در پاییز ٢۰۰٨ زمانیکه سرمایه دارى دچار یکى از عمیقترین بحرانهاى دوران خود شد٬ بسیارى از بانکها از دادن وام خوددارى نمودند٬ امرى که به لتوانى صدمات بزرگى وارد نمود. به ناگهان آن سیستم بازارى “شکوفا” به حال ورشکستگى در آمد

نویسنده: آگوست الیاسون
مترجم: پیام پرتوى

مترجم: مطلبى که با رنگ قرمز مشخص شده مورد فبول من نیست!

لتوانى در سال ١٩٩١ استقلال خود را بدست آورد و خود از قید و بند سوسیالیسم متلاشى شده در اتحاد جماهیر شوروى رها نمود. سیستم سوسیالیستى برنامه ریزى شده به اقتصاد بازارى تبدیل شد و بدین ترتیب سرمایه دارى گرسنه اروپایى خود را بر روى بازارهایى که اکنون قابل دسترسى شده بودند پرتاب نمودند. اقتصاد لتوانى بشدت رشد نمود و خود را با غرور تمام به عنوان نمونه اى که نشانه برترى سرمایه دارى به سوسیالیسم بود به جهانیان نشان داد.

اما یک سرمایه دارى در حال رشد قدرت خرید (مصرف!) را مطالبه مینماید. و زمانیکه لتوانیها نتوانستند به این تقاضا پاسخ بدهند٬ سرمایه دارى سعى نمود این مشکل را از طریق وام گرفتن  “حل” نماید. طى دوران شکوفایى بانکها به افراد معمولى و شرکتها وامهاى سخاوتمندانه اى را عرضه نمودند. در اینجا سر و کله سوئد ـ  یا بهتر بگوییم سر و کله سرمایه دارى سوئد پیدا میشود٬ چرا که بانکداران سرمایه دار سوئدى به آن گروهى تعلق دارند که بسرعت امکان بدست آوردن سودهاى کلان در لتوانى را مشاهده نمودند.

قبل از هر چیز سه بانک برترى خود را به دیگران نشان دادند: Swdbank, Nordea  و SEB. بعنوان بانکهایى ثروتمند و بزرگ آنها توانستند وامها را با بهره پایینتر از بانکهاى کوچکتر لتوانى عرضه نموده و بدین ترتیب آنها را از دور رقابت خارج نمایند. بتدریج وامهاى عرضه شده توسط بانکهاى سوئدى در لتوانى تا ١۵۰ میلیارد ـ بیش از نیمى از در مجموع وامها در لتوانى ـ بود. اینها البته بانکهاى سوئدى را به قدرتى تعیین کننده در کشورتبدیل نمود٬ اما همین امر همچنین به بانکها یارى رساند که بتوانند ٢۵ میلیارد سود خالص را میان سالهاى ٢۰۰٣ تا ٢۰۰٨ به جیب بزنند.

در پاییز ٢۰۰٨ زمانیکه سرمایه دارى دچار یکى از عمیقترین بحرانهاى دوران خود شد٬ بسیارى از بانکها از دادن وام خوددارى نمودند٬ امرى که به لتوانى صدمات بزرگى وارد نمود. به ناگهان آن سیستم بازارى “شکوفا” به حال ورشکستگى در آمد. اکنون دولت لتوانى به کمکهاى مالى فورى جهت نجات آنچیزى که میشد بوسیله بانکهاى لتوانى و شرکتهاى بزرگ نجات داد شود نیاز داشت. IMF (صندوق بین المللى پول) و اتحادیه اروپا و قبل از همه سوئد با وزیر دارایى

Anders Borg در راس آن پرداخت ـ مبلغ هنگفتى وام را پیشنهاد نمودند. با این وام البته برخى مطالبات نیز همراه شد٬ بدین ترتیب که دولت باید در بودجه دولتى صرفه جوییهاى شدیدى مینمود و اینکه مطلقا پول خود را به حالت شناور در نمیاورد٬ سیاستى که بسیارى از کشورهاى جهان در دوران بحران به کار گرفته بودند. شناور نمودن پول به معناى این است که دولتى نرخ ارزش پول خود را کاهش بدهد براى اینکه براى مثال به صادرات یارى رساند. بکار گیرى این سیاست براى اقتصاد لتوانى مناسب بود اما براى بانکهاى سوئدى که ارزش وامهاى آنها میرفت که بشدت کاهش یابد مناسب نبود. به عبارت دیگر٬ اگر لتوانى کوشش مینمود که یک سیاست مستقل را اتخاد بنماید

سود میلیاردى بانکهاى سوئدى مورد تهدید قرار میگرفت.

هم اکنون لتوانى با کسر بودجه شدیدى دست به گریبان است. دستمزد مستخدمین دولت تا ۴۰ درصد کاهش یافته و صرفه جوییهاى شدید منجر به بسته شدن مدارس و بیمارستانها شده است. سطح بیکارى حدود ٢۰ درصد (تقریبا ۴۰ درصد میان جوانان) و حداقل دستمزد بشدت کاهش داده شده است. این اقدامات بجز یک بدبختى اجتماعى و فقر افزایش یافته٬ لتوانیها را ناگزیر نموده است که بیشتر از هر زمان دیگرى جهت یافتن کار به خارج از کشور روى بیاورند. گفته میشود که پس از سال ٢۰۰۴ حدود ٢۰۰۰۰۰ نفر از اهالى لتوانى که بسیارى از آنها براى مثال در بخشهاى ساختمانى با پرداخت دستمزدى بسیار نازل مورد سوء استفاده قرار میگیرند و یا براى سوئدیهاى ثروتمند٬ بعنوان مترس و یا کلفت کار میکنند٬ از کشور خارج شده اند. در لتوانى این جابجاییهاى “داوطلبانه” به معانى از هم پاشیدگى خانواده ها٬ روستاهاى خالى از سکنه و هزاران کودک که باید در غیاب والدین خود رشد نمایند٬ بوده است.

البته در لتوانى٬ سیاستمداران متعلق به جناحهاى مختلف٬ اتحادیه ها و مردم عادى بر علیه مطالبات گستاخانه سوئد٬ اتحادیه اروپا و صندوق بین المللى پول دست به اعتراض زدند.هزاران نفر در تظاهرات شرکت نموده و از دولت لتوانى تقاضا نمودند که با این مطالبات مخالفت نماید. بدنبال تظاهرات ائتلاف انتخابات Harmoniskt Centrum (مرکز هماهنگ) بشدت رشد نموده است. در این ائتلاف حزب سوسیالیست لتوانى ـ یک حزب کمونیستى که (حزب کمونیست م ـ ل سوئد با آنها ارتباط دارد) شرکت دارد.

علیرغم اعتراضات و مقاومت آشکار در میان لتوانیها٬ سوئد همچنان به عملکرد امپریالیستى و لاشخور گونه که خود را با آن نزد جهانیان معروف نموده است٬ ادامه داد. وزیر دارایى میانه رو ما  Anders Borg اقدامات شدیدى را اتخاذ نمود و نقش ناجى را براى بانکهاى بزرگ در لتوانى ایفا کرد. بله جانم در اینجا نباید منافع سوئدى مورد تهدید قرار بگیرد.! نه٬ چرا که در غیر اینصورت Anders Borg و دولت ترجیحا هزاران لتلندى را در خاک سیاه مینشاند.