تقی روزبه: بازار، حربه اعتصاب و علل تداوم آن

مردم ناراضی، روحانیت ناراضی،  بازارناراضی، سایر باندهای قدرت ناراضی از فرادستی باند احمدی نژاد…. . پس در این مملکت کی از اوضاع راضی است؟

بنظر می رسد اوضاع شیر تو شیر و بقول خامنه ای غبارآلود است که البته برخلاف ادعای او نه فقط به سمت فرونشستن غبارها نمی رود بلکه غبارآلودتر می شود.

به قول فردوسی  معرکه نبرد چنان داغ شده که گوئی” زمین شش شد و آسمان گشت هشت”! دراین وضعیت وارونه که طبقه ای از گل و لای از زمین کنده شده و به آسمان می رود، ظاهرا معلوم نیست که کدام طبقه بهره مند از اوضاع است و راضی از آن و کدام طبقه اوضاع به کامش نیست و ناراضی. و خلاصه آنکه جنگ مغلوبه هفتاد و دو ملت است.

اما سؤال غامض تر آنکه حالا که دولت فهمید  سنبه حریف  پر زور است*، به سرعت عقب نشینی کرد؛ بطوری که حتی از افزایش ۳۰ درصد قبلی توافق شده طرفین به ۱۵ درصد هم رضایت داد، چرا بازار -در کنار چانه زنی های خود، هم چنان  به اعتصاب خود ادامه داده است؟ ظاهرا این سؤال حتی از سؤال اول-خود مبادرت به اعتصاب- بغرنج تر است:

چنین پدیده ای معرف پیچیدگی منازعات و اوضاع و احوالی است که بدون دقت در آن  به پاسخی  قانع کننده دست نخواهیم یافت:

الف- نخست آنکه بازار به دولت فخیمه احمدی نژاد و وعده و عیده های آن اعتماد لازم را ندارد. دولتی که در یک لحظه می تواند این چنین عقب نشینی کند، می تواند در لحظه دیگر و از جای دیگر تعرض خود را شروع کند. پس لاجرم توافقات به عمل آمده نیازمند تضمین های بیشتری است ضمن آنکه خود این عقب نشینی سراسیمه حاکی از ضعف دولتی است که می توان با چانه زنی های بیشتر به دست آوردهای بیشتری رسید. وضعیت بحران  به نوعی نیست که بشود بر پایداری توافقات به عمل آمده اطمینان  کرد. خود دولت بیش از هر کس دیگر حرمت احترام به قانون را بر باد داده است. وقتی احمدی نژاد رسما و علنا در صدا و سیما اعلام می کند به مصوبات مجلسی، مجلسی که دست نشانده نظام است، وقعی نخواهد گذاشت به رقبای خود می آموزد که بدانند قانون قبل از هر چیز یعنی نظر هر کس که زور بیشتری داشت.

ب- معنای دیگر تداوم اعتراض آن است که گرچه اعتراض حول مطالبات معین صنفی شروع شده اما الزاما با تحقق این مطالبات ممکن است پایان پیدا نکند. برخاسته از وخامت بحران هم در بعد سیاسی و هم در بعد اقتصادی، در پشت خواستهای صنفی ولو بصورت پوشیده و  ضمنی، وجوه سیاسی و مطالباتی کلان هم وجود دارند که ضمن نقش آفرینی اما  هنوز نتوانسته اند با صراحت لازم مطرح شوند:

از نظر سیاسی وقتی احمدی نژاد برای حذف رقبای اصول گراسی سنتی خود از گردونه قدرت، که هم چون گروه موتلفه دارای پایگاه نفوذ اجتماعی در بازار هستند، خیز برداشته و یا متحد دیرین دیگرش، روحانیت سنتی، تحت فشارهای روزافزونی از سوی نسل جدید نو اصول گرایان قرار گرفته است، بازار به مثابه ضلع سوم این اتحاد نمی تواند بی تفاوت بماند.

از نظر اقتصادی هم بازار دارای آن چنان غریزه و آگاهی طبقاتی هست که نداند دولتی که در آستانه جراحی بزرگ قرار دارد و در عین حال با افت شدید منابع ارزی و افزایش بدهی دولتی و کسر بودجه  و فشارهای بین المللی مواجه شده است، به ناگزیر برای تأمین  بخشی از نیازهای عظیم مالی  خود، به کیسه فتوت اصناف و افزایش مالیات چشم ندوخته باشد. چنین رویکردی در عین حال مبین  نارضایتی بازار از سیاست های  اقتصادی و سیاست وارداتی و انحصاری دولت است. دولتی که دارای نقش عظیم اقتصادی است و یک دولت را نتیر نفتی است و در عین حال بیش از پیش به ابزار دست اندازی و مطامع  باندی یکی از باندهای فرادست تبدیل شده است. بی تردید تقلیل غول دولت به ابزاری در دست یکی از باندها به خودی خود منبع عظیم بحرانی است که بندها و مفاصل حاکمیت را به لرزه افکنده است.

حاصل آن که بازار به مثابه بخشی از طبقه حاکم اقتصادی حاضر نیست به جراحی اقتصادی یعنی سرشکن کردن هزینه های سنگین آزادسازی قیمتها و حذف سبوبسیدها  گردن بگذارد. هم چنان که این نگرانی خود در مورد وضعیت اقتصادی را در حین مذاکرات تحت عنوان رکود، عدم رشد اقتصادی و تورم  بیان کرده است.

در وجه سیاسی هم  مخالف تمرکز قدرت سیاسی و اقتصادی در دست باندهای رقیب است.

از همین رو اعتراض بازار ضمن داشتن وجه مشخص صنفی- اقتصادی معین، اما در همان حال دارای سایر وجوه کلان اقتصادی و سیاسی ولو ناگفته  است که برخاسته از کل بحران است. بحرانی که در آن هیچ طبقه ای نمی تواند خود را بی تفاوت نشان دهد و سر در گریبان خود داشته باشد.

حربه اعتصاب
گرچه منازعه بازار و دولت  در ماهیت خود از نوع منازعات بالائی ها و حول چگونگی تقسیم قدرت و ثروت بشمار می رود، و نه آنگونه که برخی می خواهند آن را جدال جامعه مدنی و دولت وانمود کنند، و حتی می توان گفت که نقش حامیان “سبز بازار” در این بحران کمرنگ است؛ اما در فضای سیاسی ملهتب کنونی و در شرایطی که یافتن اشکال مبارزه سراسری و کار ساز با توجه به سرکوب تظاهرات خیابانی از چالش های مهم جنبش است، دارای بازتاب های وسیع تری از منازعه بالائی ها است. چرا که به موازات مبارزه بالائی ها با یکدیگر، همزمان مبارزه ای از سوی اقشار گوناگون مزد و حقوق بگیران و همه لایه های مردمی زحمتکش و جنبش های اجتماعی با سیاست  آزادسازی قیمت ها و افکندن هزینه های سنگین آن که اساسا بر دوش زحمتکشان بوده و خواهد بود،  وجود دارد که اندیشیدن به مبارزه سراسری اعتصاب به عنوان حربه ای مؤثر و کارآ در برابر این سیاست ویگرانه و برای متوقف کردن آن در جریان است. سیاستی که به تعبیری سیاست کل طبقه حاکمه   و حتی سیاست بانک جهانی هم محسوب می شود. صرفنظر از جایگاه بازار در ساختار قدرت و قدرت چانی زنی ناشی از آن و هم چنین منازعات بالائی در تضعیف اقتدار نظام، نقش اعتصاب و گسترش آن به بازار شهرهای بزرگ و مختلف و خطر فراگیرتر شدن و بازتابی که در اذهان عمومی نسبت به  کاربرد این شکل مبارزه بوجودمی آید، موضوعی قابل توجه است.

با امتناع بازاریان و احتمالا سایر اقشار بورژوازی در پذیرش بخشی از هزینه های آزادسازی قیمت ها، دولت پرمدعا که دیواری کوتاهتر از دیوارمردم نمی یابد، قطعا تلاش خواهد کرد که  با فشار بیشتری به مردم و به لایه های زحمتکش  هزینه های کمرشکن باصطلاح جراحی و ورشکستگی اقتصادی نظام را به دوش نهیف مردم بار کند. همانطور که پیش از او و در آستانه سال نو خامنه ای  سال جدید را سال کار و تلاش مضاف نام نهاد. از همین رو تلاش برای فراگیر کردن ایده تدارک اعتصاب عمومی و مردمی علیه کل سیاست های اقتصادی و خانه خراب کنِ آزادسازی قیمتها، که حاصلی جز بیکار و بی خانمان کردن میلیونها تن دیگر ندارد، امری است اجتناب ناپذیر. چنانکه مشهود است بورژوازی و طبقات میانی رو به بالا در راستای دفاع از منافع و حفظ درآمدهایشان تلاش خود را برای مقابله با سرشکن کردن هزینه های بحران بدوش خود شروع کرده اند. وقت آن است که کلیه مزد و حقوق بگیران و همه طبقات و اقشار تهیدست و صفوف همه  استثمار شوندگان با مزدوبی مزد نیز، برای مقابله با بهمن بحرانی که در حال فرود آمدن است، دست بکارشوند.

تقی روزبه
۲۰۱۰-۰۷-۱۴-۲۳-۰۴-۸۹

*- این اولین بارنیست که دولت احمدی نژاد به مصاف بازاریان می رود. دربارنخست حول ارزش افزوده نیزمنازعه بین آنها به عقب نشینی احمدی نژاد منجرشد.دراین رابطه می توانید به مقاله  اعتصاب بازار ومنازعات باندهای درونی  حاکمیت درآدرس زیرمراجعه کنید:

http://taghi-roozbeh.blogspot.com/search?updated-max=2008-12-04T05%3A00%3A00-08%3A00&max-results=20

متاسفانه بخش دیدگاه‌های این مطلب بسته است.