منصور کوشان همزمان با آغاز قتل های زنجیره ای، برای چند سخنرانی به خارج از کشور آمد. قتل محمد مختاری و محمد جعفر پوینده از همکاران نزدیک او در مجله تکاپو و جمع مشورتی کانون نویسندگان ایران، باعث شد که به ناگزیر از بازگشت به ایران چشم بپوشد. ….

منصور کوشان (دوم از چپ) هنگام اقامتش در نروژ، بار دیگر به تئاتر بازگشت. پشت صحنه آسانسور آشپزخانه؛ نوشته هارولد پینتر طراح و کارگردان منصور کوشان

منصور کوشان، شاعر، نویسنده، پژوهشگر و روزنامه نگار ایرانی، صبج روز یکشنبه، در سن ۶۵ سالگی در بیمارستانی در شهر استاوانگر نروژ درگذشت. او که متولد پنجم دی ماه سال ۱۳۲۷ در اصفهان بود، از حدود نه ماه پیش در پی ابتلا به بیماری سرطان معده در بستر بیماری بود. منصور کوشان، از چهره های فرهنگی و فعال سه دهه گذشته بود که علاوه بر انتشار دفترهای شعر، مجموعه های داستان و رمان، به ویژه به دلیل سردبیری و انتشار مجله هایی چون دنیای سخن، تکاپو و آدینه و کوشش برای راه اندازی کانون نویسندگان ایران شناخته می شود.

در سال ۱۳۷۳ شماری از نویسندگان ایرانی در نامه سرگشاده‌ای به فضای بسته فرهنگی و اعمال سانسور در ایرانکلیکاعتراض کردند. منصور کوشان از اعضای جمع مشورتی کانون نویسندگان ایران بود که برای جمع آوری امضای این بیانیه توسط نویسندگان ایرانی تلاش کردند. او در سال ۱۳۷۷، همزمان با آغاز قتل های زنجیره ای، برای چند سخنرانی به خارج از کشور آمد. قتل محمد مختاری و محمد جعفر پوینده از همکاران نزدیک او در مجله تکاپو و جمع مشورتی کانون نویسندگان ایران، باعث شد که به ناگزیر از بازگشت به ایران چشم بپوشد. او در کتاب “حدیث تشنه و آب” شرحی مفصل از چگونگی تلاش برای کشتن نویسندگان در ماجرای اتوبوس ارمنستان و برخورد امنیتی جمهوری اسلامی با نویسندگان و روشنفکران دگراندیش به دست داده است.

منصور کوشان از نوجوانی به تئاتر روی آورد و در حلقه جنگ اصفهان و شماری از نویسندگان برجسته عصر که در اصفهان بودند مانند هوشنگ گلشیری، محمد حقوقی، ابوالحسن نجفی، احمد میرعلایی، ضیا موحد و… حاضر می شد.

در همان آغاز کار، نمایشنامه اش با عنوان “روزنامه های دیروز و امروز” برنده جایزه نخست رادیو و تلویزیون ملی ایران می شود.

منصور کوشان (۱۳۹۲-۱۳۲۷)

منصور کوشان پس از آنکه به تهران رفت، ارتباط با تئاتر را به ویژه از راه نقد تئاتر ادامه داد و با روزنامه هایی چون آیندگان همکاری کرد. او سال ها، بعد، هنگام اقامتش در نروژ، بار دیگر به تئاتر بازگشت. چند تئاتر را کارگردانی کرد و به روی صحنه برد و نمایشنامه هایش را منتشر کرد. نه تنها اجراهایش در نروژ با استقبال منتقدان روبه رو شد، بلکه کتابش در باره ایبسن، نمایشنامه نویس نامدار نروژی جایزه کتاب سال ایران را برای او به ارمغان آورد و به عنوان کتابی مرجع، درباره یکی از بزرگ ترین نمایشنامه نویسان جهان به زبان فارسی شناخته شد. با این همه، کوشان بیشتر به عنوان نویسنده و شاعر و عمدتا به خاطر فعالیت هایش در عرصه روزنامه نگاری شناخته شده است.

پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، مجله “ایران” را منتشر کرد که پس از چندی توقیف شد. در دهه شصت، مدتی سردبیر مجله “دنیای سخن” شد. در آغاز دهه هفتاد، مجله “تکاپو” را منتشر کرد و پس از توقیف این نشریه، سردبیری “آدینه ” را پذیرفت. در نیمه اول دهه شصت، برای تلویزیون برنامه و فیلم های مستند و داستانی متعددی ساخت که اغلب آنها به نمایش درنیامدند. او که در ایران از جمله نویسندگانی بود که برای احیای فعالیت کانون نویسندگان تلاش می کرد، در سال های اقامت اجباری اش در نروژ، خانه دفاع از آزادی بیان را پایه گذاشت.

کوشان در سال ۲۰۱۰ کلیکبرنده جایزه اوسیستکی انجمن قلم نروژ شد که به نویسنده، روزنامه نگار یا نهادی که در زمینه آزادی بیان دستاورد چشمگیری داشته باشد، اعطا می شود.

از منصور کوشان هشت مجموعه شعر، ۱۴ رمان و مجموعه داستان، ۱۱ نمایشنامه و ۱۰ کتاب در نقد و بررسی و شناخت ادبیات منتشر شده است.

محاق، واهمه‌های مرگ، خواب صبوحی و تبعیدی‌ها، ناخدا بانو و تثیلت جادو از برخی آثار این نویسنده است که تعدادی از آنها به زبان نروژی نیز ترجمه شده است.

منصور کوشان سردبیر نشریه جنگ زمان است که در نروژ منتشر می شود

منصور کوشان، نویسنده، نمایشنامه نویس و شاعر ایرانی، برنده جایزه اوسیستکی انجمن قلم نروژ سال ۲۰۱۰ شد. جایزه اوسیستکی هر سال در نروژ به نویسنده، روزنامه نگار یا نهادی که در زمینه آزادی بیان دستاورد چشمگیری داشته باشد، اعطا می شود. انجمن قلم نروژ این جایزه را روز پانزدهم نوامبر به منصور کوشان اهدا خواهد کرد. جایزه اوسیستکی پیش از این به نویسندگانی همچون جوانا شوارتز، اکسل جنسن، بریت کارین لارسن و فخرا سلیمی اهدا شده است.

کتیل لاند، قاضی دادگاه، ایستگاه رادیویی صدای دموکراتیک برمه و سیگموند استروم، ناشر نیز از دیگر برندگان این جایزه در سال های گذشته بوده اند. برنده سال ۲۰۰۸ جایزه اوسیستکی، کمیته نروژی تبت و برنده سال ۲۰۰۹، محمد عمر، روزنامه نگار فلسطینی بودند. منصور کوشان، نویسنده ساکن نروژ، سردبیر فصلنامه فرهنگی و ادبی جنگ زمان است که در نروژ منتشر می شود. آقای کوشان به بخش فارسی بی بی سی گفت که این جایزه را احتمالا به دلیل مجموعه فعالیت هایی که در زمینه آزادی بیان داشته است، دریافت می کند. آقای کوشان گفت: “من در این ده سال که در نروژ بودم هفت تئاتر به زبان نروژی روی صحنه بردم که نقدهای خوبی در مطبوعات داشت. از من چندین جلد کتاب داستان، رمان و نمایشنامه، مقاله و اشعاری به زبان نروژی درآمده است. شورای جایزه اوسیستکی همه این فعالیت ها را برای اهدای این جایزه در نظر گرفته است.” منصور کوشان در پاسخ به این سوال که جایزه اوسیستکی چه تاثیری بر فعالیت های آینده او خواهد داشت، گفت: “این جایزه تغییری در برنامه ها، فکر و اندیشه من به وجود نمی آورد. تنها یک دلگرمی و پشتوانه معنوی برای من است و اینکه صدای ما اگر به ایران نمی رسد، به پشتوانه این جایزه می رسد.”

فعالیتهای منصور کوشان در ایران

او تا پیش از اقامت در نروژ، سردبیری چند مجله از جمله دنیای سخن، تکاپو و آدینه را در ایران بر عهده داشت و در جمع مشورتی کانون نویسندگان فعالیت می کرد. تدوین و جمع آوری امضای بیانیه “ما نویسنده ایم” (متن ۱۳۴) از جمله فعالیت های منصور کوشان در ایران بود. او طی سال های ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۸، چند بار به صورت انفرادی یا همراه دیگر نویسندگان بازداشت شد و مورد بازجویی قرار گرفت. آخرین بازداشت او در مهر ماه ۱۳۷۴ صورت گرفت. آقای کوشان در جریان قتل های زنجیره ای، به مناسبت پنجاهمین سال اعلامیه حقوق بشر، از طرف خانه آزادی بیان و انجمن قلم نروژ برای سخنرانی به اسلو دعوت شد و دیگر به ایران باز نگشت. او در نوشتن بخش ایران “دایره المعارف سانسور جهان” با ۱۴ نویسنده دیگر از کشورهای مختلف همکاری کرد. این کتاب به زبان نروژی و انگلیسی منتشر شده است. منصور کوشان از سال ۲۰۰۰ تاکنون، در نروژ چند نمایشنامه از نمایشنامه نویسانی ازجمله فدریکو گارسیا لورکا را به روی صحنه برده و خود نیز نمایشنامه هایی را نوشته و کارگردانی کرده است.

از آقای کوشان چند رمان‌ و مجموعه‌ داستان‌، چهار دفتر در شعر از جمله قدیسان آتش و خواب های زمان و پژوهشی در نقد نمایش‌نامه‌های ایبسن منتشر شده است. تازه ترین رمان منصور کوشان که در ایران به چاپ رسیده، زنان فراموش‌شده است که در سال ۱۳۸۸ انتشارات ققنوس آن را منتشر کرد.

محاق، واهمه‌های مرگ، خواب صبوحی و تبعیدی‌ها، ناخدا بانو و تثیلت جادو از دیگر آثار این نویسنده است که برخی از آنها به زبان نروژی نیز ترجمه شده است

—————————————————
منبع: هنر و ادبیات پرس لیت
http://perslit.com