دور دوم مذاکرات هسته ای ایران با گروه ۵+۱ در بغداد پایان یافت. در آن سوی مرزها سران گفت و گو کننده، نتیجه گیری مشخصی از مذاکرات خود نگرفتند و صرفا اعلام کردند که مذاکرات ادامه خواهد یافت و دور بعدی مذاکرات در مسکو برگزار خواهد شد. ….

کلمه:
اما این مذاکرات آثاری مستقیم بر اقتصاد ایران داشت، با آغاز مذاکرات در روز گذشته قیمت سکه طلا و ارز پایین آمد و با نزدیک شدن به پایان مذاکرات و اعلام بی نتیجه بودن آن، قیمت ها دوباره بالا رفت.

شاید به گمان برخی سیاست مداران برای عموم مردم ایران، برای کسانی که در خیابان و بازار درگیر مسائل شخصی و خانوادگی خود هستند اهمیت این مذاکرات در همین حد باشد. در اینکه اگر نتایج مذاکرات مثبت باشد از تحریم ها کاسته می شود و قیمت ها پایین می آید و نتیجه بالعکس باعث بالا رفتن قیمت ها و تورم خواهد شد. اما در واقع این طور نیست. مردم در چند سال گذشته آنچنان درگیر مسائل پرونده هسته ای بوده اند و آنقدر زندگی آنان تحت تاثیر این ماجرا قرار گرفته که تمامی ابعاد آن وافقند.

کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و سعید جلیلی، دبیر شواری عالی امنیت ملی ایران، در کنفرانسی خبری که پس از پایان مذاکرات هسته‌ای میان ایران و گروه ۵+۱ انجام گرفت، اعلام کردند که این مذاکرات از ۱۷ تا ۱۹ ژوئن در مسکو ادامه می‌یابد. هر دوی آنها، که به طور جداگانه در کنفرانس خبری حضور یافتند، بر پیشرفت گام به گام مذاکرات تاکید کردند.

برخی خبرگزاری ها به نقل از منابع اتحادیه اروپا گزارش کرده اند که گروه ۱+۵ پیشنهادی شامل یک رشته امتیازات در برابر موافقت ایران با توقف تولید اورانیوم با خلوص متوسط را ارائه داده بود. طرف مذاکره ایرانی پیشنهاد شش قدرت اقتصادی دنیا را مبنی بر تعلیق و محدود سازی برنامه هسته ای خود رد کرد. ایران علاوه بر تولید اورانیوم با خلوص کم که مصرف سوخت نیروگاهی دارد، به تولید اورانیوم با خلوص حدود ۲۰ درصد نیز پرداخته و هدف از تولید آن را، تامین نیاز یک رآکتور تحقیقات پزشکی اعلام کرده است.
قاعدتا هدف نهایی این پیشنهاد محدود کردن دامنه فعالیت های اتمی ایران است. در مقابل، هیات اعزامی جمهوری اسلامی با ارائه یک بسته پیشنهادی، خواستار مذاکره با قدرت های بزرگ بر سر یک رشته مسایل بین المللی شده بود که ظاهرا برخی از آنها ارتباطی با پرونده هسته ای ایران نداشت.

ایران با برگزاری جلسات بعدی در ژنو، سوئیس، و یا هر کشور دیگری که از تحریم های اقتصادی علیه ایران حمایت می کند، مخالفت کرد و در عوض از برگزاری دور بعدی مذاکرات در مسکو استقبال کرد.
اجلاس بغداد در حالی برگزار شده که در ماه های اخیر، تشدید تحریم های خارجی فشارهای سنگینی را بر اقتصاد ایران وارد کرده است و به همین دلیل هم از سرگیری مذاکرات در هفته های اخیر تاثیراتی مثبت بر بازارهای ارز و طلا در ایران گذاشته بود.
ظاهرا در جلسه روز گذشته، گروه ۱+۵ یک بسته پییشنهادی را برای حل بحران اتمی جمهوری اسلامی ارائه داد که به نوشته ایرنا، شب گذشته ایران نظرات صریح و روشن خود را در مورد این بسته پیشنهادی به کاترین اشتون ارائه کرد که او آمادگی لازم برای پاسخگویی نداشت. پیشتر هم گزارش هایی در مورد ارائه بسته پیشنهادی جدیدی از سوی کشورهای گروه ۱+۵ انتشار یافته بود و در مقابل، برخی منابع داخلی از بسته پیشنهادی متقابل هیات ایرانی نیز خبر داده بودند.

ایرنا بسته پیشنهادی ایران را جامع و شامل مسایل مختلف هسته ای و غیرهسته ای و موضوعات منطقه ای گزارش کرده و گفته است که بسته پیشنهادی جمهوری اسلامی برخلاف بسته پیشنهادی ۱+۵ که جزئی نگر بوده، کاملا جامع بوده است. جزئیات طرح ایران منتشر نشده، اما به گفته برخی ناظران، معمولا پیشنهادهای جمهوری اسلامی شامل مجموعه ای از موضوعات متفاوت و نه لزوما مرتبط با برنامه هسته ای است.
گفته می شود، بسته های پیشنهادی جمهوری اسلامی شامل مواردی مانند آمادگی دولت ایران در مشارکت در مدیریت جهانی و حل و فصل انواع مسائل بین المللی و منطقه بوده و گاه بحران هسته ای تنها موضوعی جنبی تلقی شده است. به همین دلیل، کسانی که جمهوری اسلامی را به فعالیت های غیرمجاز هسته ای متهم می کنند این بسته های پیشنهادی را مردود دانسته و انگیزه ارائه آنها را وقت کشی ارزیابی کردند.

پیش از پایان رسمی مذاکرات، اخباری ضد و نقیض در برخی از رسانه ها در مورد این مذاکرات منتشر شد. خبر پایان دور دوم مذاکرات در رسانه های داخلی در حالی منتشر شد که خبرگزاری‌های بین‌المللی هنوز خبر پایان این مذاکرات را تأیید نکرده‌ بودند.
در عین‌حال هیچ‌یک از طرفین مذاکره‌کننده نظر مثبتی مبنی بر ثمربخش بودن این مذاکرات ابراز نکرده‌ بود. شبکه برون مرزی پرس‌تی‌وی، مذاکرات بغداد را بی‌نتیجه ارزیابی کرد. خبرگزاری‌ دانشجویان ایران، ایسنا‌، نیز نوشت که نمایندگان گروه ۵+۱ در بغداد چندان پایبند به اصل عمل متقابل که در استانبول بر روی آن توافق کردند، نیستند. ایسنا بدون اشاره به جزئیات پیشنهاد ایران، تأکید کرده است: «به نظر می‌رسد غرب، به ویژه آمریکا، تمایلی برای ارائه جمع‌بندی [در خصوص پیشنهاد ایران] ندارد.»

اما پس از پایان مذاکرات و در کنفرانس خبری اشتون گفت که در دو روز گذشته با همکاران ایرانی‌اش گفتگوهایی جدی داشته است. او تاکید کرد که گروه ۵+۱ بر حل سریع نگرانی‌هایی که درباره ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران وجود دارد مصمم است. به گفته اشتون ایران در این مذاکرات یک طرح پنج ماده‌ای ارائه و بر حق خود برای غنی‌سازی اورانیوم پافشاری کرده است، در مقابل ۵+۱ نیز نگرانی‌های خود، به ویژه درباره غنی‌سازی ۲۰ درصدی را به ایران منتقل کرده‌اند.

سعید جلیلی نیز گفت این مذاکرات فضای خوبی بود که دو طرف مسایل مورد نظر خود را شفاف و صریح بیان کنند. جلیلی گفت ایران در این گفتگوها، به دنبال توافقی که در استانبول صورت گرفته بود، علاوه بر مباحث پیرامون برنامه هسته‌ای پیشنهادهایی را هم در محور مباحث غیرهسته‌ای مورد علاقه طرفین طرح کرده است. البته به گفته جلیلی طرف مقابل نیز پیشنهادهایی در زمینه مبارزه با دزدان دریایی و مبارزه با قاچاق مواد مخدر داشته است.

سرپرست گروه مذاکره‌کننده ۵+۱ گفت: مشخص شد که هر دو طرف مایل به پیشرفت مذاکرات هستیم، هرچند تفاوت‌هایی بنیادی در نگرش داریم.

اشتون گفت که تماس‌های سطح بالا میان دو طرف ادامه می‌یابد و هر تلاش لازمی برای پیشرفت گام به گام انجام خواهد گرفت. سعید جلیلی نیز گفت که پیش از مذاکرات مسکو، گفتگو میان کارشناسان دو طرف در جریان خواهد بود. کاترین اشتون، که سعی می‌کرد لحنی خوش‌بینانه نسبت به مذاکرات داشته باشد، گفت: کسانی که در موضوعاتی چنین حساس شرکت کرده‌اند می‌دانند که پیشرفت در این زمینه سخت است، اما ما روند را تعریف کرده‌ایم و موفق به اعتمادسازی شده‌ایم. اشتون گفت که ایران پذیرفته است درباره غنی‌سازی ۲۰درصد صحبت کند.
جلیلی گفت جمهوری اسلامی استثنا نیست و مانند هر عضو دیگر ان‌پی‌تی به تعهدات خود عمل می‌کند، همان قدر که خواهان خلع سلاح هسته‌ای است، از استیفای حقوق هسته‌ای اعضا، از جمله داشتن چرخه سوخت هسته‌ای، نیز دفاع می‌کند و حال که موفق به غنی‌سازی ۲۰درصدی اورانیوم شده است، هرگونه همکاری را در چارچوب به رسمیت شناختن این حق ممکن می‌داند.

بخشی از صحبت‌های جلیلی نیز به جایگاه ممتاز دولت عراق، میزبان این گفتگوها اختصاص داشت. این کنفرانس خبری پس از دو روز مذاکرات طولانی و فشرده میان ایران و گروه ۵+۱ برگزار شد، اما در نهایت به اطلاعات شنوندگان چیز زیادی اضافه نکرد.
اکنون مشخص نیست باید این مذاکرات را بی نتیجه توصیف کرد یا جدی؛ اما هرچه باشد، فعلا مسکو مقصد بعدی است. بدون اینکه هیچ اتفاق جدیدی در مراودات ایران و غرب افتاده باشد. از این رو فعلا دست بالا را کسانی دارند که از اول معتقد بودند هدف، فقط وقت‌کشی است و معامله‌ای در کار نیست.
آیا مذاکرات پایان خرداد در مسکو، چیزی را در این ارزیابی، عوض خواهد کرد؟