افزایش رسمی سقف تولید نفت از سوی سازمان کشور های صادر کننده نفت (اوپک)، نگرانی هایی را در دستگاه رهبری جمهوری اسلامی به وجود آورده است. این موضوع گفتگوی اقتصادی امروز رادیو فردا با فریدون خاوند، صاحبنظر اقتصادی، است

رادیو فردا:
رادیو فردا: در صد و شصتمین نشست وزیران سازمان «اوپک»، که چهارشنبه چهاردهم دسامبر در وین تشکیل شد، سقف رسمی تولید اعضای این سازمان از ۲۵ میلیون بشکه به سی میلیون بشکه در روز افزایش یافت. آیا این تصمیم، که عرضه رسمی نفت از سوی سازمان «اوپک» را بالا می برد، به کاهش بهای نفت منجر نخواهد شد؟
 فریدون خاوند:  تصمیم روز چهارشنبه وزیران «اوپک» در مورد افزایش سقف تولید سازمان تا اندازه ای غافلگیر کننده بود، چون پیش بینی میشد که صد و شصتمین نشست وزیران این سازمان در ادامه وضعیت سه سال گذشته، تولید اعضای خودش را در سطح ۲۵ میلیون بشکه در روز تثبیت کند.

به علاوه با توجه به تداوم و حتی تشدید رکود در کشور های پیشرفته و پیدایش نشانه های کاهش فعالیت حتی در اقتصاد های نوظهور از جمله هند و چین، و نیز پیش بینی های آژانس بین المللی انرژی در مورد کاهش تقاضا، بعید به نظر میرسید که نشست وزیران «اوپک» سقف تولید رسمی سازمان را بالا ببرد.

ولی نشست روز چهارشنبه، سقف تولید «اوپک» را پنج میلیون بشکه در روز بالا برد. این تصمیم، اگر صرفا در سطح عرضه و تقاضا بررسی بشود، چیزی را عوض نمی کند، چون در واقعیت امر، اعضای «اوپک» طی سه سال گذشته بدون پرده پوشی سقف رسمی را پشت سر می گذاشتند و عملا، پنج تا شش میلیون بشکه بیشتر نفت تولید میکردند.

به علاوه، در سقف رسمی تازه تولید، که سی میلیون بشکه در روز باشد، برای اولین بار بعد از جنگ اول خلیج فارس، که حدود ده سال پیش اتفاق افتاد، نفت عراق هم گنجانده شده، و همین طور نفت لیبی، که بعد از وقایع اخیر این کشور، دوباره به بازار بر میگردد.
ادغام نفت عراق در محدوده سقف رسمی اوپک، یکی از مهم ترین تصمیم های نشست دیروز «اوپک» بود.

با این حال شماری از تحلیلگران میگویند که تصمیم «اوپک» در مورد افزایش سقف تولید اعضایش، بر خلاف نظر ایران گرفته شده. چرا ایران باید از این تصمیم نگران باشد؟
مسئولان ارشد نفتی جمهوری اسلامی رسما به این تصمیم اعتراضی نکردند، ولی تردیدی نیست که در فضای کنونی روابط ایران با دنیا، تهران نمی تواند از این تصمیم راضی باشد. میدانیم که امکان دارد کشور های اروپایی خرید نفت از ایران را متوقف کنند، و تصمیم در این مورد به احتمال فراوان اوایل سال ۲۰۱۲ میلادی گرفته خواهد شد.

در این شرایط ابتکار «اوپک» در مورد افزایش سقف رسمی تولید هر چند واقعیت های بازار را از لحاظ عرضه و تقاضا عوض نمی کند، ولی در بر دارنده پیامی است آشکار به اروپایی ها که آنرا می توان چنین خلاصه کرد : اگر قرار شد از ایران نفت نخرید، از کمبود نفت در بازار اصلا نگران نباشید، چون دیگر قدرت های «اوپک» توانایی و اراده بالا بردن تولید نفت خودشان را دارند.

این یک پیام سیاسی است که امضای عربستان سعودی و بعضی دیگر از قدرت های نفتی خلیج فارس در زیر آن به صورت واضح  دیده میشود. این پیامی است تلخ برای جمهوری اسلامی که مدام به کشور های اروپایی هشدار میدهد اگر از ایران نفت نخرند، آسمان به زمین میآید.

با نشست دیروز سازمان «اوپک» در وین، دوره ریاست یکساله ایران بر این سازمان عملا به پایان رسید. طی این یک سال، ریاست ایران چه تاثیری بر «اوپک» و فعالیت های آن داشت؟
با پایان ریاست دوره ای ایران بر «اوپک»، عراق از آغاز سال نوی میلادی در راس این سازمان قرار میگیرد. ادغام نفت عراق در تولید کلی نفت «اوپک»، که در واقع به معنای عادی شدن وضعیت عراق در بازار جهانی نفت است، به ریاست این کشور معنای خاصی میدهد. به علاوه این رویداد با اوجگیری تولید نفت عراق همزمان شده، که قرار است در سال ۲۰۱۲ به سه میلیون و دویست هزار بشکه در روز برسد.

به این ترتیب تولید نفت عراق  به ایران نزدیک میشود، درست موقعی که تولید نفت ایران رو به سراشیب دارد. از لحاظ صادرات نفت، عراق از هم اکنون ایران را پشت سر گذاشته است. این گام تازه ای است در راه حاشیه ای کردن باز هم بیشتر موقعیت ایران در سازمان «اوپک».

و اما کارنامه ریاست یکساله جمهوری اسلامی در  «اوپک».
ایران در سال ۲۰۱۱ بعد از ۳۶ سال ریاست این سازمان را بر عهده گرفت و این یک سال همزمان شد با آشفتگی هر چه بیشتر در راس وزارت نفت جمهوری اسلامی: مسعود میر کاظمی از وزارت نفت برکنار شد، چند روزی محمود احمدی نژاد تصمیم گرفت شخصا در راس این وزارتخانه کلیدی قرار بگیرد د و چون موفق نشد، محمد علی آبادی را، که کاملا با مسایل نفتی بیگانه بود به سرپرستی این وزارتخانه منصوب کرد تا سر انجام  کرسی وزارت در اختیار رستم قاسمی، فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا قرار گرفت.

در این شرایط، فرصتی نبود برای پرداختن به سازمان «اوپک». روزگاری ایران به برکت شخصیت هایی چون فوآد روحانی در «اوپک» می درخشید. طی این یک سال نمایندگان جمهوری اسلامی در نشست های این سازمان، دستکم با درجه تسلط خود بر زبان انگلیسی، موجبات تفریح همکاران خود را فراهم آوردند.