خسرو صادقی بروجنی: کارگر ایرانی کمتر از کارگر ژاپنی کار نمی‌کند
پاسخ به افسانه های نولیبرال ساخته و نولیبرال ساز عوام و مسئولین در گفتگو با حسین راغفر، محمد مالجو و ابراهیم مددی ….
آرمان امروز:
سطح پایین بهره‌وری نیروی کار و این که کارگران و کارمندان از سختکوشی لازم برخوردار نیستند، تن به کار نمی‌دهند و به اصطلاح از زیر کار فرار می‌کنند، از بحث‌های رایج در جامعه است که بازتاب آن را نه تنها به‌طور جسته و گریخته در صحبتهای مردم بلکه به‌طور مشخص در سخن مسئولان نیز می‌توان مشاهده کرد. شاید زیاد شنیده باشیم که کارگران و نیروی کار ایران با کارگران ژاپن یا هر کشور دیگری مقایسه می‌شوند و از این مقایسه نتیجه‌گیری می‌شود که برخی کارگران ایرانی به نسب کارگران کشورهای دیگر تنبل هستند، کار مفید و بهره‌وری پایینی دارند و حقوقی که دریافت می‌کنند متناسب با بهره‌وری پایین آنهاست. پیشتر علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در جلسه دی ماه کارگروه اشتغال شهرستان ورامین گفته بود: متأسفانه در کل کشور سختکوشی و همت اجتماعی رو به افول است و باید برنامه‌ریزی لازم صورت گیرد تا فرهنگ کار در افراد نهادینه شود. وی ضمن اشاره به تلاش برای نهادینه شدن فرهنگ کار در جامعه، ائمه جمعه، تریبونهای دینی و نیز حوزه‌های علمیه را از نهادهایی دانسته بود که باید در این زمینه ارزش‌های دینی را در جامعه ترویج دهند.
همچنین در تازه‌ترین اظهار نظر مسئولان در این زمینه، سید محمد رضا موالی‌زاده، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه سختکوشی باید تبدیل به سکه رایج بازار کار و تولید شود گفت: یکی از علل اساسی مطلوب نبودن فرهنگ کار در جامعه این است که بسیاری از افراد در جایی مشغول به کارند که متناسب با استعدادهای ذاتی و فطری آنان نیست. به گزارش مهر وی اظهارداشت: نکته بعدی این است که متأسفانه برخی از واژه‌ها در طول زمان در جامعه ما دچار تحول مفاهیم شده است مثلا برداشت برخی از افراد از مفهوم زرنگی این است که با درس نخواندن و بدون زحمت نمره و مدرک بگیرند یا تن ندادن به سختکوشی و روی آوردن به مشاغلی چون واسطه‌گری و کسب درآمد بالا زرنگی محسوب می‌شود. این مقام مسئول در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: این فرهنگ اشتباه در جامعه ما باید کاملا متحول شده و یک رابطه منطقی و مستقیم بین میزان تلاش افراد در زمینه‌های علمی و عملی با وضعیت شغلی و درآمدی آنان برقرار شود. در واقع روحیه سختکوشی باید تبدیل به سکه رایج در کسب و کار شود. معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اظهارداشت: جوانان آینده ساز کشور ما اگر می‌خواهند در زندگی موفق شوند و در جامعه مؤثر باشند بایستی به پدران و نسل‌های گذشته خویش تأسی کنند. راه برون رفت ما از مشکلات و تحقق بالندگی و شکوفایی اقتصاد کشور تنها و تنها احیای فرهنگ کار و سختکوشی هدفدار و با برنامه است. اما چه ارتباطی میان سختکوشی و فرهنگ کار با معیشت و بهره‌وری نیروی کار وجود دارد؟ این سوالی است که با دو اقتصاددان و یک فعال کارگری مطرح کردیم.
مساله فقط فرهنگ کار نیست
حسین راغفر، در گفت‌وگو با آرمان امروز معتقد است مساله بسیار پپچیده‌تر از آن چیزی است که معمولا در بیان مسئولان شاهد هستیم و اگر چه بحث‌های مربوط به فرهنگ کارو سختکوشی اهمیت دارد اما فرهنگ کار بسیار تحث تاثیر عوامل اقتصادی و عینی دیگر است. این اقتصاددان اظهار داشت سختکوشی به معنای تلاش و کار زیاد و دوری گزیدن از سستی و تنبلی در کار است اما اینکه این تلاش تا چه حد نتایج مورد انتظار را برآورده کند به معنای بهره‌وری است که هم سختکوشی و هم بهره‌وری به عوامل متعددی از جمله دستمزد و حمایت‌های دیگر از نیروی کار بستگی دارد. وی در ادامه و با اشاره به سیاست‌های چند دهه اخیر در مورد دستمزد و همچنین فقدان تشکلهای کارگری موثر، عنوان کرد متاسفانه در جامعه ما سیاست‌های دستمزدی همواره در جهت سرکوب دستمزد بوده است و با نبود اتحادیه‌های کارگری، کارفرماها در موقعیت بهتری نسبت به نیروی کار قرار گرفته‌اند. از طرفی دیگر عرضه نیروی کار از تقاضای آن بیشتر است و این عامل دیگری است که موجب گشته دستمزدها پایین نگه داشته شود. این اقتصاددان در پاسخ به این سوال که آیا شاخص مشخصی برای سنجش و مقایسه بهره‌وری نیروی کار وجود دارد بیان کرد: آمارهای مختلفی در این زمینه وجود دارد که هر کدام از منظر مختلفی یه این بحث پرداخته‌اند و عموماً آمارها در این مورد ناقص و کم هستند اما آن چه مسلم است بهره‌وری نیروی کار در ایران به شدت پایین است که یکی از دلایل، پایین بودن تولید ناخالص داخلی است. راغفر با تاکید بر این موضوع که در برنامه چهارم توسعه پیش بینی شده است ۳درصد از تولید ناخالص داخلی ناشی از رشد بهره‌وری باشد خاطر نشان کرد این مساله هیچ وقت محقق نشد. وی اشاره کرد اگر چه سختکوشی و فرهنگ کار، مسائل فرهنگی حائز اهمیتی است اما از طرف دیگر مسائل دیگری چون فساد، زدوبند و فرصت طلبی نیز جزو مقولات محسوب می‌شوند که باید بیشتر به آنها پرداخته شود. وقتی فسادها و اختلاس‌های میلیارد دلاری در جامعه رخ می‌دهد و شاهد هستیم که این اتفاقات تکرار می‌شوند خواه ناخواه این ذهنیت شکل می‌گیرد که می‌توان بدون سختکوشی و با زد و بند و دلالی به ثروت‌های کلانی دست یافت و این الگوی زرنگی در جامعه می‌شود.
بی‌توجهی به شاخص‌های دیگر!
محمد مالجو در گفت‌وگو با آرمان امروز اظهار داشت که مسئولان وزارت کار متاسفانه در مورد یک سری از شاخص‌ها بزرگنمایی کرده و به آنها اهمیت ویژه‌ای می‌دهند اما در مقابل آنها، برای شاخص‌های دیگر اهمیت چندانی قائل نیستند. این اقتصاددان، بهره‌وری و سختکوشی نیروی کار را از جمله شاخص‌هایی دانست که همواره مورد توجه کارفرمایان و وزارت کار است و خاطر نشان کرد روی دیگر سکه، حقوق‌های معوقه نیروی کار است که در مقایسه با بهره‌وری و در بحث‌های مسئولان وزارت کار و کارفرمایان به عنوان یک پارامتر مهم در مورد آن بحث نمی‌شود چرا که شاخصی برای اندازه‌گیری حقوق معوقه ندارند، در صورتی که حقوق معوقه مدنظر کارگر است و بهره‌وری مدنظر کارفرمایی است که سعی می‌کند حقوق معوقه را نادیده بگیرد. وی در ادامه تاکید کرد وقتی از سختکوشی یا به عبارت اقتصادی تر، بهره روی نیروی کار صحبت می‌کنیم باید به این سوال پاسخ داده شود که نیروی کار در مقابل کاری که انجام می‌دهد چه دستمزد یا مزایای دیگری نصیبش می‌شود؟. مالجو با اشاره به سیاست‌های اقتصادی اجرا شده در دوران پس از جنگ، معتقد است برنامه‌هایی چون ارزان‌سازی نیروی کار به صورت نهادینه و سیستماتیک اعمال شده است که نتیجه اجرای آن کاهش دستمزد نیروی کار بوده است که این امر می‌تواند از طریق تاثیر منفی بر معیشت نیروی کار، یکی از علت‌های کاهش بهره‌وری و کاهش انگیزه برای سختکوشی نیروی کار تلقی شود. مالجو در مورد محاسبه میزان بهره‌وری نیروی کار معتقد است روش‌های اندازه‌گیری بهره‌وری دارای یک قاعده ثابت و مشخص نیست اما یکی از متداول‌ترین آنها نسبت کل تولید ناخالص داخلی بر تعداد نیروی کار شاغل است. وی در پاسخ به صحبتهای معاون وزیر کار مبنی بر اینکه افراد در جایگاه‌های متناسب با استعدادهای ذاتی خود قرار نگرفته اند، عنوان کرد این مساله بیش از آن که ریشه اقتصادی داشته باشد دارای علل خاصی است. وی با اشاره به مساله «گزینش» در روند استخدامی شرکتها و ادارات دولتی، این سازوکار و طرز فکر برتریِ تعهد بر تخصص را در تضاد با افزایش بهره‌وری به شیوه سرمایه دارانه تلقی کرد که موجب شده است افراد در جایگاه‌های متناسب با استعداد خود قرار نگیرند.
آیا هیچ مرکز تولیدی به دلیل کم کاری کارگران ورشکست شده است؟
ابراهیم مددی، فعال کارگری با بیان این مطلب که هیچ مرکز تولیدی تا به حال به دلیل عدم سخت کوشی یا کم کاری کارگران ورشکسته یا تعطیل نشده است اظهار داشت: توجه به فرهنگ کار و سختکوشی نمی‌تواند بحثی جداگانه از وضعیت معیشتی کارگران باشد و کارگران ایران از جمله کارگرانی در جهان هستند که به‌رغم مزد پایینی که دریافت می‌کنند بیشترین بهره‌وری و سختکوشی را دارند. وی خاطرنشان کرد اگر باور داریم که ایران پس از گذشت سی سال از پیروزی انقلاب به پیشرفت‌هایی در عرصه‌های مختلف اعم از سدسازی، ساخت و ساز مسکن، جاده سازی و قطبهای صنعتی- تولیدی چون عسلویه رسیده است همه اینها محصول سخت کوشی و کار کارگران است. مددی در زمینه آمار مربوط به بهره‌وری نیروی کار عنوان کرد حتی در مورد آمار کلان و معروف اقتصادی که هر ساله اعلام می‌شود بین مرکز آمار و بانک مرکزی اختلاف نظرهای جدی وجود دارد که با این وجود در مورد آماری همچون بهره‌وری نیز نمی‌توان به راحتی اظهار نظر کرد.
متاسفانه بخش دیدگاه‌های این مطلب بسته است.