سوریه بر این باورند که داعش از هم پیمان های دولت اسد و ایران بوده و در راستای منافع رژیم اسد می جنگد. برخی نیز بر این باورند که این گروه از ابتدا از سوی دولت های منطقه چون عربستان سعودی، قطر و ترکیه حمایت و تسلیح شده است.

داعش نام مستعار گروه جهادی دولت اسلامی عراق و شام می باشد. این گروه بارها اعلام کرده که یکی از گروه های هم پیمان القاعده در عراق و سوریه بوده و تلاش می کند تا با جهاد بر علیه دولت های منطقه کنترل کشورهای اسلامی خاورمیانه را در دست گرفته و امارت اسلامی را در این مناطق تشکیل دهد.

این گروه خود را ملزم به اجرا قوانین شرع بر اساس ایدئولوژی اسلامی سلفی می بیند. ریشه های تفکر سلفی گری را باید در تجدد اسلامی پایان قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، تحت تاثیرمتفکرانی چون سید جمال الدین افغانی (اسد آبادی)، محمد عبده و رشید رضا جستجو کرد. این شخصیت ها به بازگشت به دوران محمد پیامبر اسلام و نخستین نسل اسلامی فرا می خواندند.*

خاستگاه داعش

پس از اشغال عراق توسط ایالات متحده در سال ۲۰۰۳ گروهی از اعضای القاعده به سرکردگی “ابو مصعب الزرقاوی” مبادرت به تشکیل گروه القاعده عراق کردند. این گروه با انفجار مقر سازمان ملل در عراق موجودیت خود را اعلام کرد. انفجاری که در نتیجه آن نماینده سازمان ملل در عراق “سر جیودی میلو” کشته شد.

پس از این انفجار این گروه در شهرهای تکریت، سامرا، فلوجه و بغداد بارها نیروهای هم پیمانی و ارتش عراق را با بمب های کنار جاده ای و حملات انتحاری هدف قرار داده بودند.

این گروه در سال ۲۰۰۴ با اتحاد با چندین گروه دیگر از جمله شورای مجاهدین، جند الصحابه و جیش الفاتحین نام خود را از القاعده عراق به گروه “توحید و جهاد” تغییر داد و بر وسعت عملیات های تخریبی خود در مرکز عراق و شمال عراق افزود.

رهبری این گروه تا سال ۲۰۰۶ در دست ابو مصعب زرقاوی بود. زرقاوی اردنی الاصل تا پیش از عزیمت به عراق به عنوان رهبر القاعده عراق در صفوف مجاهدان در افغانستان در مقابل نیروهای شوروی و همچنین در صفوف القاعده در مقابل نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا در سال ۲۰۰۰ جنگیده بود. وی در تاریخ ۷ ژوئن ۲۰۰۶ در حمله هواپیماهای آمریکا در خانه ای مسکونی در روستایی در شمال بغداد کشته شد.

زرقاوی پیش از کشته شدن با حمله به چندین شهر از جمله تلعفر، سامرا و رمادی در سال ۲۰۰۵ بر علیه شیعیان عراق اعلان جهاد کرد.

درپایان سال ۲۰۰۶ یک گروه شبه نظامی متشکل از همه گروههای اصولگرای موجود در عراق به نام “دولت اسلامی در عراق” به رهبری “ابو عمر البغدادی” تشکیل شد .

در سال ۲۰۱۰ نیز ابو عمر بغدادی در درگیری با نیروهای عراقی کشته شد و از آن پس ابوبکر بغدادی را به عنوان رهبر القاعده عراق انتخاب کرد.

تشکیل دولت اسلامی عراق و شام

تا پیش از سال ۲۰۱۲ حوزه عملیات و فعالیت این گروه تنها در کشور عراق بود. پس از آنکه گروه جبهه النصره در سال ۲۰۱۲ اعلام موجودیت کرد. دولت اسلامی عراق سعی کرد تا با هماهنگی با این گروه حوضه فعالیت های خود را به سوریه بکشاند.

“جبهه النصره” قویترین و سازمان یافته ترین گروه نظامی مخالف دولت سوریه می باشد که بنا به گزارش های تایید نشده ۱۲ هزار نفر عضو دارد.

تا قبل از قرار گرفتن این گروه در لیست گروه های تروریستی ایالات متحده این گروه از حمایت نظامی و لجستیکی بسیاری از کشورها از جمله ترکیه برخوردار است.

پیشتر یکی از فرماندهان جبهه النصره در گفتگو با خبرنگار بی بی سی در حلب گفته بود ” ما هر دو از یک زبان و سلسله واژگان استفاده می‌کنیم، چرا که همه عرب‌زبانیم. اما میان جبهه نصرت و القاعده هیچ ارتباطی وجود ندارد. ما سوری هستیم”.

رهبر دولت اسلامی عراق سال گذشته در یک پیام ویدیویی اعلام کرد که گروه شبه نظامی “جبهه النصره” بخشی از شبکه های این سازمان در سوریه می باشد.

“ابوبکر البغدادی” با اعلام این خبر افزوده بود که گروه “جبهه النصره” در حال نبرد با نیروهای الحادی است برای تاسیس یک سوریه اسلامی و پیاده کردن قوانین شریعت و اسلام در این کشور. وی افزوده بود که با بیعت جبهه النصره با این گروه، گروه تازه ای به نام “دولت اسلامی عراق و شام” را تاسیس کرده بودند.

پس از پیام رهبر دولت اسلامی عراق، “ابو محمد جولانی” رهبر شبه نظامیان “جبهه النصره” در سوریه ٢١ فروردین در یک پیام صوتی بیعت گروه تحت فرماندهی خود با “ایمن الظواهری” رهبر گروه القاعده را اعلام کرده بود.

جولانی در پیام صوتی خود با تکذیب سخنان “ابوبکر البغدادی” رهبر شاخه القاعده عراق مبتنی بر پیوستن این گروه به شاخه القاعده عراق و تشکیل دولت اسلامی شام و عراق، اظهار داشته بود که “جبهه النصره یک گروه مستقل و تحت فرماندهی ایمن الظواهری می باشد و هی ارتباطی با داعش ندارد”.

ایمن الظواهری نیز پس از ادعای ابوبکر بغدادی در پیامی صوتی هرگونه ارتباط این گروه با القاعده را رد کرده بود. وی پیش از آن در پیامی از جبهه النصره و داعش خواسته بود تا به درگیری های خود پایان داده و در مقابل دولت اسد هم پیمان شوند.

طی یک سال گذشته بارها گروه داعش با دیگر گروه های جهادی در سوریه درگیر شده است. در آخرین مورد سازمان دیدبان حقوق بشر سوریه گزارش کرده بود که در درگیری میان این دو گروه بیش از ۴۰ تن از اعضای دو طرف کشته شده اند.

حامیان منطقه ای داعش

اکثر اعضای داعش در سوریه از شهروندان دیگر کشورهای عربی چون اردن، تونس، مراکش، لیبی، سودان و عربستان سعودی می باشد. اما برخلاف سوریه بیشتر اعضای داعش را در عراق شهروندان سنی عراقی تشکیل داده اند. این گروه با بسیاری از قبایل عرب سنی در استان های انبار و نینوا هم پیمان شده است.

همچنین یکی دیگر از گروه های همپیمان داعش در عراق و سوریه بازماندگان رژیم سابق بعث عراق به رهبری “عزت دوری” معاون صدام حسین می باشند.

ماه گذشته دفتر نوری مالکی در بیانیه ای اعلام کرده بود که داعش با کمک گروه بعث از رود دجله و فرات عبور کرده و خود را به شرق عراق و جبل حمرین رسانده اند.

امروز پس از سقوط موصل عزت دوری با صدور بیانیه ای از عراقی ها خواسته بود تا خود را برای نبردی سرنوشت ساز آماده کنند.

از سوی دیگر گفته می شود بسیاری از اعضای خارجی داعش از طریق ترکیه وارد سوریه شده اند. همچنین طی یک سال گذشته بارها مجروحین این گروه به ترکیه منتقل شده و در مراکز درمانی این کشور مورد مداوا قرار گرفته اند.

اواخر ماه ژانویه امسال ژنرال “آویو کوچاوی” رئیس اطلاعات ارتش اسرائیل در یک کنفرانس امنیتی با ارئه نقشه هایی دولت ترکیه متهم به حمایت و پناه دادن به اعضای القاعده در این کشور کرده بود.

بر اساس نقشه های آویو کوچاوی کمپهای القاعده در نزدیکی شهرهای قهرمان و عثمانیه برپا شده اند.

به گفته این ژنرال اسرائیلی نیروهای جهادی مدت زیادی را در این کمپها بسر نمی برند و هر چند وقت یکبار منتقل می شوند.

همچنین گفته می شود که یکی دیگر از حامیان اصلی این گروه مفتیان سعودی می باشند. گفته می شود که حمایت عربستان سعودی از این گروه برای مقابله با نفوذ روز افزون ایران در منطقه و سقوط دولت بشار اسد می باشد.

سال گذشته ۴۰ تن اسلحه از طریق ترکیه به دست گروه داعش در شهر “منبَج” رسید. پس از انتشار این خبر دولت ترکیه سکوت کرد و دولت آمریکا اعلام کرد که کمک های مالی و نظامی خود را از طریق اپوزیسیون این کشور به سوریه ارسال کرده است و هیچ مسئولیتی متوجه آنها نیست.

در رابطه با ارتباط گروه داعش با سپاه پاسداران و سپاه قدس غیر از اظهارات اعضای اپوزیسیون سوریه و چندین تن از اعضای پیشین دولت سوریه چون عبد الحلیم خدام مدارک مستندی در دست نیست.

این گروه بارها حملات به مراکز دیپلماتیک ایران از جمله سفارت ایران در عراق و سفارت و رایزن فرهنگی ایران در بیروت را بر عهده گرفته و اعلام کرده که این حملات در پاسخ به کشته شدن مجاهدان مسلمان در سوریه و عراق بوده است.

همچنین طی روزهای اخیر بسیاری از ناظران غربی با طرح این پرسش که چرا داعش پس از پایان یافتن انتخابات عراق  بر حملات خود افزوده است سعی بر بیان این نظریه دارند که حملات اخیر داعش در راستای هماهنگی با نوری مالکی و ایران برای ادامه حکمرانی مالکی در عراق می باشد.

حمله به روژاوا

طی یک سال گذشته بارها گروه داعش به مواضع واحدهای مدافع خلق در منطقه جزیره و کوبانی حمله برده است. همچنین تابستان سال گذشته داعش در تلافی شکست در شهر سریکانی صدها شهروند کُرد را در دو روستای تل عرن و تل حاصل ربود و به قتل رساند.

این گروه پس از ورود به بحران سوریه کنترل بسیاری از چاه های نفتی دیر الزور و منطقه رمیلان و معبرهای مرزی عراق از جمله یعربیه/تل کوچر را در اختیار گرفته بود، که پاییز گذشته پس از حمله واحدهای مدافع خلق از این مناطق عقب نشینی کردند.

همچنین طی ماه های اخیر نیز درگیری های شدیدی در نزدیکی شهر سریکانی میان این گروه و واحدهای مدافع خلق به وقوع پیوست که منجر به کشته شدن ده ها شهروند غیر نظامی شد.

جغرافیای تحت کنترل داعش

علاوه بر پیشروی های امروز و روز گذشته داعش در استان نینوا و تصرف شهر موصل، این گروه بخش بزرگی از سوریه و عراق را در کنترل خود دارد.
مرکز داعش در سوریه در شهر رقه می باشد و کنترل قسمت اعظم استان دیر الزور و شمال استان حلب را نیز در اختیار دارد. این گروه در مرکز استان رقه “امارت اسلامی رقه” را برپا کرده و با استناد به قوانین شرع حکمرانی می کند.

داعش طی ماه های گذشته با حمله به استان الانبار عراق بخش بزرگی از این استان از جمله شهرهای رمادی و فلوجه را تصرف کرده بود. همچنین بخشی از شهر سامرا نیز طی روزهای گذشته به کنترل داعش در آمده است.

در حال حاضر گفته می شود داعش بخش بزرگی از سه استان الانبار، نینوا و صلاحدین را تحت سیطره خود دارد. همچنین اعضای این گروه در استان بغداد، کرکوک و دیاله نیز با ارتش عراق درگیر شده اند.

بر پایه آخرین تحولات عراق می توان نتیجه گرفت که داعش کنترل یک چهارم از عراق را بدست گرفته و هم اکنون در حال پیشروی به سوی دیگر مناطق عراق می باشد.