سیما حسین زاده: پروژه آزادی خواهانه ی” آمارگی” و پینار سلک

آمارگی یکی از سازمانهای مستقل فمینیستی مهم در ترکیه است که در سال ۲۰۰۱ به همت تعدادی از زنان فمینیست با خط مشی صلح طلبی، آنتی میلیتاریسیم و مخالفت با ملی گرایی با تأکید بر سیستم مدیریتی غیر متمرکز و افقی به همان شکلی که از روز اول آغاز به کار کمپین یک میلیون امضاء مدنظر فعالان ایرانی بود تأسیس شد. این سازمان از بدو تاسیس تا کنون در زمینه چاپ مطالب تئوریک و اکتیویستی در زمینه سیاست و نظریه فمینیسم ۲۰ شماره فصلنامه نیز در کارنامه فعالیتهای خود دارد. ….


تغییر برای برابری:

این نوشته نگاهی دارد بر نوع فعالیت آمارگی* با تأکید بر عقاید وتفکرات “پینار سلک” یکی از پایه گذاران اصلی آمارگی و از معروفترین فمینیستهای ترکیه در دنیا به دلیل چهره ضد نظامی گری و صلح طلبی که دارد، مشهور است.این فمینیست مستقل نقش بسزایی درتغییر نگرش عده ای از زنان فعال ترکیه نسبت به زندگی داشته است. زمانی که پینار دانش آموز دبیرستان بوده متوجه حضور” دیگری”ها در جامعه می شود و به آنها فقط به عنوان موضوعاتی برای تحقیق نگاه نکرده بلکه مدتی در کنار کودکان خیابانی زندگی و با آنها رابطه دوستی برقرار می کند.همین تجربه زندگی سبب شد تا با همراهی کودکان خیابانی و مبدل پوشها (travesty) شروع به تولید کارهای هنری کنند و ماحصل آن ایجاد یک کارگاه هنری شد. در پی همین همکاری بود که پینار متوجه پیش داوریهای ذهنی گروه های ستمدیده در جامعه نسبت به یکدیگر شد.او به دنبال راه حل برای این مشکل بود که پتانسیلهای فمینیسم را کشف کرد.

وی در مقاله ای باعنوان “فمینیسم من : فمینیسم آکروباتیک ” چاپ شده در شماره شانزدهم مجله سیاست و تئوری فمینیسم آمارگی، اینگونه می نویسد: “در زندگی شخصی ام ، زمانی که رویاهای آزادی در سر می پروراندم و سعی می کردم درک و فهمی از کل زندگی داشته باشم ، فمینیست شدم و مشغول به کند و کاو تمام چیزهایی شدم که به نوعی با آن در ارتباط بودم و یا به من ربط داشت.به همین ترتیب و در پی همین جست و جوها نگاهم متوجه دو مسأله” چیستی جنسیت” و “چگونگی کارکرد آن در جامعه” شد.اولین نکته ای که فهمیدم این بود: فمینیسم تنها دفاع از حقوق زنان نیست بلکه به نوعی استراتژی و فلسفه آزادی است. شعار “امر شخصی ، سیاسی است” زندگی مرا تغییر داد. با این جمله فقط رویّه سنتی را زیر سوال برده و برنامه روزمره خود را بسط نمی دهی بلکه به مرور زمان وارد به چالش کشیدن یک نوع ذهنیت می شوی و شروع به بازاندیشی درمورد فلسفه، تاریخ ، علم ، حقوق ، راهکارهای مدیریتی ، شیوه های شکل دهی حافظه تاریخی ، هنر و افکار عمومی می کنی.این کشف ، درسالهایی که دانشجو بودم مرا زیر و رو کرد.بدین ترتیب از پنجره فمینیسم ،ابتدا در مورد خودم ، روابطم ، دوست داشتن هایم سپس در باره جنگ ، دولت ، مکانیزمهای اجتماعی قدرت و سیاست، تلاش برای داشتن یک شیوه مبارزاتی را آغاز کردم.”**

پینار ، تحت تاثیر آموخته هایی که از خانواده اش با وابستگی به “حزب کارگر ترکیه” و انسان های ستمدیده جامعه در سنین جوانی داشت ، شاید هرگز پیش بینی نکرده بود که انتخاب موضوع پرچالش “حل و فصل مسأله کردها در ترکیه و چگونگی برقراری صلح پایدار در جامعه” به عنوان تز دکترای خود، اینچنین حساسیت برانگیز بوده و باعث ایجاد دردسرهای زیادی برای او شود.در واقع با انتخاب این موضوع تصور نمی کرد که ۱۲ سال از عمرش را زیر فشارها وتهدیدهای دستگاه امنیتی ترکیه به خاطراتهام بی پایه و اساس شرکت در یک بمب گذاری که در واقع طبق گزارشات مستند چندین دانشگاه معتبر، نشت گاز بوده نه بمب گذاری ،خواهد گذراند . پینار سلک به عنوان یک فعال صلح طلب و ضد نظامی گری(آنتی میلیتاریست) به دست داشتن در یک عملیات بمب گذاری که منجر به کشته شدن چندین انسان شد ،متهم شده بود.این مسأله بخش زیادی از زندگی او را تحت تاثیر قرار داد.در ژانویه سال ۲۰۰۰ پس از اینکه از حکم اعدامی که برای او درخواست شده بود از طرف دادگاه تبرئه شد ، تصور بر این بود که پینار هم مانند خیلی از افرادی که چنین اتفاقاتی را از سر گذرانده باشند محافظه کار شده و زندگی را بی سر و صدا ادامه خواهد داد ،اما پس از چند ماه به همراه تعدادی از دوستانش طرح تأسیس “آکادمی زنان آمارگی” را پایه ریزی کردند .چرا که زندگی از نظر او با مبارزه برای آزادی معنا داشت .

در آمارگی فهم از جنبش فمینیسم به شکل رایج آن نیست .آغاز به کار آمارگی با دو شعار اصلی بوده : “زیستن ، خود مهمترین فعالیت آموزشی است” و” با تمام تفاوتهایمان در کنار هم هستیم”. آنتی میلیتاریزم و مبارزه با خشونت ، صلح طلبی و هر گونه تلاش در راه آزادی از مشخصات بارز فمنیسم آمارگی است. زنان فعال فمینیست و ضد جنگ جای گرفته در این مجموعه ،تلاش گسترده ای را برای برقراری صلح پایدار به جای آتش بس موقت در ارتباط با مساله کردها از خود نشان دادند(همان سال یک آتش بس موقت بین نیروهای نظامی ترکیه و مخالفان کرد اعلام شده بود) . در آن دوره ، علیرغم فشارهای امنیتی ،زنان کرد و ترک در کناریکدیگر دست به چندین تظاهرات و افشارگری های جسورانه زدند.اما حیف که نیروهای نظامی دوباره با زبان آتش و گلوله به یکدیگر تاختند.آمارگی در درون خود با گرد آوردن زنان با عقاید و نگرشهای گوناگون به عنوان نماینده زنان تحت ستم از هر قشر جامعه، تلاش وافری در ایجاد بستری مناسب به لحاظ عملی و نظری از خود نشان داده است. به طور کلی می توان گفت سیاست عمل آمارگی در سه اصل اساسی خلاصه می شود : اعتقاد به تحمل نظرات مخالف و گام برداشتن به سوی ایجاد تفاهم درداخل کلیتی که هر فرد با شرایط متفاوتی در جامعه تکه ای از آن را تشکیل می دهد.احترام گذاشتن به فرد مقابل با وجود اختلافاتی که ممکن است وجود داشته باشد.

فعالیت کردن برای ارزشهای مشترک و نه برای هویتهای موجود در یک سیستم افقی تا قبل از آمارگی ، در ترکیه فهم فمینیستی در این حد سازنده و مثبت به وجود نیامده بوده است. زنان کرد ، تراجنسی ها ، لزبین ها و دانشجویان جوان ، همگی دوشادوش یکدیگر فمینیسم را یادمی گیرند ، تولید می کنند و همدیگر را متحول می سازند. پینار در مصاحبه ای می گوید: هنگام شروع به مبارزه با جنسیت گرایی ، استثمار جنسیتی و پایان دادن به تبعیض و ستم ، خود را در مواجهه با ساختارهای دیوآسای اقتدار سلطه می بینی و به همین دلیل وارد مبارزه ای می شوی که این ، نبرد با دولت ، سرمایه داری ، ذهنیت سلطه بر طبیعت ، ملی گرایی ، نظامی گری و غیرهمجنس گرایی را هم شامل می شود.در همین راستا پی به تولید ساختار جنسیتی توسط روابط قدرت موجود در جامعه می برید و براساس همین تولید می بینید که چگونه روابط اجتماعی جنسیت در بین طبقات ، نژادها و فرهنگها از سوی نهادهای اجتماعی – سیاسی ترویج داده می شوند.در طی مبارزه با جنسیت گرایی متوجه می شویم که جنسیتی کردن زندگی زنان فقط در قالب اجتماعی نیست که روابط قدرت در آنها وجود دارد بلکه در عین حال پی به رسوخ سلسله مراتب مردانه ای می بریم که در تمامی موقعیتهایی که زنان در آنها قرار می گیرند وجود دارد. بدین ترتیب با چنین دیدگاهی(فمینیسم) ست که می توان شروع به بسطِ یک چشم انداز رهایی بخش یا نقطه نظری پایان دهنده به هر نوع سلسله مراتب قدرت ، تبعیض و ستم علیه زنان کرد. در نهایت فمینیسم به ما این امکان را می دهد که با طرح برابری زنان و مردان ، به شکلی حقیقی ،پا را فراتر از مرزهای موجود بگذاریم.

همان طور که آکسو بورا نیز طی نوشته های چاپ شده در فصلنامه آمارگی یادآور شده است : “در واقع این سیاست ، مبارزه ای نیست که در تلاش برای ایجاد یک نوع هویت براساس مقولات از پیش موجود باشد. چرا که فمنیسم ، زنان را به داشتن یک موجودیت سیاسی دعوت می کند و در واقع این توانایی و امکان را نیز دارد . زیرا روابط جنسیتی را به مثابه روابط سیاسی تعریف کرده و زنان را به عنوان سوژه های این روابط با همین روحیات ، دعوت به سوژه سیاسی بودن می کند. همچنین در حین انجام این عمل می تواند از تبدیل شدن به یک هویت سیاسی دوری کند چرا که در درون یک نظام جنسیت ، به جای معرفی هر کدام از زنان به عنوان یک سوژه سیاسی کم تحرک و ثابت نگه داشتن آنها در قالب یک هویت سیاسی – اجتماعی ، باید به دنبال ارائه تحلیلهایی در مورد اختلافات بین زنان و دلایل پیدایش این اختلافات که اساس مکانیزم آن ، سیستم مردسالاری هست ، باشیم. “** از این منظر پینار نیز با بورا موافق بوده و معتقد است تنها هدف چنین فمینیسمی ، به دلیل فقدان هستی سیاسی زنان به مثابه کلّیت زندگی آنها ، تجزیه و تحلیل مردانگی بوده و بدین ترتیب ، با استفاده از تجربیات زنان نه فقط به خاطر زنان بلکه برای تمام موجودیتها ، تحلیلهای مهم و حیاتی و راهکارهای روش شناختی مفید همراه با فمینیسم پدید آمده و رشد پیدا می کند.

” من آزادی را به عنوان یک قالب کلّی می بینم که تحقّق آن در صورت مشارکت تمامی موجودیتها امکانپذیر خواهد بود . در شرایطی که در کنار زنانی دیگر با تفاوتهای نژادی ، طبقاتی ، قومیتی ، گرایش جنسی ، مذهبی و دیگر ویژگیهای موقعیتی قرار گرفته ام برای رسیدن به آزادی برای همه ، هرگونه تبعیض و روابط سلطه را رد کرده و از سیاستی دفاع می کنم که برای همه عدالت را به ارمغان می آورد و پاسدار ارزشهای تمام انسانهاست. یک سیاست فمینیستی مستقل نه تنها می تواند از زنان در برابر دولت ، سرمایه و مردان، بلکه در مقابل خشونت و هر نوع ساختارسلطه ، به شرط ایجاد برابری در فضاهای اجتماعی حمایت کند . و بر این باور هستم که سیاست مذکور می تواند به تغییر گفتمان جنسیت زده حاکم ، نظم و نظام سلسله مراتبی موجود ، ساختارهای قدرت و فهم و درک ما از زندگی هایمان به همراه عاداتی که داریم ، منجر شود.من به عنوان یک فمینیست قدم در راهی گذاشته ام که هدف، ایجاد دنیایی پر از صلح و فرصتهای مناسب است و فلسفه اصلی زندگی ام ساختن دنیایی است که در آن کسی بر کسی حکمرانی نمی کند و براساس آمال مشترکی در کنار یکدیگر زندگی می کنیم.”**

* آمارگی در زبان سومریان باستان به معنای “آزادی” و” بازگشت به مادر” است.

** گفته های داخل گیومه ها برگرفته از منابع زیر است:

سلک،پینار،”فمینیسم من: فمینیسم آکروباتیک”، فصلنامه آمارگی ، شماره ۱۶

بورا، آکسو،: فمینیسم به عنوان ایدئولوژی نفرتی عمیق،فصلنامه آمارگی ، شماره

ارسال دیدگاه